Đhị chr’hoong Đông Giang, ha dang c’bhuh zư lêy crâng vel A Sờ, chr’val Ma Cooih căh đâh bơơn lêy nắc bấc n’loong crâng lâh col pa hư đoọng bhrợ angọon điện 110Kv cr’chăl 2 Thủy điện Tr’Hy. Angọon điện nâu n’juối ch’ngai z’lâh 2 chr’hoong Đông Giang lâng Tây Giang, bấc công nhân nắc col pa hư n’loong crâng ha dợ cơ quan thẩm quyền căh ơy đoọng. Xoọc tơợp đoọng lêy nắc đợ n’loong crâng dưr bil lâh 6,5m3. Coh đhr’năng cha mêệt lêy, k’bhuh cha mêệt lêy crâng âng Trạm k’đhơợng zư lêy crâng – Ban k’đhơợng lêy crâng a bhuy Đông Giang pa zưm lâng tổ zư lêy crâng vel A Sờ đương chọp bơơn lêy, coọp k’đhơợng. Tổ cha mêệt lêy crâng pa zưm công an chr’val, kiểm lâm vel đong k’dua 16 cha nắc n’nâu chô ooy trụ sở công an đoọng t’mooh.

“Đhi noo ra pặ ma nuyh zư lêy crâng âng vel bhươl cơnh tiểu khu 157 nâu, bêl ađhi noo tước nắc apêê ơy cọl pay n’loong. Xoọc đêêc, đhi noo xay lâng Ban k’đhơợng lêy crâng Đông Giang pa zưm lâng kiểm lâm vel đong, công an chr’val chính quy moọt lêy, bhrợ bha ar lâng dap đợ n’loong ơy ta cọl lâng a’chuung. Nâu nắc c’rơ bh’rợ âng tổ zư lêy crâng vel bhươl vêy trách nhiệm âng đay đoọng cơ quan chức năng bhrợ bha ar ghit tu bhiệc pa hư crâng đhị A Sờ”. Anoo Alăng Chung – Tổ trưởng tổ zư lêy crâng vel ASờ, chr’val Ma Cooih, chr’hoong Đông Giang moon.

T’cooh Nguyễn Văn Hoàng – Phó Giám đốc Ban k’đơợng lêy crâng Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đọong năl:“Coh Ban k’đhơợng zư lêy crâng Đông Giang nắc vêy bơr đhị lâng muy đhị ặt đăn t’nol bha lầng nắc pa têệt ooy thủy điện Za Hung tu cơnh đêêc nắc k’đươi ma nuyh goon bhrợ toong t’ngay ha dưm. Căh năl apêê tước pa hư crâng đoo bêl, nắc a zi ơy vêy c’lâng bh’rợ ta luôn đoọng k’đhơợng lêy chca groong bhiệc pa hư crâng. Apêê cung bhriêl pa bhlầng, zập bêl cung vêy ma nuyh đương goon lêy k’bhuh zư lêy crâng tước cha mêệt, tu cơnh đêêc nắc choom ra pặ goon zư đhăm mcrâng âng đay k’đhơợng lêy đoọng tệêm ngăn đhăm zr’lụ crâng k’đhơợng zư”.

Truih c’lâng Hồ Chí Minh, đhị chr’hoong Đông Giang vêy muy zr’lụ crâng gmrâng bhưah 200 héc ta vêy bấc n’loong pr’hăt chr’năp. Nâu nắc bh’nơơn tơợ bấc c’moo k’đhơợng zư lêy âng đhanuôr lâng k’bhuh chức năng chr’hoong Đông Giang. Lâng c’rơ pa zay âng k’bhuh chức năng, c’la crâng lâng crâng đhanuôr zư lêy nắc lalua dưr liêm lâng bấc c’bhuh n’loong chặt vaih. Tr’xăl ma nuyh goon zư ta luôn cơnh đêêc nắc crâng A Sờ, chr’val Ma Cooih bơơn ta zư lêy liêm ta nih nâu.

Pay 35% đoọng ha k’bhuh zư lêy dzợ 65% nắc đoọng ha đhanuôr tu cơnh đêêc nắc đhanuôr k’rang bhlầng, bhui har. Tơợ vêy xa nay chroot zên zư lêy crâng đhanuôr doọ dzợ col pa hư n’loong k’tứi, ga mắc. Apêê zr’lụ azi zêng pa zưm xay moon đươi vêy zên chroot nắc đhanuôr doọ dzợ lưm k’đhap cơnh lalăm”. Anoo Arất Bốn – chr’val Mà Cooih, chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam moon.

