Cắh vêy r’rộ r’răm cơnh zâp đhị pấh lêy chi ớh cóh đảo Cô Tô ga mắc, đảo Thanh Lân têêm ngăn lâng toor biển t’viêng liêm, chúah bhoọc xa xil. Bấc ngai moon đảo Thanh Lân cơnh cr’liêng ngọc ặt n’lơớp cóh m’pâng biển. Ha dang vêy mưy chu bơơn lướt ooy đâu nắc ahêê vêy kiêng lướt cớ.

Acoon bhuông lướt đấh tơợp lướt tơợ Bến cảng bha lang k’tiếc Ao Tiên, ơy âng đơơng ta mooi dưr lướt tơợ thành phố bấc brung brăng đoọng chô tước đhị mưy chr’val đảo têêm ngăn âng chr’hoong Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh. Mơ 1 tiếng m’pâng cóh biển, Thanh Lân dưr n’léh t’viêng liêm lâng vêy bấc tr’clá p’răng. Đợ xe điện ặt đương đhị cảng đoọng hơnh déh ta mooi. Anoo Bùi Văn Sắc, bhrợ bh’rợ lái xe âng đơơng ta mooi k’noọ k’zệt c’moo ơy đoọng năl: “T’ngay tr’nơợp, zêng lêy cóh đảo vêy 2 xe ô tô. Nâu cơy, đoọng zư lêy môi trường nắc azi lêy k’rong bhrợ xe điện đoọng liêm crêê lâng môi trường”.

Xe điện âng đơơng ta mooi truíh c’lâng ving văng, j’đấc j’luônh liêm pr’hay. Chr’val đảo nâu dzợ zư đợc cơnh ahay lâng đợ đhị tong chúah bhoọc xa xil bhứah liêm, cha groong zêng zr’lụ đác t’viêng liêm cơnh ngọc. Thanh Lân vêy cha groong tươc 70% k’tiếc nắc lêy đha hư tưn taách bhlâng. Bơr đắh c’lâng nắc đợ tơơm n’loong t’viêng liêm, lêy chô tước 3 đhị buôn hoọm bhlâng nắc đhị Đồn 10, Ba Châu lâng Hải Quân, t’mêê đâu vêy pa xoọng đhị C76 dzợ. Zâp đhị toor biển cóh Thanh Lân zêng liêm pr’hay, lâng đợ đhị tong chúah, đợ bhơi n’loong, pa zưm lâng đợ râu pô chặt váih bhrộ liêm cắh dzợ cơnh. Đác biển Thanh Lân t’viêng cha ngaách, vêy n’léh đợ san hô, đợ t’nooi a’xiu bấc pr’hoọm... bhrợ đoọng ha ta mooi pấh lêy chi ớh cắh ha mơ choom ha vil: “Nâu đoo nắc g’lúh tr’nơợp acu chô tước Thanh Lân. Đhanuôr cóh đâu liêm ta níh, biển cha ngaách, plêệng đha hư liêm. Zên đươi dua cóh đâu cung liêm glặp lâng mơ zên bơơn bhrợ âng bấc ngai”.

“Biển t’viêng, chúah bhoọc lâng lêy zêng đhị đâu liêm pr’hay. Đợ g’lúh lướt lêy chi ớh zooi đoọng ha hêê ặt tr’đăn liêm lấh lâng crâng k’coong, cruung k’tiếc pr’hay bhlâng. Rơơm vêy bấc ngai năl tước đhị zr’lụ biển đảo nâu lâng chô chi ớh cóh đâu đoọng chấc lêy năl đợ râu pr’hay liêm”.

Nắc đoo đợ râu xay moon âng ta mooi bêl chô ooy Thanh Lân. Lêy chô tước du lịch t’viêng lâng nhâm mâng, chính quyền đh’rứah lâng đhanuôr đảo Thanh Lân ta luôn zư liêm đhị đâu đoọng bhrợ pa dưr mưy râu chr’nắp lalay ha zr’lụ biển đảo nâu. T’coóh Đoàn Đắc Hùng, cán bộ Văn hoá chr’val Thanh Lân, chr’hoong Cô Tô đoọng năl: “Thanh Lân vêy bấc râu liêm pr’hay, plêệng k’tiếc đha hư tưn taách. Đoọng pa dưr pa xớc du lịch đanh mâng nắc vêy 2 râu bhiệc azi lêy moon bhrợ bha lâng. Tr’nơợp nắc môi trường. Đhanuôr nắc đợ apêê zư lêy môi trường lâng cung nắc apêê đươi dua. Râu 2, môi trường pa câl du lịch liêm ta níh, chắp nhêr ta mooi, pa dưr pa xớc đenh đươnh. Azi lêy bhrợ ha cơnh đoọng râu têêm ngăn nắc đoo bha lâng ha ta mooi lâng oó bhrợ pa hư zr’lụ đâu”.

