Trí tuệ nhân tạo năc rau choom pa căh zập rau ha dợ nắc doọ pay bh’rợ âng manuyh xrặ báo, căh choom xăl cr’noọ pr’chăp âng nhà báo, cơnh lâng ngai k’zih, căh tộ xăl t’mêê nắc crêê ta lơi. Nâu năc xa nay pa căh đhị đhr’năng báo chí zâng lâng đhr’năng bhriêl choom âng trí tuệ nhân tạo lâng đhr’năng pa châng lêy lâng mạng xã hội

Xoọc đâu, bhiệc đươi dua AI đăh báo chí doọ dzợ năc râu chachrih. Bấc phần mềm zooi xrặ đơơh lâh, pa chô tơợ bọop p’rá chô ooy cr’liêng chữ, pa căh ghit zâp từ khóa, pa căh c’lâng xa nay pr’hay căh cợ t’vaih xa nay k’rong pazêng đoọng buôn năl lâh… xoọc bơơn đươi dua liêm choom. Bâc phóng viên dzợ p’niên ơy năl đươi dua AI liêm choom đhị bh’rợ tr’nêng âng đay. C’mọor Nhà báo c’mọor Xuân Quỳnh, phóng viên Báo Sài Gòn Giải phóng moon, bhiệc đươi AI liêm buôn pa bhlầng, zooi phóng viên t’vaih c’lâng xa nay, ra pặ xa nay crêê liêm, pa xiêr cr’chăl xrắ bhrợ, k’rong pazêng xa nay buôn năl. AI dzợ zooi cha mêệt lêy chính tả, pa căh pazêng cơnh xrặ pr’hay lâh, pa căh đh’nơc âng xa nay pa căh n’nặc đoọng ha manuyh xrặ pr’hay lâh mơ, pa căh c’lâng xa nay đoọng c’la xrặ bấc cơnh liêm choom, pr’hay lâh. Ha dợ, ting cơnh nhà báo Xuân Quỳnh, ahêê lêy AI nắc pr’đươi zooi a hêê ha dợ oọ g’nưm lưch tơợ a đoo tu ađoo căh choom xăl phóng viên, tu zâp bha ar xrặ âng phóng viên nắc pa căh rau lalua ta nih coh pr’ặt tr’mông, đơơng rau cr’noọ cr’niêng lalay âng ma nuyh xrặ.

“Ting cơnh acu nắc ha dang choom đươi AI nắc doọ choom bil bh’rợ báo, ha dợ a đoo choom zooi hêê k’bơơch cr’chăl xrặ lâh, lâng pa căh c’lâng bhrợ cơnh liêm t’mêê căh cơh pa ghit ooy xa nay âng ahêê xrặ tước”.

Rau dưr vaih âng internet lâng mạng xã hội năc ơy bhrợ tr’xăl liêm choom ooy pr’ặt tr’mông báo chí truyền thông, báo bha ar pa xiêr cr’chăl pa căh, ma nuyh lêy truyền hình truyền thống cung m’bứi r’dợ, quảng cáo xăl đươi ooy nền tảng số. Bấc đài truyền hình zâng lâng đhr’năng k’đhap k’ra đăh zên prặ, nợ lương, pa xiêr cr’chăl pa căh. Coh đêêc báo chí nắc ting xơợng quy định ghit liêm, k’đhap đoọng pa châng cr’chăl pa căh đh’rưah lâng mạng xã hội đoọng k’đhơợng dzung ma nuyh đương lêy, đọc xa nay pa căh. Nhà báo Trương Duy Hòa, Phó Giám đốc Trung tâm Truyền hình Việt Nam zr’lụ miền Trung- Tây Nguyên moon, xoọc đâu, apêê cơ quan xoọc coh đhr’năng pa zưm, pa xiêr biên chế. K’bhuh phóng viên, biên tập viên ting t’ngay ting t’cooh, căh lâh choom đươi công nghệ mới. Zâng lâng đhr’năng ha dưr đâh âng công nghệ, c’rơ tr’zệêng truyền thông âng mạng xã hội, năc k’đươi pazêng cơ quan báo chí, zâp nhà báo, phóng viên, biên tập viên xăl a đay đoọng đơơh bhrợ cơnh đhr’năng âng thời đại số:

