T’cooh Nguyễn An Vinh, lalăm nắc Bí thư Tỉnh ủy Đắk Lắk, ma nuyh ơy vêy lâh 50 c’moo pa bhrợ đhị vel đong xay moon ghit, c’lâng xa nay pa zưm bơr tỉnh năc muy xa nay bh’rợ liêm choom lâng đhr’năng lalua lâng rơơm kiêng âng đhanuôr: “Acu lêy nâu năc bh’rợ liêm choom cơnh lâng loom âng đhanuôr bơr tỉnh. Pazêng cán bộ ơy pa  bhrợ coh cr’chăl zêl a rọp a bhuy cơnh acu năc zêng năl ghit bhlầng pr’ặt ta nih liêm bhlưa Đắk Lắk lâng Phú Yên. Bêl zêl a rọp Mỹ, Phú Yên vaih nắc đhị nhâm mâng, tơợ pay đơơng ch’na đh’năh, ch’neh bhooh lâng zập rau đoọng ha Đắk Lắk. Ha dợ, Đắk Lắk nắc đhị za nươu âng Phú Yên tơợ da ding ca coong. Pr’ặt zr’ziêng nắc đoo ơy ặt đhậu coh loom âng đhanuôr lâng vaih cr’liêng xa nay pr’hay: “Sông Ba chảy xuống Đà Rằng/Ai yêu Đắk Lắk cho bằng Phú Yên”.

Coh cr’noọ pr’chăp âng pazêng manuyh lính ơy ting pâh zêl a rọp tu độc lập k’tiếc k’ruung, pr’ặt bhlưa bơr vel đong căh muy năc tr’zooi đăh địa lý, nắc dzợ loom luônh ta nih liêm âng đồng đội. T’cooh Bùi Văn Khiêm, cựu chiến binh ơy ting pâh chiến dịch pa chô Phú Yên c’moo 1975, xoọc ặt ma mông đhị Đắk Lắk xay truih: “Acu vêy prá g’lơc lâng pr’zơc nắc rơơm Đắk Lắk pa zưm lâng Phú Yên, ngai ngoọ nắc dưr vaih lalua. Acu dzợ hay bêl zêl zêl a rọp, tơợ Buôn Ma Thuột acu xiêr Phú Yên, lướt c’lâng crâng xang nắc đhuônh ooy biển, lâng a cu rơơm nắc vêy c’lâng cao tốc truih k’ruung Ba, xiêr ooy Đắk Lắk nắc rau pr’hay căh dzợ cơnh. Nâu kêi pa zưm bơr tỉnh Đắk Lắk lâng Phú Yên năc căh mơ pr’hay dzợ, rau rơơm kiêng âng cu vaih cơnh lalua”.

Muy cha năc lơơng dzợ, nắc t’cooh Tô Tấn Tài dzợ đơc cơnh lơơng nắc Ama H’Oanh, lalăm nắc bhrợ Bí thư Thị ủy Buôn Ma Thuột – n’niên đhị Phú Yên, ha dợ ơy đơc tất lang đay đoọng ha bh’rợ cách mạng đhị Đắk Lắk. T’cooh ơy k’đhơợng bhrợ bấc bh’rợ chr’năp tơợ bêk k’tiếc k’ruung ơy bơơn pa chô zêng lâng nắc muy coh pazêng cán bộ t’vaih pr’đơợ đoọng ha bh’rợ cách mạng đhị zr’lụ Lắk tơợ c’moo 1959. Prá xay ooy quyết định pa zưm bơr tỉnh, t’cooh pa căh loom bhui har ha dợ doọ ha vil pa ghit xanay đoàn kết nội bộ, tập thể: “K’rang cơnh choom đoọng nội bộ mr’cơnh cr’noọ, đhanuôr ting xơợng, đoàn kết lalua tanih bhlầng. Tu a cu dzợ k’rang nắc cơnh lalăm ahay, ahêê cung ơy vêy xa nay pác xang pa zưm bơr tỉnh Bình Trị Thiên, xang nắc Quảng Nam Đà Nẵng, Phú Yên Khánh Hòa. Ha dợ bêl đêêc nắc căh ơy liêm choom bhlầng, rau bơr dzợ nắc bh’rợ ra văng xa nay xay moon đoọng ha đhanuôr năl ting xơợng căh ơy liêm nắc dưr vaih đhr’năng apêê tỉnh vêy pa zưm zêng lưm k’đhap, căh ơy yêm loom. Nâu kêi nắc đươi ooy đhr’năng t’mêê lâng xa nay âng Đảng, k’đhơợng bhrợ ghit liêm, bhrợ liêm bh’rợ xay moon đoọng ha nội bộ tơợ đêêc nắc tân đôr k’rơ lâh mơ coh đhanuôr năc lêy cung liêm choom, rơơm đoọng doọ vaih rau rị”.

