Bh’rợ xa nay Ch’na đh’năh Cơ Tu âng Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong Tây Giang tỉnh Quảng Nam t’mêê bhrợ têng năc muy coh apêê bh’rợ tơơp bhrợ têng c’bhuh bh’rợ xay truh pa căh du lịch chr’hoong Tây Giang p’têêt lâng hơnh deh C’moo du lịch k’tiêc k’ruung – Quảng Nam 2022. Ting p’căn Bhríu Thị Nem, Chủ tịch Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong Tây Giang, tỉnh Quảng Nam, ting pâh bh’rợ xa nay ch’na đh’năh g’luh n’nâu vêy 8 n’luung, coh đêêc 4 n’luung ch’na âng ma nưih Cơ Tu lâng 4 n’luung ch’na râu lơơng. Đhêêng cơnh coh ch’na dhd’năh Cơ Tu cơnh lâng bâc râu, cơnh avị hor, cuôt, p’riêng, p’châu uh xr’lua (g’lâr p’châu), p’chau uh lâng k’đâc, z’ră, p’riêng a xiu hr’liêng, tu arong, g’lâr ( xr’lua). P’căn Bh’riu Thị Nem đoọng năl, đhị bh’rợ xa nay g’luh n’nâu năc đoọng xay truih pa căh tươc t’mooi đợ ch’na đha hum yêm la lay âng ma nưih Cơ Tu:“L’lăm a hay, ma nưih Cơ Tu dưr pâ bâc năc cha đợ ch’na n’nâu, cơnh lâng apêê t’cooh t’ha, ga rứa ga riing, ch’na n’nâu năc pa bhlâng looih apêê cha zâp t’ngay. Cơnh z’ră, đoọng bhrợ ch’na n’nâu năc kiêng vêy bâc râu cơnh a băng, troọng, apuur, a xiu xang n’năc t’moọt ooy n’coo hor coh ta pêêh pa bhlâng đha hum yêm. Xooc đâu, tu cr’đơơng tr’mông nâu câi, apêê pr’zơc lươt pa bhrợ ch’ngai căh câ vêy pr’đơợ tr’mông z’zăng năc apêê ch’na Cơ Tu căh lâh dzợ bơơn cha. Muy pâng năc tu đha nuôr căh chit xay pa căh ha t’mooi đợ ch’na âng acoon coh đay.”

Ch’na, pr’ộm âng đha nuôr Cơ Tu zêng bơơn bhrợ tơợ bh’nơơn coh crâng ca coong, năc đợ bh’nơơn âng apêê đoo choh bhrợ, băn rơơi căh câ chơơih pay coh crâng ca coong, toọm đac… Công tơợ apêê pr’đươi n’năc, đha nuôr bhrợ t’vaih đợ ch’na đha hum yêm đoọng ha pêê g’luh bhiêc bhan, Tết tôc lâng zâp t’ngay đơơng âng râu đha hum yêm âng crâng ca coong Trường Sơn. A moó Bhríu Thị Lệ ting pâh đhị Bh’rợ xa nay ch’na đh’năh Cơ Tu đoọng năl:“Bêl ting pâh g’luh n’nâu, acu kiêng uh bhrợ ch’na Cơ Tu bâc lâh mơ, tr’nơơp a cu kiêng xay pa căh c’leh acoon coh đay, pa bhlâng năc đợ ma nưih Cơ Tu xooc lươt pa bhrợ ch’ngai, đanh căh âi bơơn cha đợ ch’na âng Cơ Tu. Đhị đêêc, a cu kiêng apêê pr’zơc bơơn cha đợ ch’na âng acoon coh đay đoọng p’xoọng chăp kiêng c’leh văn hóa âng acoon coh đay lâh, coh đêêc vêy ch’na đh’năh.”

Pr’zơc Bhríu Liên ăt coh vel da ding ca coong Arấng 1, chr’val k’noong k’tiêc Axan z’lâh k’zệt cây số tươc pâh lâng cha ộm đợ ch’na bơơn pa căh pa câl đhị Bh’rợ xa nay Ch’na đh’năh Cơ Tu, xay moon:“Acu pa bhlâng mr’hal bêl ting pâh apêê bh’rợ âng chr’hoong bhrợ têng năc đoọng xay truih pa căh du lịch, pa bhlâng năc pa bhlâng kiêng bh’rợ xa nay ch’na dh’năh Cơ Tu, c’la cu năc ma nưih Cơ Tu, đanh bhlâng ă vêy bơơn cha cớ đợ ch’na apur uh p’chau. Bơr râu đâu pa zum bhrợ t’vaih ch’na pa bhlâng yêm cha chrih, nâu câi năc ha dợ bơơn cha cớ, hay ooy lang p’niên a hay. Coh ch’na vêy p’xoọng prớ, pr’nung a rong, a moot, p’chau, lâng zr’ma n’lơơng. Yêm đha hum bhlâng.”

Ha dang ngai âi ting tươc zr’lụ k’noong k’tiêc Tây Giang công cơnh apêê chr’hoong da ding ca coong âng tỉnh Quảng Nam năc roop căh choom ha vil đợ đha hum yêm âng apêê ch’na đh’năh âng đha nuôr coh đâu./.

