Phiên chợ nâu nắc muy pa câl bh’nơơn chr’noh âng đhanuôr choh bhrợ, t’vaih rau tr’xăl đăh cr’noọ pr’chăp âng đhanuôr đăh bhrợ têng lâng pa câl bh’nơơn chr’noh.

T’ngay x’rịa âng c’xêê, bấc đhanuôr apêê chr’val đăn thị trấn Tô Hạp ơy đơơng pa câl bh’nơơn chr’noh đhị tang âng đong ặt bhrợ tổ dân phố Hợp Thịnh, thị trấn Tô Hạp. Nâu nắc chợ phiên vêy ta bhrợ zập c’xêê muy chu moọt t’ngay x’rịa âng c’xêê dương lịch đoọng ha đhanuôr acoon coh chr’hoong da ding ca coong Khánh Sơn pa câl bh’nơơn chr’noh.

Amoó Bo Bo Thị Loan (31 c’moo) đhị chr’val Sơn Bình, chr’hoong da ding ca coong Khánh Sơn ơy pa câl bh’nơơn chr’noh đhị chợ phiên thị trấn Tô Hạp 2 c’moo đâu. Zập c’xêê tước phiên chợ nâu, amoó bơơn zập bhơi rơ  veh tơợ ha rêê tơợ ha bu t’ngay lalăm đoọng loon pa câl. Toợ t’ngay vêy chợ phiên đhị thị trấn Tô Hạp, amoó Loan  nắc bơơn lưm bấc ngai, đhr’năng prá xay lâng pân lơơng liêm choom lâh mơ. Amoó Bo Bo Thị Loan đơơng tước chợ phiên zập rau p’lêê, rơ veh âng amoó choh bhrợ têệm ngăn, t’mêê yêm lâng ch’năp pa câl mơ đhiệp nắc cơnh: a bhrêy 5 r’bhầu đồng/p’nuôl, pô rơ đu 50 r’bhầu đồng/kg, vú sữa hoàng kim 35 r’bhầuđồng/kg… Amoó Bo Bo Thị Loan xay moon, cr’chăl tước đâu nắc pr’loọng đong amoó choh p’xoọng zập rau rơ veh, p’lêê, apul lâng pa câl bấc pr’đươi rau lơơng dzợ đoọng ha đhanuôr tước câl ta luôn. “Phiên chợ nâu nắc bơơn bhrợ têng zập c’xêê muy chu ta bhrợ moọt t’ngay x’rịa c’xêê. Bấc rau pr’đươi âng đhanuôr ma bhrợ lâng đơơng pa câl ooy chợ. Pa câl đhị đâu liêm buôn, phiên chợ nâu pr’hay, chr’năp bhlầng cơnh lâng đhanuôr hêê. Tơợ phiên chợ zooi đhanuôr tr’xăl, pa câl hàng hóa, pa dưr thu nhập”.

Zập c’xêê, đhị phiên chợ thị trấn Tô Hạp, chr’hoong da ding ca coong Khánh Sơn vêy k’zệt rau bh’nơơn chr’noh âng đhanuôr pa câl. Đhanuôr acoon coh đơơng pa câl ooy chợ đợ rau chr’noh sạch yêm, lêệ, a băng, đác g’dớ, prí riết, tri câng, tri k’lang, zập rau tơơm p’lêê choom cha. Chợ phiên dzợ pa câl bấc rau p’lêê, a pul âng đhanuôr choh bhrợ, đhanuôr pa câl 3 tiếng đồng hồ nắc xang. Pazêng apêê tước câl zêng câl đợ bh’nơơn chr’noh nâu. T’cooh Mấu Duy Xuyên (51 c’moo) đhị tổ dân phố Hạp Phố, thị trấn Tô Hạp, chr’hoong da ding ca coong Khánh Sơn moon:“Acu lướt chợ phiên cung lêy đơ rau chr’noh yêm câl đoọng ha đhanuôr. Acu câl prí, rơ veh. Đhanuôr hêê pa câl zêng rơ veh sạch, tu apêe choh coh ha rêê, doọ za nươu, tệêm ngăn. Rơơm đhanuôr vêy bấc rau pa câl dzợ, yêm lâh đoọng k’đhơợng dzung ma nuyh câl ta luôn”.

