Đhanuôr bấc ngai ting xơợng lâng moon nâu đoo năc rau ta nih liêm đăh chính sách ooy coon ma nuyh. Đhơ cơnh đêêc, đoọng c’lâng xa nay nâu đâh moọt ooy pr’ặt tr’mông, năc lêy vêy pa xoọng chính sách đoọng pa mâng đhr’năng n’niên ca coon.

Amoó Lê Hoàng Anh (33 c’moo) ặt đhị quận Tây Hồ, Hà Nội – cán bộ Khoa Hồi sức đhị Bệnh viện Phụ sản Hà Nội năc muy Đảng viên dzợ p’niên, t’mêê bơơn kết nạp Đảng bêl x’rịa c’moo 2023. Amoó Hoàng Anh ơy bơơn k’diic 5 c’moo lâng vêy 2 p’nong coon, muy n’đil, muy n’jưih. Lalăm a hay, ting quy định âng Đảng crêê tước tọom đăh chính sách dân số, amoó nắc ơy moon ghit lâng cha chuih da da nắc n’niên 2 p’nong coon a năm. Đhơ cơnh đêêc, tơợ quy định tọom tu n’niên ca coon thứ 3 năc a têh bơơn ta lơi, diic điêl amoó Lê Hoàng Anh bhui har bhlầng. Anoo amoó kiêng n’niên ca coon đhị x’rịa c’moo đâu căh cợ c’moo t’tun. Amoó Lê Hoàng Anh prá:

“Đăh quy định lơi đhr’năng tọom ngai n’niên ca coon năc atêh ting cơnh c’la cu nắc crêê. Tu k’tiếc k’ruung vêy bấc lang p’niên nắc vêy c’rơ đoọng ha dưr. Lơi đhr’năng toọm cơnh lâng ngai n’niên ca coon thứ 3 năc a têh nắc bấc apêê pân n’niên pa xoọng ca coon lâng đợ ma nuyh k’tiếc k’ruung hêê doọ ặt đhị đhr’năng k’tiếc k’ruung bấc ma nuyh t’cooh t’ha. Acu ting xơợng cơnh quyết định nâu âng nhà nước”.

Ting cơnh xa nay tơợ Bộ Y tế, xoọc đâu, Cục Dân số ơy bhrợ pa xang bha ar bha tơ k’đươi bhrợ pa dưr Luật Dân số xay moon lâng Chính phủ; xoọc k’rong pa xang thể chế, ghit nắc bhrợ pa xang dự thảo luật nâu pa căh đoọng ha Quốc hội moọt pr’họp g’luh 10 (c’moo 2025). Dự Luật Dân số âng Bộ Y tế xrặ bhrợ bơơn bhrợ ting quy định lâng bh’rợ âng zập cha năc ma nuyh, apêê diic điêl. Nâu bơơn xay moon nắc rau tr’xăl tr’nơợp coh Dự Luật Dân số cơnh lâng Pháp lệnh Dân số. T’mêê bơơn k’diic 2 c’moo lâng ca coon t’ha lâh mưy c’moo, amoó Đỗ Yến Nhi (28 c’moo) xoọc nắc cán bộ y tế âng Trung tâm Y tế quận Hoàn Kiếm, Hà Nội xay moon:

“Cơnh lâng đhr’năng ma nuyh hêê xọoc đâu nắc zập pr’loọng n’niên 3 p’nong ca coon nắc đhiệp liêm, 2 p’nong lalâh m’bứi. Mưy pr’loọng 3 p’nong ca coon cung doọ bhrợ ha lêệng đoọng ha xã hội. Acu ting xơợng cơnh xa nay âng Bộ Y tế ơy pa căh”.