Ting cơnh t’coóh Đoàn Đắc Hùng, bêl ahay, ta mooi lướt chi ớh cóh Thanh Lân nắc vêy mơ bơr pêê ha riêng g’lúh zâp c’moo. Tước c’moo 2022, chr’val đảo Thanh Lân bhrợ liêm choom Hội nghị pa dưr pa xớc du lịch lâng ngành du lịch tơợ đêếc tơợp pa dưr liêm. Ooy c’moo 2022, Thanh Lân ơy vêy hơnh déh lấh 10.000 ta mooi, nâu đoo nắc mơ prang 10 c’moo l’lăm ahay lêy pazưm. Tơợp c’moo 2024, g’lúh tr’nơợp bhiệc bhan ta hơ p’loọng biển ta bhrợ đhị Thanh Lân t’pấh bấc râu k’rang lêy âng bấc ơl ta mooi lâng đhanuôr cóh đảo. T’coóh Nguyễn Việt Dũng, Bí thư Huyện uỷ, Chủ tịch UBND chr’hoong Cô Tô đoọng năl: “Đảo Thanh Lân liêm bhlâng,liêm lấh đảo Cô Tô. Azi dzợ moon Thanh Lân nắc cr’liêng ngọc ặt n’lơớp, tu cóh đâu cắh ơy bơơn lêy bhrợ pa dưr liêm crêê cơnh âng đoo ơy váih. Azi rơơm ta mooi chô ooy Thanh Lân đoọng Thanh Lân váih đhị zr’lụ đhêy ặt, pấh chi ớh liêm pr’hay bhlâng”.

Râu liêm pr’hay âng Thanh Lân ơy vêy bơơn nhà văn Nguyễn Tuân xay moon cóh tác phẩm ký Cô Tô, pa glúh p’cắh c’moo 1976: Mặt t’ngay lêy dzool t’ngay thứ 6 âng cu cóh đảo Thanh Lân mưy cơnh liêm zâp. Acu đấh dưr méh. Bêl dzợ k’năm, t’bhlâng lướt truíh đhêl, lêy liêm ghít móh đảo. Lâng tớt đhị đêếc đương lêy mặt t’ngay dưr loóih. Râu âng cu k’noọ đợc, doọ vêy lết. Xang g’lúh đhí a’muốt, nắc lêy plêệng k’tiếc tưn taách liêm doọ dzợ vêy brung brăng lâng nha nhự. Mặt t’ngay ting dưr n’léh ga mắc liêm. Vil liêm cơnh cr’loọng a’tứch. Cr’liêng a’tứch bhrông liêm lêy đợc đhị mưy a’pướih kính bhứah lêy pr’hoọm chr’nắp liêm. Cơnh mưy a’pướih bhiệc bhan glúh n’léh tơợ cr’loọng mặt t’ngay đoọng hơnh déh râu ma mung k’rơ nhâm âng zâp apêê lướt bơơn a’chông a’xiu cóh biển Đông...

Ha dợ lâng ta mooi chô ooy Thanh Lân bêl đâu cắh mưy vêy mặt t’ngay dưr n’léh nắc dzợ bơơn lêy cha mêết mặt t’ngay chô lơớp la liêm lêy dzool cóh plêệng bhrông liêm, dzool cóh mặt biển cung liêm pr’hay, cóh plêệng dzợ vêy bơơn lêy đợ t’nooi a’chim ting păr. Râu liêm pr’hay âng Thanh Tân bhrợ đợ ta mooi bêl dưr chô ting ặt hay lâng kiêng rạch chô cớ./.

THANH LÂN – VIÊN NGỌC ẨN MÌNH GIỮA BIỂN KHƠI

Thanh Lân là đảo lớn nhất huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh với nhiều bãi tắm đẹp, còn giữ được vẻ hoang sơ. Khác với vẻ ồn ào, náo nhiệt của các điểm du lịch bên đảo Cô Tô lớn, đảo Thanh Lân yên bình với bãi biển xanh ngát, bờ cát trắng tinh khôi. Nhiều người ví đảo Thanh Lân như viên ngọc ẩn mình giữa biển khơi. Chỉ cần đặt chân đến đây một lần là bạn sẽ mong có ngày được trở lại. 

Con tàu cao tốc rời khỏi Bến cảng quốc tế Ao Tiên, đưa du khách rời xa khói bụi thành phố để đến với một xã đảo yên bình của huyện Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh. Sau chừng 1 tiếng rưỡi trên biển, Thanh Lân hiện ra xanh mướt và ngập tràn ánh nắng. Những chiếc xe điện chờ sẵn ngay cầu cảng để đón khách. Anh Bùi Văn Sắc, làm nghề lái xe chở du khách đã gần chục năm cho biết: "Ngày đầu, cả đảo chỉ có 2 chiếc xe ô tô. Bây giờ, để bảo vệ môi trường nên chúng tôi chuyển sang đầu tư xe điện để thân thiện với môi trường".