Pr’căn Niê Thanh Mai, Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Đắk Lắk, ca conh đoo nắc manuyh Phú Yên, ca căn ma nuyh Đắk Lắk –lêy ghit lâh mơ ooy chr’năp văn hóa. Pr’căn Niê Thanh Mai moon, Phú Yên vêy văn hóa biển, Đắk Lắk đơơng chr’năp liêm âng zập k’bhuh acoon coh Tây Nguyên. Ha dang năl bhrợ têng liêm, nâu năc muy pr’đơợ văn hóa bấc rau, bấc cơnh, t’vaih rau liêm choom đoọng t’vaih nghệ thuật, pa dưr du lịch lâng giao lưu văn hóa. “Azi rơơm đương nắc choom tr’zooi đh’rưah, tr’pác kinh nghiệm cung cơnh bấc tác phẩm lâh mơ ooy 2 đăh. Ha dang vêy pazêng xa nay ghit nắc zập bh’rợ ta bhrợ bấc cơnh coh cr’chăl tước đâu”.

Cơnh lâng cr’noọ âng đhanuôr nắc cung pa căh loom ting xơợng bhrợ. T’cooh Nguyễn Song Thoại, Tổ dân phố 8, thị trấn Quảng Phú, chr’hoong Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk moon: “Nâu kêi Đắk Lắk lâng Phú Yên pa zưm năc liêm choom, vêy da ding ca coong, vêy biển, ha dợ nắc k’đhap đhị văn hóa ha dợ kinh tế nắc đhơ đhơ ooy bhrợ cha cung choom”.

Pa zưm Đắk Lắk lâng Phú Yên căh muy năc quyết định hành chính, năc dzợ rau văl chô rau chr’năp pr’hay ơy vêy tơợ lalăm pa têẹtr lâng lịch sử zêl a rọp a bhuy. Lâng pr’đơợ địa lý tr’zooi, văn hóa bấc rau, bấc cơnh, tỉnh Đắk Lắk t’mêê bơơn đương rơơm nắc muy pr’đơợ ha dưr k’rơ đhị zr’lụ Nam Trung Bộ lâng Tây Nguyên. Jưah lâng đêêc, cơnh zập boọp p’rá ơy xay moon, rau chr’năp  bhlầng nắc rau ting xơợng bhrợ coh nội bộ cán bộ bha lầng lâng rau ting xơợng bhrợ tơợ đhanuôr. Vêy cơnh đêêc, nắc đhr’năng pa zưm t’mêê vêy lalua pa dưr c’rơ k’rong pazêng, t’vaih muy zr’lụ ha dưr t’mêê, liêm choom lâng đanh mâng./.

PHÚ YÊN – ĐẮK LẮK, TÁI LẬP MỐI “LƯƠNG DUYÊN LỊCH SỬ” GIỮA HAI VÙNG ĐẤT TÂY NGUYÊN VÀ DUYÊN HẢI MIỀN TRUNG

Trước chủ trương của Bộ Chính trị về việc hợp nhất hai tỉnh Đắk Lắk và Phú Yên thành một đơn vị hành chính mới mang tên tỉnh Đắk Lắk, nhiều cán bộ lão thành cách mạng, trí thức và người dân hai địa phương bày tỏ sự đồng thuận và kỳ vọng vào một tương lai phát triển hài hòa, bền vững, dựa trên nền tảng lịch sử gắn bó và hỗ trợ lẫn nhau từ thời kháng chiến.

Ông Nguyễn An Vinh, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Đắk Lắk, người đã có hơn 50 năm công tác tại địa phương khẳng định, chủ trương sáp nhập hai tỉnh là một bước đi phù hợp với thực tiễn và nguyện vọng của nhân dân: "Tôi thấy đây là việc làm rất hợp lòng dân của cả hai tỉnh. Những cán bộ từng hoạt động trong thời kỳ kháng chiến như tôi đều hiểu rất rõ mối quan hệ khăng khít, tình nghĩa giữa Đắk Lắk và Phú Yên. Trong kháng chiến chống Mỹ, Phú Yên đã trở thành hậu phương vững chắc, cung cấp lương thực, muối, gạo, và nhu yếu phẩm cho Đắk Lắk. Ngược lại, Đắk Lắk cũng là điểm tựa chiến lược của Phú Yên từ hướng miền núi. Mối quan hệ ấy sâu đậm đến mức người dân từng lưu truyền câu ca dao: 'Sông Ba chảy xuống Đà Rằng/Ai yêu Đắk Lắk cho bằng Phú Yên.'"