Bộ Chính trị pa đớp Ủy ban Kiểm tra Trung ương pa ghit pa liêm pa choom cơnh xa nay số 05 c’moo 2022 âng cơ quan nâu ting cơnh c’lâng doọ toọm ngai n’niên ca coon thứ 3 năc a têh, mr’cơnh lâng bhiệc pa liêm pazêng quy định âng pháp luật lâng căh xay cơnh lâng apêê ơy ta toọm tơợ lalăm đêêc. Ting đêêc, Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ pa zưm k’đhơợng bhrợ, k’đươi moon t’bhlầng bhrợ pa dưr lâng pa căh đoọng a Quốc hội xay moon Luật Dân số ting cơnh xa nay Nghị quyết Đại hội 13 âng Đảng coh c’moo đâu. Lalăm, Bộ Chính trị k’đươi pa đâh cha mêệt lêy, pa liêm zập bha ar pháp luật vêy quy định đợ ca coon, pa xang coh quý I/2025. Xa nay nâu âng Bộ Chính trị căh muy bơơn amoó Đỗ Yến Nhi lâng amoó Lê Hoàng Anh lâng pr’loọng đong ting xơợng bhrợ nắc bấc đhanuôr cung kiêng chính sách nâu đâh moọt ooy pr’ặt tr’mông. Anoo Nguyễn Hoàng Hải – cán bộ Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình quận Hai Bà Trưng, Hà Nội moon:

“Ting cơnh acu, doọ tọom ngai n’niên ca coon thứ 3 nắc liêm choom bhlầng. Tu coh đhr’năng lalua xoọc đâu, pr’ặt tr’mông âng zập pr’loọng đong ơy ha dưr dal. Tu cơnh đêêc apêê kiêng pa dưr dal pr’ặt tr’mông lâh mơ lâng n’niên pa xoọng ca coon nắc doọ rau choom bhrợ k’đhap. Apêê cung năl đhr’năng pr’ặt tr’mông âng đay, mặ băn par ca coon năc apêê n’niên pa xoọng, apêê lêy ma quyết định”.

Ting cơnh bh’nơơn cha mêệt lêy đăh coon ma nuyh t’mêê bơơn xay moon, pazêng tỷ suất n’niên ca coon c’moo 2023 âng Việt Nam năc 1,96 p’nong/pân đil, xiêr cớ lâng c’moo 2022 nắc 2,01 p’nong/pân đil. Nâu năc đợ xiêr bấc bhlầng coh lịch sử lâng moon đơc đhr’năng nâu dzợ xiêr cớ coh cr’chăl ha y. Apêê chuyên gia đăh dân số lêy, bhiệc “doọ dzợ toọm đảng viên n’niên ca coon thứ 3 nắc a têh” năc vêy choom tr’xăl xa nay âng chính sách, năc muy pr’đơợ lêy vêy, ha dợ căh ơy zập đoọng t’bấc đhr’năng n’niên ca coon. Ting cơnh Giáo sư Nguyễn Đình Cử, lalăm năc Viện trưởng Viện Dân số lâng apêê bh’rợ xã hội (Đại học Kinh tế quốc dân), kiêng vêy muy chính sách zập đoọng tệêm ngăn đhr’năng n’niên ca coon, Việt Nam nắc xay bhrợ pa xoọng apêê bh’rợ cơnh lơơng, pa bhlầng nắc t’bấc xa nay zooi apêê pr’loọng đong băn coon k’tứi:

“Ting cơnh  acu, rau muy nắc ahêê năl ghit bhiệc n’niên ca coon lâng băn ca coon êêh rau muy bh’rợ lâng pr’lọong đong. Lalăm năc bhrợ bấc cơnh zooi apêê pr’loọng đong băn coon k’tứi. Năc cơnh zooi zên căh cợ doọ pay zên học apêê cấp, pa xiêr zên thuế, zên chroi k’rong âng apêê pr’loọng vêy p’niên k’tứi. Rau bơr nắc pa xiêr ha lêệng băn k’rang p’niên, pa dưr apêê cơ sở dịch vụ, pa dưr mẫu giáo, đong zư p’niên k’tứi lâng hệ thống giáo dục phổ thông; bhrợ chế độ cơnh liêm choom cơnh lâng ngai băn coon k’tứi. Ba bi cơnh cr’chăl đhêy bêl ca coon dzợ k’tứi đanh lâh, chế độ pa  bhrợ liêm choom lah đoọng pazêng apêê băn coon k’tứi”.

Ha dang đhr’năng n’niên ca coon m’bứi lâng vaih coh đanh đươnh năc crêê tước bấc rau căh liêm coh t’tun, cơnh căh zập ma nuyh pa bhrợ, ma nuyh hêê zêng k’bhuh t’cooh, căh bấc p’niên crêê tước đhr’năng ha dưr đanh mâng âng k’tiếc k’ruung. Bấc bọop p’rá xay moon, lêy vêy pa xoọng chính sách ghit liêm đăh tệêm ngăn pr’ặt tr’mông, zooi đăh giáo dục, y tế, đong xang, thuế đoọng zập apêê diic điêl tệêm loom n’niên ca coon lâng n’niên zập bơr p’nong./.