Chiếc xe điện lăn bánh êm ru chở du khách trên những con đường quanh co lên xuống. Xã đảo này vẫn còn giữ được vẻ nguyên sơ như thuở ban đầu với những bãi cát trắng mịn màng trải dài tít tắp, cong cong ôm lấy làn nước trong  xanh như ngọc. Thanh Lân được rừng bao phủ đến 70% diện tích nên không khí trong lành. Hai bên đường là những rặng cây tươi tốt, dẫn đến 3 bãi tắm chính là bãi Đồn 10, bãi Ba Châu, bãi Hải Quân và mới đây có thêm bãi C76. Các bãi biển ở Thanh Lân đều có vòng cung biển rất đẹp, với những dải cát uốn lượn, những thảm cây cỏ, đan xen với bụi hoa dại màu tím nên thơ. Nước biển Thanh Lân trong xanh, êm ả ôm ấp, vỗ về những rặng san hô, những đàn cá đầy màu sắc... mang lại cho du khách một trải nghiệm khó quên: "Đây là lần đầu tiên tôi đến Thanh Lân. Con người ở đây hiền hậu, biển trong sạch và khí hậu trong lành. Giá cả chi tiêu cũng rất vừa phải, thích hợp với thu nhập của nhiều người".

"Biển xanh, cát trắng và cảnh quan tươi đẹp. Những hành trình khám phá giúp chúng ta gần gũi với thiên nhiên thế này thật thú vị. Mong rằng nhiều người sẽ biết được vùng biển đảo này và sẽ đến đây để tận hưởng những điều thú vị đó".

Đó là những cảm nhận của du khách khi đến với Thanh Lân. Hướng tới du lịch xanh và bền vững, chính quyền cùng người dân đảo Thanh Lân luôn có ý thức giữ gìn môi trường để tạo nên những nét riêng biệt cho vùng biển đảo này. Ông Đoàn Đắc Hùng, cán bộ Văn hóa xã Thanh Lân, huyện Cô Tô cho biết: "Thanh Lân có cảnh quan đẹp, thiên nhiên trong lành, sạch, mát. Để phát triển du lịch lâu dài thì có 2 vấn đề mà chúng tôi đặt lên hàng đầu. Thứ nhất là môi trường. Nhân dân là những người bảo vệ môi trường và cũng chính là người thụ hưởng. Thứ hai, môi trường kinh doanh du lịch thân thiện, mến khách, phát triển lâu dài. Chúng tôi đặt lên hàng đầu sự an toàn của du khách và không phá vỡ cảnh quan thiên nhiên".

Theo ông Đoàn Đắc Hùng, trước đây, khách du lịch đến Thanh Lân chỉ được một vài trăm lượt mỗi năm. Đến năm 2022, xã đảo Thanh Lân tổ chức thành công Hội nghị xúc tiến phát triển du lịch và ngành du lịch từ đó bắt đầu khởi sắc. Ngay trong năm 2022, Thanh Lân đã đón hơn 10.000 du khách, con số bằng cả 10 năm trước cộng lại. Đầu năm 2024, lần đầu tiên Lễ hội mở cửa biển được tổ chức tại Thanh Lân thu hút sự quan tâm của đông đảo du khách và dân cư trên đảo. Ông Nguyễn Việt Dũng, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Cô Tô cho biết: "Đảo Thanh Lân rất đẹp, còn đẹp hơn cả đảo Cô Tô. Chúng tôi vẫn gọi Thanh Lân là viên ngọc ẩn mình bởi nơi đây chưa được khai thác xứng với tiềm năng. Chúng tôi mong muốn khách tới Thanh Lân để Thanh Lân trở thành vùng đất nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái chất lượng cao".

Vẻ đẹp của Thanh Tân cũng từng được nhà văn Nguyễn Tuân miêu tả trong tác phẩm ký Cô Tô, xuất bản năm 1976: Mặt trời lại rọi lên ngày thứ sáu của tôi trên đảo Thanh Lân một cách thật quá là đầy đủ. Tôi dậy từ canh tư. Còn tối đất, cố đi mãi trên đá đầu sư, ra thấu đầu mũi đảo. Và ngồi đó rình mặt trời lên. Điều tôi dự đoán, thật là không sai. Sau trận bão, chân trời, ngấn bể sạch như tấm kính lau hết mây hết bụi. Mặt trời nhú lên dần dần, rồi lên cho kì hết. Tròn trĩnh phúc hậu như lòng đỏ một quả trứng thiên nhiên đầy đặn. Quả trứng hồng hào thăm thẳm và đường bệ đặt lên một mâm bạc đường kính mâm rộng bằng cả một cái chân trời màu ngọc trai nước biển ửng hồng. Y như một mâm lễ phẩm tiến ra từ trong bình minh để mừng cho sự trường thọ của tất cả những người chài lưới trên muôn thuở biển Đông…

Còn với những du khách đến Thanh Lân hôm nay không chỉ có bình minh ló rạng mà còn thư thái ngắm nhìn hoàng hôn tuyệt đẹp với khung cảnh bầu trời ửng hồng, phản chiếu xuống mặt biển lung linh, trên không trung từng đàn hải âu bay lượn. Cảnh đẹp thơ mộng của Thanh Tân khiến những du khách khi rời đi luôn vấn vương, lưu luyến và mong muốn trở lại./.