Ẩm thực Cơ Tu -Những món ăn mang đậm bản sắc truyền thống Cơ Tu Tây Giang

                         (CTV Hiền Thúy)

Đồng bào Cơ Tu sống lâu đời trên dãy Trường Sơn. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử và thời gian, người Cơ Tu vẫn giữ được bản sắc riêng cho dân tộc mình qua các lễ hội, trang phục, âm nhạc...Trong đó, có ẩm thực truyền thống. Bên cạnh những món ăn đặc trưng như cơm lam, cuốt, thịt nướng lá... còn có rất nhiều thức uống đặc trưng như tàvạc, aviết….  

Chương trình Ẩm thực Cơ Tu do Hội LHPN huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam vừa tổ chức là một trong các hoạt động khởi động Chuỗi sự kiện quảng bá du lịch huyện Tây Giang gắn với chào mừng Năm Du lịch Quốc gia – Quảng Nam 2022. Theo bà Bhríu Thị Nem, Chủ tịch Hội LHPN huyện Tây Giang, tỉnh Quảng Nam,  tham gia chương trình ẩm thực đợt này có 8 gian hàng, trong đó 4 gian hàng ẩm thực Cơ Tu và 4 gian hàng ẩm thực khác. Riêng ẩm thực Cơ Tu với các loại ẩm thực truyền thống như cơm lam, bánh sừng trâu, thịt khô gác bếp, ốc đá nấu với sắn khô, ốc nấu bí đỏ, món Zơrá, cá liêng khô, lá sắn, canh củ sắn.  Bà Bhríu Thị Nem cho biết, qua  chương trình lần này nằm giới thiệu, quảng bá đến du khách những món ăn độc lạ của người Cơ Tu: “Trước đây, người Cơ Tu lớn lên chủ yếu ăn từ những món ăn này, đối với những người già, lớn tuổi, món ăn này rất quen thuộc gần như các gia đình ngày xưa sử dụng ăn hằng ngày. Như món Zơ rá, để làm được món ăn này rất cầu kỳ và đòi hỏi nhiều nguyên liệu như măng, cà, apuur, cá đá, cá liêng rồi cho ống tre nướng rất thơm ngon. Hiện nay, do xu hướng gia nhập, các bạn trẻ đi làm ăn xa hay có điều kiện nên các món ăn Cơ Tu ít được sử dụng hơn. Một phần do bà con còn e ngại chưa mạnh dạn quảng bá, giới thiệu du khách chính các món ăn của mình.”

  Đồ ăn, thức uống của của đồng bào Cơ Tu đều được chế biến từ sản phẩm của núi rừng, là những sản phẩm do họ tự trồng trọt, chăn nuôi hay thu nhặt từ núi rừng, sông suối như lúa, sắn, ngô, khoai, các loại thịt rừng, gia súc, gia cầm, cá, các loại cây, lá rừng… Cũng từ những thực phẩm đó, đồng bào chế biến thành nhiều món ăn đặc sản truyền thống phục vụ trong các dịp lễ, Tết và ngày thường mang hương vị đặc trưng của rừng núi Trường Sơn. Chị Bhríu Thị Lệ tham gia tại Chương trình Ẩm thực Cơ Tu cho biết: “Khi tham gia ẩm thực đợt này, mình thích chế biến ẩm thực Cơ Tu nhiều hơn, ban đầu mình muốn quảng bá bản sắc dân tộc mình, đặc biệt những người Cơ Tu đang đi làm ăn xa, chưa được thưởng thức lại các món ăn truyền thống của người Cơ Tu. Qua đó, mình muốn các bạn trẻ thưởng thức lại chính các món ăn truyền thống của mình để thêm phần yêu bản sắc văn hóa của dân tộc mình  hơn, trong đó có các món ăn.”

Bạn Bhríu Liên ở thôn vùng cao Arầng 1, xã biên giới Axan lặn lội hàng chục cây số đến tham quan và thưởng thức các món ăn được bày bán tại Chương trình Ẩm thực Cơ Tu, cảm nhận: “Mình rất vui khi tham gia các hoạt động của huyện tổ chức nhằm quảng bá du lịch, đặc biệt mình rất ấn tượng chương trình ẩm thực Cơ Tu, bản thân là người Cơ Tu, lâu lắm rồi mới thưởng thức lại món Apưr nấu ốc, ốc bắt từ suối, Apưr làm từ sắn, kết hợp 2 nguyên liệu này rất lạ, giờ mới được ăn lại càng nhớ về tuổi thơ. Trong món ăn có thêm các gia vị ớt, bột sắn, tiêu rừng, ốc đá bắt dưới suối, thêm các gia vị khác. Món ăn rất đơn giản nhưng ngon, mong mọi người thưởng thức.”

Nếu ai đã từng đến vùng biên giới Tây Giang cũng như các huyện miền núi của tỉnh Quảng Nam chắc hẳn sẽ nhớ mãi hương vị đặc trưng của những món ăn truyền thống của đồng bào Cơ Tu nơi đây./.