KHÔNG XỬ LÝ KỶ LUẬT ĐẢNG VIÊN SINH CON THỨ 3 TRỞ LÊN: CẦN THÊM CHÍNH SÁCH ĐỂ DUY TRÌ MỨC SINH THAY THẾ

Chủ trương không kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 trở lên được kỳ vọng nâng mức sinh thay thế trên cả nước, đồng thời tạo tác động tích cực, góp phần giúp tăng tỷ lệ sinh, thúc đẩy việc cân bằng tỷ lệ giới tính. Đa số người dân đều đồng tình ủng hộ và cho rằng đây là thay đổi thiết thực về chính sách dân số. Tuy nhiên, để chủ trương này sớm đi vào thực tiễn cuộc sống, cần có thêm những chính sách để duy trì mức sinh thay thế.

Chị Lê Hoàng Anh (33 tuổi) ở quận Tây Hồ, Hà Nội – cán bộ Khoa Hồi sức tích cực tại Bệnh viện Phụ sản Hà Nội là một Đảng viên trẻ, vừa được kết nạp Đảng vào cuối năm 2023. Chị Hoàng Anh đã lập gia đình được 5 năm và có 2 con, một bé trai và một bé gái. Theo chị Hoàng Anh, gia đình nhà chồng rất mong muốn vợ chồng chị sinh thêm con. Trước đây, theo quy định của Đảng liên quan đến xử lý vi phạm về chính sách dân số, chị đã nói rõ quan điểm với bố mẹ chồng là chỉ dừng sinh ở mức 2 con. Tuy nhiên, khi quy định kỷ luật trường hợp sinh con thứ 3 trở lên được bãi bỏ, vợ chồng chị Lê Hoàng Anh rất vui. Anh chị dự định sẽ sinh thêm con vào cuối năm nay hoặc đầu năm sau. Chị Lê Hoàng Anh nêu quan điểm:

 “Về quy định bỏ xử phạt sinh con lần thứ 3 theo cá nhân tôi thì tôi cảm thấy là đúng đắn. Bởi vì khi dân số được trẻ hóa lên thì nền kinh tế đất nước sẽ phát triển tốt. Khi bỏ quy định xử phạt về sinh con lần thứ 3 thì sẽ thúc đẩy các gia đình sinh thêm con thứ 3 khiến dân số được trẻ hóa hơn. Tôi cảm thấy đồng ý với quyết định này của nhà nước”.

Theo thông tin từ Bộ Y tế, hiện nay, Cục Dân số đã hoàn thiện hồ sơ đề xuất xây dựng Luật Dân số để báo cáo Chính phủ; đang tập trung hoàn thiện thể chế, cụ thể là hoàn thành dự thảo luật này để trình Quốc hội vào kỳ họp thứ 10 (năm 2025). Dự Luật Dân số do Bộ Y tế soạn thảo được xây dựng theo định hướng không quy định số con đối với mỗi cặp vợ chồng mà trao quyền quyết định và nghĩa vụ cho mỗi cá nhân, cặp vợ chồng. Đây được đánh giá là thay đổi căn bản trong Dự Luật Dân số so với Pháp lệnh Dân số. Vừa lập gia đình được gần hai năm và đã sinh con được hơn một tuổi, chị Đỗ Yến Nhi (28 tuổi) hiện là cán bộ y tế của Trung tâm Y tế quận Hoàn Kiếm, Hà Nội bày tỏ:

 “Với nhu cầu về dân số bây giờ thì mỗi gia đình có 3 con là phù hợp, 2 con thì vẫn hơi ít. Số lượng 3 con đấy thì cũng không quá là đặt ra gánh nặng gì cho xã hội cả. Tôi rất đồng tình với quan điểm của Bộ Y tế đề ra”.