“Nâu kêi, lang p’niên, apêê đơn vị truyền thông vêy cơnh pa chăp bhrợ lalay cơnh, apêê bhrợ cơnh t’mêê lâng bhrợ cơnh rau xoọc dưr vaih coh pr’ặt tr’mông t’mêê. Báo chí truyền thống cung nắc lêy bhrợ cơnh c’lâng xa nay n’nặc. Ahêê căh xăl a đay, đươi cơnh ty đanh nắc ahêê căh mặ p’loon lâng truyền thông xoọc đâu. Zêng lâng bhiệc đươi công nghệ AI, Big Data ahêê cung ting pa choom đoọng đâh”.

Coh lang t’mêê âng kỷ nguyên số, bhiệc pa căh zập xa nay coh zập nền tảng bơơn lêy năc c’lâng lướt nhâm crêê đoọng ha pêê cơ quan báo chí zư liêm rau ha dưr lâng c’rơ tr’zệêng. T’cooh Võ Công Trí, Nguyên Phó Bí thư Thường trực thành ủy Đà Nẵng moon, xoọc đâu, báo chí truyền thống zập zâng lâng đhr’năng k’rơ âng truyền thông xã hội, đhơ cơnh đêêc, báo chí truyền thống năc chấc lêy c’lâng bhrợ t’mêê đoọng t’vaih rau ha dưr lâh, t’hước tước xa nay pa căh đoọng ha manuyh đọc, k’đơơng manuyh đọc ting c’lâng âng đay xay prá, pa mâng loom đươi dua âng đhanuôr lâng pazêng xa nay ta nih đha nâng âng t’la báo:

“Xa nay báo chí năc lêy bhrợ bấc cơnh, lalua ta nih, cha mêệt pa ghit, bhrợ liêm c’rơ chr’năp âng manuyh đơơng xa nay, prá xay ghit, moon đơc rau liêm choom tước ha manuyh đọc. Rau đâu năc lêy g’nưm, lêy tơợ rau chr’năp âng xa nay, pa tước lêy đhr’năng bh’nơơn pa bhrợ âng c’bhuh phóng viên, nhà báo. C’rơ bh’rợ âng pazêng manuyh bhrợ báo ta nih liêm nắc, chr’năp lalay âng t’la báo n’nặc. pa dưr văn hóa đọc đoọng t’vaih môi trường xã hội liêm c’rơ coh bh’rợ, pa dưr báo chí. Coh lang t’mêê âng cr’chăl đươi dua công nghệ số, ma nuyh đọc vêy bấc c’lâng xa nay, bấc cơnh đoọng pađăn lâng xa nay. Tu cơnh đêêc, đoọng bhrợ pa dưr môi trường thông tin báo chí liêm k’rơ, ta nih đha nâng nắc bhrợ pa dưr văn hóa đọc báo đọong liêm choom lâng đhr’năng ha dưr âng báo chí lâng mạng xã hội”.

Xoọc đâu, đhr’năng pa đăn lâng năl xa nay âng đhanuôr ting tr’xăl. Trí tuệ nhân tạo choom pay căh cợ bhrợ bil bh’rợ âng nhà báo căh? Trí tuệ nhân tạo vêy choom t’bil cơnh bhrợ liêm t’mêê âng coon ma nuyh. Tước muy t’ngay coh ha y năc ahêê căh dzợ năl n’đoo xa nay âng trí tuệ nhân tạo t’vaih, n’đoo xa nay âng apêê nhà báo xrặ? Nhà báo Đoàn Xuân Hiếu, Tổng Biên tập Báo lâng Đài Phát thanh Truyền hình Đà Nẵng moon, trí tuệ nhân tạo (AI) lâng zập pr’đươi công nghệ ta luôn tr’xăl lâng pazêng pr’đươi pa dưr chr’năp k’rơ pa bhlầng, a đoo căh choom pay lưch bh’rợ âng ngai, ha dợ cơnh lâng ngai căh choom bhrợ, bhrợ k’zih lâng căh choom đươi công nghệ nắc crêê ta lơi r’dợ.

