Ch’ngai tợơ trung tâm thị xã Sa Pa mơ 17km chô đăh mặt t’ngay ploh, Tả Phìn ặt tệêm ngăn coh a ral da ding Hoàng Liên Sơn ma bhuy chr’năp. Rau liêm cra tợơp lêy bêl tước trung tâm chr’val nắc apêê a dich, a mế, a moó ma nuyh Dao bhrôông xập xa nập truyền thống k’rong ặt coh hiên đong taanh ih xa nập. Pleng ang liêm, clá ooy moh mặt apêê pân đil Dao, a cọ pơng khăn bhrôông, cuân vêy ih pa chăm bhrợ vaih t’la tranh liêm cra: "Rau chr’năp liêm bhlầng coh Tả Phìn nắc manuyh Mông, ma nuyh Dao coh đâu dzợ zư đơc chr’năp văn hóa apêê. Nắc cơnh đong ty lâng xa nập ty. Bêl vêy t’mooi tước đâu đâu coh cr’chăl bhiệc bhan căh cợ t’ngay tợơp c’moo, bhiệc bhan cấp sắc, pazêng t’ngay nâu đhanuôr coh đâu apêê lưch xập xa nập âng acoon coh đay”.

A moó Lý Tả Mẩy, muy cha nắc k’đơơng du lịch âng vel ma nuyh Dao bhrôông k’chăng bêl xay moon ooy chr’năp liêm âng vel đong đay. A moó moon, Tả Phìn zập hân noo vêy cr’chăl liêm pr’hay lalay. Ha pruốt Tả Phìn liêm cra tu vêy pjô đào, đỗ quyên, địa lan… chơh liêm.

Hân noo cha nọong-hân noo âng pazêng bh’nợơc ruộng chuôr ang k’blit. Bêl đếêc, đác bịng ruộng, pleng clá p’răng. HA bu chô, dzoọng tợơ ch’ngai lêy Tả Phìn liêm pr’hay pa bhlầng. Hân noo c’lọt, ha roo chệên đọom, rớơc ric bhrợ t’pâh loom ma nuyh kiêng lêy lâh mơ.

Hân noo ha ọt cha cêệt, Tả Phìn zêng đh’lúc bhoóc plum. Tước ha dưm nắc booh ngô đha hum yêm. Plum đhr’num bếch, xợơng apêê hát páo dung nắc hay tước bêl a đay dzợ k’tứi.

Tước Tả Phìn, ha dang vêy cr’chăl nắc a hêê đơc 2 t’ngay ha dưm đoọng chêếc năl pr’ặt tr’mông âng ma nuyh Dao bhrôông. Ha dang pr’zơcj kiêng chếêc năl rau k’rơ zăng k’pân lâh nắc tước bọong gợp Tả Phìn. Bọong gợp Tả Phìn dzợ đhanuôr coh đâu đơcs nắc bọong Hía, coh da ding mr’đoo chr’hoong lâng Hoàng Liên Sơn. Bọong gợp đhậu bhlầng, mọot coh cr’lọong lêy c’cul đhêl nhum bấc cơnh pr’đhang liêm cra pa bhlầng. A hêê doó ơy mọot ooy cr’lọong bọong nắc dzoọng coh bọop bọong cung bơơn lêy rau liêm pr’hay coh đâu vêy crâng am t’viêng plum ga ving zr’lụ nâu. Cha cệêt tợơp bọop bọong gr’hụt gluh, a hêê xợơng mát coh a chắc bhlầng.

Bọong nâu ch’ngai tợơ trung tâm chr’val Tả Phìn 1 cây số. Ha dang kiêng tước bọong gợp nâu nắc ra văng muy đôi giày liêm mâng đoọng lướt, oó ca ay dzung. Bêl lướt năc đơơng a dooh ngăn, đèn pin đoọng dzooi ang c’lâng, đoọng bơơn lêy lưch rau liêm pr’hay coh bọong gợp nâu. Ha dợ chr’năp laha mơ nắc ahêê lướt đh’rưah lâng đhanuôr coh đâu tu apêê ơy năl lưch c’lâng lướt, pleh c’lâng.

