Đhị tỉnh Phú Yên, zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng pazêng chr’năp văn hóa liêm pr’hay lalay vaih nắc đhị t’pâh t’mooi coh k’tiếc k’ruung hêê lâng k’tiếc k’ruung lơơng, chroi k’rong t’bhlầng thu nhập đoọng ha đhanuôr.

Tỉnh Phú Yên k’rong bấc rau liêm pr’hay âng pleng k’tiếc cher lâng bấc chr’năp văn hóa âng zập k’bhuh acoon coh đhị đâu. Cung cơnh bấc acoon coh lơơng cơnh ma nuyh Chăm, Ê Đê, pazêng chr’năp văn hóa ty đanh nắc cr’van cr’chăp bơơn zư pa dưr. Tơợ apêê bh’rợ sinh hoạt, bhiệc bhan ty chr’năp âng đhanuôr, cơnh cha ha roo t’mêê căh cợ apêê j’niêng cr’bưn bhuôih Yàng năc căh muy chr’năp ooy pr’ặt tr’mông,đoọng đhanuôr hay tước a bhô dang, pleng k’tiếc nắc dzợ pa căh đoọng ha t’mooi ting năl pazêng chr’năp văn hóa liêm pr’hay âng acoon coh. Anoo Đinh Văn Máy, vel Xí Thoại, chr’val Xuân Lãnh, chr’hoong Đồng Xuân, muy coh pazêng thành viên ting pâh đhưưng cha gâr moon: “Bhui har pa bhlầng bêl ting hơnh deh t’mooi. T’mooi tước nắc a đay bơơn hát hò, tâm goong t’noong chiing, đhưưng cha gâr đoọng t’mooi xơợng lêy”.

Đoọng zư lêy zập chr’năp văn hóa ty đanh, bấc vel đong đhị Phú Yên ơy bhrợ pa dưr zập vel văn hóa di lịch vel bhươl. Đhị đâu, t’mooi choom chấc năl lâng đh’rưah ặt ma mông lâng đhanuôr acoon coh. Pazêng rau chấc năl tơợ apêê bh’rợ taanh a din, bhrợ k’ool, zệê ch’na… căh muy đơơng rau liêm t’mêê đoọng ha t’mooi nắc dzợ t’vaih thu nhập đoọng ha đhanuôr vel bhươl. T’cooh bhươl Nguyễn Ngọc Trường, vel Xí Thoại, chr’val Xuân Lãnh, chr’hoong Đồng Xuân rơơm kiêng: “Vel bhươl nâu, pa bhlầng nắc t’cooh bhươl zập ngai zêng yêm loom, bhui har. Bhrợ cơnh ooy đoọng vel đay zư lêy chr’năp liêm tơợ rau chr’năp ơy tơợ đanh”.

T’cooh Nguyễn Thanh Tùng, Cán bộ Ủy ban Y tế Hà Lan – Việt Nam đoọng năl: Zư lêy văn hóa lâng pa dưr du lịch êêh rau bơr bh’rợ pác lalay nắc lêy pa zưm bhrợ liêm choom. Coh cr’chăl tước đâu, tỉnh Phú Yên nắc t’bhlầng zập bh’rợ du lịch vel bhươl. Tơợ đêêc nắc zư pa dưr chr’năp văn hóa, lâh mơ nắc zooi đhanuôr pa dưr dal bh’nơơn pr’ặt tr’mông, t’vaih pr’đơợ đoọng ha dưr đanh mâng zr’lụ đhanuôr acoon coh: “Bhiệc pa dưr bh’rợ tr’nêng ty chr’năp. Jưah pa dưr chr’năp văn hóa vel đong, jưah chroi k’rong đoọng ha vel bhươl. Pr’đơợ c’rơ đhị Xí Thoại nắc bh’rợ taanh adin, văn hóa chiing goong zooi đhanuôr bhrợ cơnh ooy bhrợ teng lâng pa dưr tơợ bh’rợ nâu”.