Tơợ zên zư lêy crâng ơy chroi k’rong t’vaih bhiệc bhrợ, pa dưr dal thu nhập đoọng k’rơ bhầu đhanuôr nắc apêê âng ban k’đhơợng zư lêy crâng a bhuy, crâng gmrâng, bhươn k’tiếc k’ruung, zr’lụ zư lêy, zr’lụ đhanuôr ặt… N’đhơ bêl căh vêy cán bộ ting lướt, c’bhuh zư lêy crâng cung lướt cha mêệt lêy crâng crêê cơnh ta moon pa gluh tơợ lăm, đâh bhrợ têng rau căh liêm dưr vaih đăh pa hư crâng.

“Lâng rau chr’năp âng crâng lâng pr’ặt tr’mông âng đhanuôr, tệêm ngăn pr’ặt tr’nơt, đăh zư lêy crâng nắc a zi cung ơy k’rong zập k’bhuh đoọng ting pâh, pa têệt lâng k’đươi bhrợ zập bh’rợ đoọng pa dưr dal thu nhập âng k’bhuh zư lêy crâng”. T’cooh Trần Văn Thu – Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Nam đoọng năl.

Tước x’rịa c’moo 2023, pazêng đhăm crâng vêy chroot zên zư lêy coh prang tỉnh lâh 312.157 héc ta. Ting đêêc, c’la crâng lâng đhanuôr ting pâh zư lêy crâng bơơn chroot đợ zên lâh 153 tỷ đồng. Pazêng đợ zên ta đoọng tước c’xêê 3/2024 nắc lâh 33 tỷ đồng. Đợ zên n’nâu nắc zooi bấc c’la crâng, k’bhuh chuyên trách đhị da ding ca coong vêy đợ zên tệêm ngăn coh zập c’xêê. Tơợ đêêc, t’vaih rau liêm choom đoọng t’pâh k’bhuh chuyên trách, đhanuôr vel bhươl t’bhlầng bh’rợ zư lêy crâng, k’đhơợng lâng bhrợ têng đâh apêê bh’rợ pa hư crâng a bhuy./.

Giữ rừng để hưởng lợi từ rừng

Những năm qua, tỉnh Quảng Nam luôn quan tâm mục tiêu giữ vững tỷ lệ che phủ rừng, nâng cao chất lượng rừng, góp phần nâng cao năng lực ứng phó với biến đổi khí hậu. Qua các chính sách được áp dụng thời gian qua, nhiều chủ rừng, cộng đồng các địa phương miền núi trở thành lực lượng bảo vệ rừng chuyên nghiệp. Qua đó, góp phần tạo sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Tại địa bàn huyện Đông Giang, nếu không có sự phát hiện kịp thời của tổ bảo vệ rừng thôn A Sờ, xã Mà Cooih thì có lẽ nhiều cây rừng bị đốn hạ để thi công Công trình Đường dây 110kV giai đoạn 2 Thủy điện Tr’Hy. Đường dây này nằm trên địa bàn hai huyện miền núi Đông Giang - Tây Giang, nhiều công nhân đã tự ý chặt hạ cây rừng khi chưa được cơ quan thẩm quyền cho phép. Bước đầu xác định, khối lượng lâm sản bị thiệt hại hơn 6,5 m3. Trong quá trình tuần tra, kiểm tra tổ tuần tra rừng của Trạm quản lý bảo vệ rừng - Ban Quản lý rừng phòng hộ Đông Giang phối hợp với tổ bảo vệ rừng cộng đồng thôn A Sờ mật phục và theo dõi và phát hiện, bắt giữ. Tổ tuần tra rwungf phối hợp công an xã, kiểm lâm địa bàn mời 16 người này về trụ sở công an làm việc.