Ơy lêy bọong gợp Tả Phìn, ơy bơơn trâm a chắc coh bồn đác ngăn năc rau pr’hay căh dzợ cơnh. Ha dang hêê căh bơơn họom đác za nươu âng ma nuyh Dao nắc rau ta bhuch coh g’luh cha ơh nâu âng hêê.

Ma nuyh Dao bhrôông đhị Tả Phìn tr’haanh bhlầng lâng pazêng za nươu họom bơơn pay tợơ hi la crâng. Ặt ma mông coh a ral da ding Hoàng Liên Sơn, pr’ặt tr’mông âng đhanuôr g’nưm tợơ crâng tu cơnh đêêc manuyh Dao bhrôông vêy bấc kinh nghiệm chr’năp coh bhiệc pay bhơi hi la k’rang lêy c’rơ tr’mông. Pazêng za nươu zệê họom âng đhanuor nâu kêi nắc ơy vaih pr’đươi hàng hóa pa câl coh zập ooy lâng vaih nắc pr’đươi t’pâh du lịch pr’hay bhlầng, đơơng chô đoọng ha đhanuôr Tả Phìn vêy muy pr’ặt tr’mông k’bhộ ngăn.

Coh vel âng ma nuyh Dao vêy bấc ch’na yêm, a hêê nắc lêy âm cha đoọng năl cơnh: lệê t’priêng, a tưch băn p’loh, rơ veh bơơn pay tợơ crâng…Lâng đoọng pa dưr c’rơ tợơ lâh cr’chăl ặt chếêc năl Tả Phìn, ahêê nắc bơơn cha rau chr’na a yêm bơơn apêê a mếm, a moó zệê bhrợ tợơ rau pay bơơn tợơ crâng. Muy t’ngay ặt l’thai a cọ a bục coh Tả Phìn đọong pa chô, pa dưr c’rơ pa bhrợ cớ coh apêê t’ngay ha y, hau căh ng’lướt?!./.

Sống "chậm" ở Tả Phìn

                                                                      Lâm Thanh/VOV4

Nếu một ngày quá mệt mỏi với cuộc sống bận rộn của thành phố, bạn muốn tìm về một nơi để nạp năng lượng cho một tuần làm việc mới của mình, hãy đến với Tả Phìn, Sa Pa, Lào Cai. Nơi đây sẽ cuốn hút bạn bởi vẻ đẹp hoang sơ, núi non hùng vĩ. Bạn sẽ có cơ hội khám phá sinh hoạt văn hóa và nghề truyền thống của người Dao đỏ - một cộng đồng dân tộc thiểu số nổi tiếng với những bài thuốc tắm từ cây cỏ.

Cách trung tâm thị xã Sa Pa khoảng 17km về phía đông, Tả Phìn yên bình dưới chân núi Hoàng Liên Sơn hùng vĩ. Vẻ đẹp bình dị đầu tiên khi đặt chân đến trung tâm xã là hình ảnh của các bà, các mẹ, các chị người Dao đỏ trong trang phục truyền thống tụ họp trước hiên nhà miệt mài đường kim mũi chỉ. Khoảnh khắc ánh nắng vàng óng rải đều trên mái nhà thưng ván gỗ với nụ cười của những người phụ nữ Dao đầu quấn khăn đỏ, quần chi chít những hàng hoa văn khiến cho bức tranh miền sơn cước thật có hồn: "Nổi bật nhất của bản Tả Phìn đó là người Mông, người Dao ở đây còn giữ nét văn hóa rất là tốt. Ví dụ như nhà truyền thống và trang phục truyền thống. Khi khách đến đây vào mùa lễ hội hoặc ngày lễ Tết đầu năm, lễ cấp sắc, những ngày lễ này hoàn toàn người địa phương ở đây là họ mặc hết trang phục của mình".

Chị Lý Tả Mẩy, một hướng dẫn viên du lịch của bản người Dao đỏ cười tươi khi giới thiệu những nét đẹp quê mình. Chị bảo, Tả Phìn mỗi mùa có những dư vị riêng. Mùa xuân Tả Phìn đầy sức sống bởi hoa đào, đỗ quyên, địa lan… bung sắc.