Trong ký ức của những người lính từng vào sinh ra tử vì độc lập dân tộc, mối quan hệ giữa hai địa phương không chỉ là sự cộng sinh địa lý, mà còn là tình cảm đồng đội. Ông Bùi Văn Khiêm, cựu chiến binh từng tham gia chiến dịch giải phóng Phú Yên năm 1975, hiện sinh sống tại Đắk Lắk, không giấu được sự xúc động chia sẻ: “Tôi từng đùa với anh em rằng tôi ước Đắk Lắk nhập với Phú Yên. Thật không ngờ điều ấy lại thành hiện thực. Tôi nhớ thời chiến tranh, từ Buôn Ma Thuột tôi hành quân xuống Phú Yên, đi rừng rồi ra biển, và tôi ước nay mai đường cao tốc đi dọc sông Ba mà xuống Đắk Lắk thì tình cảm rất tuyệt vời. Bây giờ ta sáp nhập hai tỉnh Đắk Lắk với Phú Yên thì không có gì bằng mà ước mơ của tôi đúng thành sự thật.”

Một nhân chứng lịch sử khác, ông Tô Tấn Tài, còn gọi là Ama H’Oanh, nguyên Bí thư Thị ủy Buôn Ma Thuột – sinh ra tại Phú Yên, nhưng đã dành trọn đời mình cho sự nghiệp cách mạng tại Đắk Lắk. Ông từng giữ nhiều chức vụ quan trọng sau ngày đất nước thống nhất và là một trong những cán bộ đặt nền móng cho phong trào cách mạng tại khu vực Lắk từ năm 1959. Chia sẻ cảm xúc về quyết định sáp nhập hai tỉnh, ông bày tỏ sự vui mừng nhưng cũng không quên lưu ý phải coi trọng vấn đề đoàn kết nội bộ, tập thể: “Lo là lo làm thế nào nội bộ thông suốt, dân thông suốt, đoàn kết thực sự đoàn kết. Vì mình hơi phân vân, trước đây mình cũng có thời kỳ tách nhập một số tỉnh Bình Trị Thiên, rồi Quảng Nam Đà Nẵng, Phú Yên Khánh Hòa. Nhưng hồi đó có lẽ là thời cơ chưa chín mùi, thứ hai nữa là công tác chuẩn bị tư tưởng cho dân chưa tốt nên xảy ra tình trạng mấy tỉnh có nhập lại đều có hục hặc. Giờ tin tưởng trong tình hình mới với quan điểm của Đảng lãnh đạo chặt chẽ, làm tốt công tác tư tưởng cho nội bộ từ đó lan tỏa trong dân thì thấy cũng tốt thôi.” 

Bà Niê Thanh Mai, Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Đắk Lắk, có cha người Phú Yên, mẹ người Đắk Lắk – nhìn nhận sâu sắc hơn ở khía cạnh văn hóa. Bà Niê Thanh Mai cho rằng, Phú Yên có văn hóa biển, Đắk Lắk đậm đặc sắc thái của các dân tộc thiểu số Tây Nguyên. Nếu biết khai thác tốt, đây sẽ là một nền tảng văn hóa đa dạng, phong phú, tạo cảm hứng cho sáng tác nghệ thuật, phát triển du lịch và giao lưu văn hóa. “Chúng tôi rất kỳ vọng và mong muốn chúng tôi có thể bồi đắp cho nhau và chia sẻ những kinh nghiệm cho nhau cũng như có nhiều hơn tác phẩm về 2 lĩnh vực. Nếu như có những kế hoạch và chiến lược cụ thể thì các hoạt động sẽ rất đa dạng và phong phú trong thời gian tới.”

Góc nhìn từ nhân dân cũng thể hiện sự đồng tình. Ông Nguyễn Song Thoại, Tổ dân phố 8, thị trấn Quảng Phú, huyện Cư M’gar, tỉnh Đắk Lắk cho rằng: “Bây giờ Đắk Lắk với Phú Yên là hợp lý, có núi, có biển. nhưng nó khó là cái văn hóa chứ kinh tế thì chỗ nào cũng làm ăn cả, bình thường.”

Sự hợp nhất giữa Đắk Lắk và Phú Yên không chỉ là quyết định hành chính, mà còn là sự trở về của một mối lương duyên đã từng rất đỗi gắn bó trong lịch sử kháng chiến. Với nền tảng địa lý bổ trợ, văn hóa phong phú và lịch sử gắn kết, tỉnh Đắk Lắk mới được kỳ vọng sẽ là một cực tăng trưởng mới ở khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Bên cạnh đó, như các ý kiến đã nêu, yếu tố then chốt chính là sự đồng thuận trong nội bộ cán bộ lãnh đạo và sự đồng lòng từ nhân dân. Chỉ khi đó, quá trình sáp nhập mới thực sự phát huy được sức mạnh tổng hợp, tạo ra một không gian phát triển mới, hài hòa và bền vững./.