“Acu k’đơơng bọop p’rá âng muy cha nắc sáng tạo nội dung tr’haanh âng bha lang k’tiếc xoọc đâu, nắc đoo “đhơ công nghệ vêy tr’xăl lâng ha dưr tước ha mơ, công nghệ âng loom ma nuyh, r’vaih ma nuyh căh choom tr’xăl”. Năc đoo rau pa têệt âng pazêng rau liêm ta nih, rau chr’năp pr’hay. Đoọng zư liêm chr’năp năc đoo nắc zập nhà báo, zập phóng viên, viên tập viên, pazêng manuyh bhrợ báo dzợ p’niên zư liêm loom ta nih âng đay. Pa zưm lâng công nghệ t’mêê đoọng tơợ đêêc nắc vêy bha ar xrặ âng ahêê xrặ, t’vaih rau chr’năp liêm tơợ loom, tơợ abục cr’noọ âng ma nuyh xrặ báo dzợ p’niên nâu kêi”./.

TRÍ TUỆ NHÂN TẠO KHÔNG THỂ THAY THẾ TÂM HỒN CỦA NHÀ BÁO

Trước sự cạnh tranh khốc liệt về thông tin của mạng xã hội và thách thức của trí tuệ nhân tạo (AI), báo chí truyền thống buộc phải tìm hướng đi mới để phát triển, phục vụ người đọc, định hướng dư luận, củng cố niềm tin của công chúng bằng chất lượng thông tin. Trí tuệ nhân tạo là thách thức nhưng sẽ không lấy đi công việc của nhà báo, không thể thay thế tâm hồn của nhà báo, chỉ những người chậm nhịp, chậm đổi mới sẽ bị loại thải. Đây là vấn đề đặt ra trong bối cảnh báo chí đứng trước thách thức của trí tuệ nhân tạo và cạnh tranh của mạng xã hội

Hiện nay, việc ứng dụng AI trong lĩnh vực báo chí không xa lạ. Nhiều phần mềm hỗ trợ viết nhanh, chuyển đổi âm thanh sang bản Word, phân tích từ khóa, dựng tiêu đề thu hút hay tạo bản tin tổng hợp… đang được ứng dụng hiệu quả. Nhiều phóng viên trẻ đã chủ động tiếp cận và khai thác AI một cách linh hoạt trong tác nghiệp. Nhà báo trẻ Xuân Quỳnh, phóng viên Báo Sài gòn Giải phóng cho rằng, sử dụng AI rất tiện ích, hỗ trợ phóng viên lập dàn ý, gợi ý cách sắp xếp nội dung, rút ngắn thời gian biên tập, tóm tắt thông tin, tổng hợp dữ liệu. AI còn giúp kiểm tra chính tả, gợi mở những cách viết, thậm chí đề xuất cả tiêu đề hấp dẫn, gợi mở cho người viết nhiều hướng đi mới, sinh động hơn, hấp dẫn hơn. Tuy nhiên, theo nhà báo Xuân Quỳnh, phải xem AI là công cụ hỗ trợ chứ không thể thay thế phóng viên, bởi mỗi bài viết phải mang hơi thở cuộc sống thực tế, thể hiện tình cảm của tác giả:

“Tôi nghĩ, nếu biết cách dùng đúng thì AI sẽ không làm mất nghề báo, mà ngược lại nó cũng giúp mình tiết kiệm thời gian cho phần tổng hợp và giúp mình có thêm thời gian cho phần sáng tạo hay là khai thác sâu sắc về nhân vật”.

Sự xuất hiện của internet và mạng xã hội đã làm thay đổi sâu sắc đời sống báo chí truyền thông, báo giấy giảm lượng phát hành, truyền hình truyền thống mất dần khán giả, quảng cáo dịch chuyển mạnh sang nền tảng số. Nhiều đài truyền hình rơi vào khó khăn tài chính, nợ lương, giảm sản xuất. Trong khi báo chí phải tuân thủ quy định chặt chẽ, khó cạnh tranh sòng phẳng với mạng xã hội thì thách thức lớn nhất là giữ chân khán giả. Nhà báo Trương Duy Hòa, Phó Giám đốc Trung tâm Truyền hình Việt Nam khu vực miền Trung- Tây Nguyên cho rằng, hiện nay, các cơ quan đang trong bối cảnh sáp nhập, tinh giảm biên chế. Số lượng đội ngũ phóng viên, biên tập viên ngày càng già hóa, khó tiếp cận ứng dụng công nghệ mới. Đứng trước sự phát triển nhanh chóng của công nghệ, sự cạnh tranh khốc liệt về truyền thông của mạng xã hội, bắt buộc các cơ quan báo chí, mỗi nhà báo, phóng viên, biên tập viên phải thay đổi để bắt kịp thời đại số:

“Bây giờ, lớp trẻ, các đơn vị truyền thông tư duy rất khác, rất mới và họ bắt kịp trend của thời đại. Báo chí truyền thống cũng bắt buộc phải thay đổi theo. Mình cứng nhắc là mình thua trên mặt trận truyền thông. Ngay cả sử dụng công nghệ AI, Big Data mình phải nhập cuộc nhanh”.

Trong thời đại kỷ nguyên số, việc phát triển hệ sinh thái nội dung đa nền tảng được coi là hướng đi đúng đắn để các cơ quan báo chí duy trì sự phát triển và tăng khả năng cạnh tranh. Ông Võ Công Trí, Nguyên Phó Bí thư Thường trực thành ủy Đà Nẵng Đà Nẵng cho rằng, hiện nay, báo chí truyền thống đang chịu sức ép cạnh tranh rất lớn từ truyền thông xã hội, tuy nhiên, báo chí truyền thống phải tìm hướng đi mới để kiến tạo phát triển, hướng đến mục tiêu phục vụ cho người đọc, định hướng dư luận, cố niềm tin của công chúng bằng chất lượng thông tin của tờ báo.

“Thông tin báo chí phải đa dạng, trung thực, khách quan, có kiểm chứng, làm tốt vai trò là người đưa tin, phản biện, dự báo định hướng cho bạn đọc. Điều này phụ thuộc rất lớn, rất quan trọng, thậm chí quyết định vào công việc là chất lượng của đội ngũ phóng viên, nhà báo. Bản lĩnh, năng lực nghề nghiệp của những người làm báo đầu tư tâm huyết phải bản lĩnh, bản sắc của tờ báo chính là cái chỗ đó. Xây dựng văn hóa đọc để tạo môi trường xã hội lành mạnh trong công việc, phát triển báo chí. Trong kỷ nguyên công nghệ số, người đọc có nhiều con đường, có nhiều cách thức để tiếp cận thông tin. Vì vậy, để xây dựng một môi trường thông tin báo chí lành mạnh thì phải xây dựng văn hóa đọc báo cho phù hợp với sự phát triển nhanh chóng của báo chí và mạng xã hội.

Hiện nay, nhu cầu về thụ hưởng thông tin, tiếp nhận thông tin của độc giả ngày càng thay đổi. Trí tuệ nhân tạo có thể lấy và làm mất công việc của nhà báo hay không?. Liệu trí tuệ nhân tạo có triệt tiêu đi sự sáng tạo của con người. Đến một lúc nào đó, chúng ta không thể nhận biết và phân biệt được đâu là sản phẩm của trí tuệ nhân tạo, đâu là sản phẩm do chính các nhà báo?. Nhà báo Đoàn Xuân Hiếu, Tổng Biên tập Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Đà Nẵng cho rằng, trí tuệ nhân tạo (AI) và các ứng dụng công nghệ thay đổi liên tục với những phiên bản nâng cấp rất mạnh mẽ thì nó hoàn toàn không lấy đi công việc của ai cả mà chính những người chậm nhịp, không tiếp cận và làm chủ được công nghệ thì sẽ dần dần bị đào thải:

“Tôi dẫn lời của  một nhà sáng tạo nội dung nổi tiếng của thế giới hiện nay, đó là “dù công nghệ có thay đổi và phát triển vượt bậc đến đâu đi chăng nữa, công nghệ của tâm hồn con người không thể thay đổi”. Đó chính là sự kết nối của những cái chân- thiện- mỹ, cái tinh tế, cái đẹp. Để giữ được cái đó thì mỗi nhà báo, mỗi phóng viên, biên tập viên, những người làm báo trẻ hôm nay giữ được cái tâm trong sáng. Kết hợp với những yếu tố công nghệ mới để từ đó có sản phẩm do chúng ta tạo ra, sẽ là những cái tinh tế, nét đẹp của tâm hồn và phẩm chất đạo đức của những người làm báo trẻ hôm nay”./.