Mùa hạ - mùa lấp lánh của những triền ruộng bậc thang. Khi ấy, nước đầy ăm ắp phản chiếu ánh nắng mặt trời chói chang. Chiều hoàng hôn, đứng từ xa ngắm nhìn Tả Phìn cứ lung linh, huyền ảo. Mùa thu, những cung bậc no ấm của biển lúa vàng khiến lòng người thêm rạo rực. 

Đông lạnh, đôi khi đến âm độ, Tả Phìn cuộn mình trong mây và sương mù. Trong không gian tĩnh lặng của buổi tối mùa đông, mùi ngô nướng, mùi khoai nướng thoảng trong gió thơm phức. Tiếng hát páo dung nhà ai đó vang lên xua tan đêm tĩnh mịch. Nằm trong chăn ấm thả hồn theo câu hát, những ký ức xưa cũ cứ ào ạt ùa về.

Đến Tả Phìn, nếu có thời gian, bạn nên dành 2 ngày một đêm để trải nghiệm cuộc sống dung dị của người Dao đỏ. Nếu bạn là người ưa khám phá mạo hiểm, hang động Tả Phìn là điểm đến không thể bỏ qua. Động Tả Phìn còn được người dân địa phương gọi là động Hía, thuộc một dãy núi cùng nhánh với Hoàng Liên Sơn. Lòng hang sâu hun hút, đi dần vào bên trong, những nhũ đá mang hình thù lạ lẫm cứ uốn lượn, nhấp nhô khiến cho tâm trí bạn mặc sức tưởng tượng. Nhưng chưa cần thám hiểm lòng hang động, chỉ cần dừng chân nơi cửa hang, bạn sẽ phải mê mẩn bởi rừng trúc xanh mướt bao quanh khu vực này. Hơi mát từ lòng hang phả ra, hãy hít một hơi thật sâu để cảm nhận niềm khoan khoái tỏa lan khắp cơ thể.

Động chỉ nằm cách trung tâm xã Tả Phìn 1 cây số. Nhưng muốn thám hiểm lòng động, bạn phải chuẩn bị cho mình một đôi giày vừa vặn với đôi chân và có ma sát tốt, giúp bạn thoải mái và an toàn với những bước đi. Bạn nên mang theo áo khoác gió để giữ ấm cùng đèn pin để giúp bạn soi đường, chiêm ngưỡng hết vẻ đẹp của hang động. Nhưng quan trọng nhất, bạn nên đi cùng với những người dân bản địa thông thạo địa hình để hành trình khám phá hang động của bạn thêm trọn vẹn. 

Sau khi thám hiểm động Tả Phìn, được ngâm mình trong bồn nước nóng thư giãn, hẳn là một điều tuyệt vời. Nhưng sẽ là thiếu sót nếu bạn không trải nghiệm tắm lá thuốc của người Dao.

Người Dao đỏ ở Tả Phìn vốn nức tiếng với những bài thuốc tắm từ lá cây rừng. Sống dưới chân núi Hoàng Liên Sơn, cuộc sống tựa vào rừng nên người Dao đỏ có nhiều kinh nghiệm quý trong việc dùng cây cỏ chăm sóc sức khỏe. Những bài thuốc tắm của bà con giờ đây đã trở thành sản phẩm hàng hóa đi muôn phương, đồng thời trở thành một sản phẩm du lịch hấp dẫn, đem về cho người dân Tả Phìn một cuộc sống no đủ.

Ở bản người Dao có nhiều món ngon bạn có thể thưởng thức như thịt treo gác bếp, gà đồi, rau rừng… Và để bồi bổ cho cơ thể bạn sau một ngày dài khám phá Tả Phìn, các bà, các mẹ sẽ nấu cho bạn một món ăn có lá thuốc rừng. Một ngày sống chậm ở Tả Phìn để phục hồi năng lượng cho tuần làm việc mới, tại sao không?!./.