Văn hóa lâng du lịch vêy rau pa têệt ghit liêm, bhrợ vaih pazêng chr’năp đanh mâng đoọng ha pazêng vel đong. Bhiệc zư lêy văn hóa acoon coh đhị Phú Yên dzợ nắc bêl đoọng pa căh, đơơng văn hóa acoon coh vel đong tước đăn lâh mơ tước lâng pr’zơc bha lang k’tiếc./.

BẢO TỒN VĂN HÓA GẮN VỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH VÙNG DÂN TỘC THIỂU SỐ

Bảo tồn văn hóa là nhiệm vụ quan trọng để giữ gìn bản sắc dân tộc, đồng thời cũng là yếu tố thúc đẩy du lịch phát triển. Tại tỉnh Phú Yên, vùng dân tộc thiểu số với những nét văn hóa độc đáo trở thành điểm thu hút du khách trong và ngoài nước, góp phần tăng thu nhập cho người dân.

Tỉnh Phú Yên hội tụ nhiều vẻ đẹp của thiên nhiên và sở hữu những nét văn hóa đặc sắc, đa dạng của các dân tộc thiểu số. Cũng như nhiều dân tộc khác, với người Chăm, Ê Đê, những giá trị văn hóa truyền thống là tài sản quý báu cần được bảo tồn và phát huy. Thông qua các hoạt động sinh hoạt, lễ hội truyền thống của đồng bào, như lễ mừng lúa mới hay các nghi thức cúng Yàng không chỉ đóng vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần, để bà con tưởng nhớ đến tổ tiên, trời đất mà còn để giới thiệu đến du khách những nét đẹp văn hóa truyền thống của các dân tộc. Anh Đinh Văn Máy, thôn Xí Thoại, xã Xuân Lãnh, huyện Đồng Xuân, một trong những thành viên tham gia đánh trống đôi nói: “Rất vui mừng chào đón du khách. Khách đến mình có cơ hội hát hò, đánh cồng chiêng cho du khách chiêm ngưỡng”.

Để bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh Phú Yên đã xây dựng các làng du lịch cộng đồng. Tại đây, du khách có thể trải nghiệm và hòa mình vào đời sống văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số. Những trải nghiệm từ các nghề dệt thổ cẩm, làm gốm, nấu ăn truyền thống... không chỉ mang đến cảm giác mới lạ cho du khách mà còn tạo nguồn thu nhập cho người dân địa phương. Già làng Nguyễn Ngọc Trường, thôn Xí Thoại, xã Xuân Lãnh, huyện Đồng Xuân mong muốn: “Cộng đồng này, riêng già làng ai cũng vui, phấn khởi. Làm sao, làng mình có sự tích từ xưa rồi phải lưu giữ nó”.

Ông Nguyễn Thanh Tùng, Cán bộ Ủy ban Y tế Hà Lan - Vệt Nam cho biết:Bảo tồn văn hóa và phát triển du lịch không phải là hai nhiệm vụ tách rời mà cần được kết hợp hài hòa. Trong thời gian tới, tỉnh Phú Yên tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động du lịch cộng đồng. Qua đó không chỉ gìn giữ, bảo tồn được bản sắc văn hóa mà còn giúp người dân nâng cao chất lượng cuộc sống, tạo động lực phát triển bền vững cho vùng dân tộc thiểu số: “Việc khôi phục làng nghề truyền thống rất quan trọng. Vừa phục hồi các giá trị văn hóa bản địa, vừa đóng góp cho cộng đồng địa phương. Thế mạnh tại Xí Thoại là nghề dệt thổ cẩm, văn hóa cồng chiêng giúp bà con làm sao khai thác và phát triển từ nghề này”.

Văn hóa và du lịch có sự gắn kết chặt chẽ, tạo nên những giá trị bền vững cho cả cộng đồng. Việc bảo tồn văn hóa dân tộc thiểu số tại Phú Yên còn là cơ hội quảng bá, đưa văn hóa dân tộc địa phương đến gần hơn với bạn bè quốc tế./.