 “Anh em phân công lực lượng tổ bảo vệ rừng của cộng đồng thôn như tiểu khu 157 đây, khi anh em tới thì các đối tượng đã thực hiện hành vi rồi. Lúc đó anh em liền báo cáo với Ban Quản lý rừng phòng hộ Đông Giang phối hợp với kiểm lâm địa bàn, công an xã chính quy vào xác minh, thụ lý hồ sơ và đếm số lượng gốc cây họ chặt hạ bằng rìu. Đây là vai trò của tổ bảo vệ cộng đồng làm vai trò trách nhiệm của mình để cơ quan chức năng thụ lý hồ sơ cho cụ thể vụ việc phá rừng tại thôn A Sờ”. Anh Alăng Chung - tổ trưởng tổ tự quản thôn A Sờ, xã Mà Cooih, huyện Đông Giang cho biết.

Ông Nguyễn Văn Hoàng - Phó Giám đốc BQL rừng phòng hộ Đông Giang, Quảng Nam cho biết thêm. “Ở trong Ban Quản lý rừng phòng hộ Đông Giang có hai vị trí và một vị trí ở ngay trụ chính để đấu nối vào đường dây thủy điện Za Hung nên chúng tôi cử lực lượng túc trực vào ban đêm. Không thể lường được các vụ phá rừng xảy ra lúc nào cả, nên chúng tôi có kế hoạch tuần tra thường xuyên để ngăn chặn tình trạng xâm hại đến rừng. Các đối tượng cũng rất tinh vi, có người canh theo dõi lúc nào tổ cộng đồng và Ban quản lý rừng đi tuần tra nên phải bố trí canh giữ, bảo vệ diện tích rừng trong lâm phận quản lý”.

Dọc theo tuyến đường Hồ Chí Minh, thuộc địa phận huyện Đông Giang có một khu rừng giống với hơn 200 ha rừng nguyên sinh gồm nhiều loại cây có gen quý hiếm. Đây là thành quả sau nhiều năm bảo vệ, gìn giữ của đồng bào và cả lực lượng chức năng huyện Đông Giang. Với nỗ lực không ngừng nghỉ của lực lượng chức năng, chủ rừng và của cộng đồng dân cư nơi đây khu rừng thực sự được hồi sinh với nhiều thế hệ cây rừng nối tiếp nhau. Luân phiên như thế, cộng đồng tự quản bảo vệ rừng thôn Asờ, xã Mà Cooih vẫn thầm lặng bảo vệ cánh rừng quý này.

 “Trích % là 35% cho lực lượng còn 65% về cộng đồng cho nên bà con rất quan tâm, vui mừng, người người có sự thay đổi. Từ khi có chủ trương chi trả dịch vụ môi trường rừng bà con không chặt hạ từ cây nhỏ tới cây to. Các khu vực, các địa điểm chúng tôi đều phối hợp tuyên truyền bởi có nguồn kinh phí chi trả nên bà con không còn khó khăn như trước đây”. Anh Arất Bốn - xã Mà Cooih, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam nói.

Từ nguồn kinh phí chi trả DVMTR góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho hàng nghìn hộ gia đình là thành viên thuộc các ban quản lý rừng phòng hộ, đặc dụng, vườn quốc gia, khu bảo tồn, cộng đồng dân cư… Và khi không có cán bộ phối hợp, lực lượng bảo vệ rừng vẫn tổ chức tuần tra theo đúng lịch trình, kịp thời xử lý các trường hợp xâm phạm rừng.

“Với sự quan trọng của rừng đối với nền kinh tế - xã hội, an ninh trật tự xã hội. Trên lĩnh vực bảo vệ rừng chúng tôi cũng đã huy động các lực lượng để tham gia, gắn với đề xuất các giải pháp để nâng cao thu nhập của lực lượng bảo vệ rừng”. Ông Trần Văn Thu - Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Nam cho biết.

Đến cuối năm 2023, tổng diện tích chi trả dịch vụ môi trường rừng trên địa bàn tỉnh hơn 312.157 ha. Theo đó, chủ rừng và cộng đồng dân cư tham gia bảo vệ rừng được chi trả nguồn kinh phí hơn 153 tỷ đồng. Tổng số tiền tạm ứng cho các đơn vị trên đến tháng 3/2024 là hơn 33 tỷ đồng. Nguồn kinh phí trên giúp nhiều chủ rừng, lực lượng chuyên trách ở miền núi có nguồn thu nhập ổn định hàng tháng. Từ đó, tạo hiệu ứng tích cực thu hút thêm lực lượng chuyên trách, cộng đồng thôn tăng cường biện pháp bảo vệ rừng, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi xâm hại rừng tự nhiên./.