Bộ Chính trị giao Ủy ban Kiểm tra Trung ương chủ động sửa đổi hướng dẫn số 05 năm 2022 của cơ quan này theo hướng không xử lý kỷ luật trường hợp sinh con thứ 3 trở lên, đồng bộ với việc sửa đổi các quy định của pháp luật và không hồi tố những trường hợp đã bị xử lý kỷ luật. Theo đó, Đảng ủy Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ phối hợp lãnh đạo, chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ xây dựng và trình Quốc hội thông qua Luật Dân số theo tinh thần Nghị quyết Đại hội 13 của Đảng trong năm nay. Trước mắt, Bộ Chính trị yêu cầu khẩn trương rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật có quy định về số con, hoàn thành trong quý 1/2025. Chủ trương này của Bộ Chính trị không chỉ được chị Đỗ Yến Nhi và chị Lê Hoàng Anh cùng gia đình đồng tình ủng hộ mà rất nhiều người cũng mong muốn chính sách này sớm đi vào cuộc sống. Anh Nguyễn Hoàng Hải – cán bộ Trung tâm Dân số - Kế hoạch hóa gia đình quận Hai Bà Trưng, Hà Nội nêu ý kiến:

“Quan điểm của tôi là tôi thấy việc không kỷ luật sinh con thứ 3 là hợp lý. Vì với nhu cầu thực tế bây giờ, mức đời sống của các gia đình đều đã được nâng cao. Nên việc họ muốn nâng cao hơn chất lượng về cuộc sống và tinh thần là đương nhiên. Họ cũng tự ý thức được điều kiện kinh tế của gia đình cũng như việc nuôi dưỡng con cái nên việc họ sinh thêm con thì tự họ quyết định vấn đề đấy sẽ hợp lý hơn là việc họ bị kỷ luật”.

Theo kết quả Điều tra dân số vừa được công bố, tổng tỷ suất sinh năm 2023 của Việt Nam là 1,96 con/phụ nữ, tiếp tục giảm so với năm 2022 là 2,01 con/phụ nữ. Sang đến năm 2024, mức sinh của người Việt chỉ còn là 1,91 con/phụ nữ. Đây là mức giảm thấp nhất trong lịch sử và dự báo xu hướng sẽ tiếp tục giảm trong thời gian tới. Các chuyên gia trong lĩnh vực dân số nhận định rằng, việc “không xử lý kỷ luật đảng viên sinh con thứ 3 trở lên” mới thay đổi một giải pháp của chính sách, mới là một điều kiện cần, nhưng chưa đủ để nâng mức sinh lên, bảo đảm “duy trì mức sinh thay thế”. Theo Giáo sư Nguyễn Đình Cử, nguyên Viện trưởng Viện Dân số và các vấn đề xã hội (Đại học Kinh tế quốc dân), muốn có một chính sách đủ để bảo đảm duy trì mức sinh thay thế, Việt Nam cần triển khai thêm giải pháp khác, đặc biệt là cần đa dạng hóa các hình thức hỗ trợ các gia đình nuôi con nhỏ:

“Theo tôi, thứ nhất chúng ta phải xác định việc sinh con và nuôi dạy trẻ em không chỉ là nghĩa vụ và trách nhiệm của gia đình. Trước hết là phải đa dạng hóa các hình thức hỗ trợ các gia đình nuôi con nhỏ. Ví dụ như trợ cấp kinh phí hoặc miễn giảm học phí các cấp, miễn giảm, miễn trừ gia cảnh trong thuế thu nhập cá nhân, miễn giảm sự đóng góp của các gia đình trẻ đang nuôi con nhỏ đối với cộng đồng. Thứ 2 là giảm gánh nặng chăm sóc con bằng việc phát triển các cơ sở dịch vụ, phát triển mẫu giáo, nhà trẻ và hệ thống giáo dục phổ thông; linh hoạt chế độ làm việc cho các bậc cha mẹ đang nuôi con nhỏ. Ví dụ như thời gian nghỉ thai sản dài hơn, chế độ làm việc linh hoạt hơn cho những ông bố bà mẹ đang nuôi con nhỏ”.

Nếu mức sinh giảm thấp và kéo dài sẽ tác động trực tiếp tới quy mô và cơ cấu dân số, để lại nhiều hệ lụy như thiếu hụt lực lượng lao động, già hóa dân số nhanh, gây ảnh hưởng tới sự phát triển bền vững của đất nước. Nhiều ý kiến cho rằng, cần có thêm những chính sách cụ thể về an sinh xã hội, hỗ trợ vấn đề giáo dục, y tế, đời sống, nhà cửa, thuế thu nhập cá nhân để các cặp vợ chồng có thể thật sự an tâm sinh con và sinh đủ hai con./.