T’cooh Đỗ Huy Hiệp, Trưởng phòng Dân tộc chr’hoong Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa đoọng năl, chợ phiên thị trấn Tô Hạp bhrợ tơợ c’xêê 9/2023 tước nâu kêi. Chợ phiên nắc đhị đoọng ha đhanuôr tr’xăl hàng hóa, bhui har ặt cha ơh, đơơng chr’năp văn hóa âng đhanuôr Raglai đhị chr’hoong Khánh Sơn. Tơợ bhiệc pa câl zooi đhanuôr tr’xăl c’năl, t’bhưah zr’lụ chr’noh, pa câl  bh’nơơn chr’noh t’vaih tệêm ngăn, z’lâh đha rựt: “Lalăm hay đhanuôr dzợ k’chịt, căh kiêng giao lưu tr’câl t’rbhlêy, bhrợ t’vaih zập rau cung muy đơc coh đong cha. Chợ phiên nâu t’vaih đoọng ha đhanuôr tr’xăl cr’nọo, ơy đơơng bh’nơơn chr’noh pa câl, đươi cơnh đêêc nắc pr’đươi pa câl liêm buôn, chr’năp cung tệêm ngăn. Xọoc tơợp, ban tổ chức phiên chợ t’pâh đhanuôr pa câl nắc cung muy bh’rợ k’đhap. Nâu kêi tước tngay bhrợ phiên chợ, đhanuôr đơơng bh’nơơn chr’noh pa câl. Xoọc đâu, chr’hoong Khánh Sơn vêy c’lâng zooi zư liêm chợ Tô Hạp nâu. Xang đêêc, t’bhưah tước apêê chr’val lơơng”./.

CHỢ PHIÊN NÔNG SẢN ĐỘC ĐÁO Ở VÙNG CAO KHÁNH HÒA

Ngày cuối cùng hàng tháng, đồng bào Raglai ở các xã huyện Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa đưa nông sản đến khu vực nhà sinh hoạt cộng đồng tổ dân phố Hợp Thịnh, thị trấn Tô Hạp để bán tại chợ phiên. Phiên chợ này chỉ bán nông sản bà con làm ra, tạo cho bà con sự thay đổi nhận thức về sản xuất và mua bán nông sản.

Ngày cuối cùng hàng tháng, nhiều người dân các xã lân cận thị trấn Tô Hạp đã đưa nông sản đến bày bán tại khu vực sân của nhà sinh hoạt cộng đồng tổ dân phố Hợp Thịnh, thị trấn Tô Hạp. Đây là chợ phiên mỗi tháng chỉ mở duy nhất một lần vào ngày cuối cùng của tháng dương lịch để bà con dân tộc thiểu số huyện miền núi Khánh Sơn mua bán nông sản. 

Chị Bo Bo Thị Loan (31 tuổi) ở xã Sơn Bình, huyện miền núi Khánh Sơn bán nông sản ở chợ phiên thị trấn Tô Hạp 2 năm nay. Mỗi tháng đến phiên chợ này, chị hái các loại rau, củ trên rẫy từ chiều hôm trước để kịp đưa ra bán. Từ ngày có chợ phiên tại thị trấn Tô Hạp, chị Loan được tiếp xúc với nhiều người, việc giao tiếp cũng mạnh dạn hơn. Chị Bo Bo Thị Loan mang đến chợ phiên các loại trái cây, rau nhà trồng an toàn, tươi ngon và bán giá cả phải chăng như: rau cải 5 ngàn đồng/bó, hoa đu đủ 50 ngàn đồng/kg, vú sữa hoàng kim 35 ngàn đồng/kg... Chị Bo Bo Thị Loan chia sẻ, thời gian sắp tới gia đình chị sẽ trồng thêm các loại rau, cây ăn trái và bán thêm các mặt hàng khác để người dân đến mua thường xuyên. “Phiên chợ này được tổ chức mỗi tháng một lần diễn ra vào những ngày cuối tháng. Đa số mặt hàng của bà con tự làm và mang ra chợ bán. Bán ở đây thuận tiện, phiên chợ này hay và ý nghĩa cho bà con mình. Qua phiên chợ giúp cho bà con biết trao đổi hàng hóa, buôn bán, tăng thêm thu nhập”. 

Mỗi tháng, tại chợ phiên thị trấn Tô Hạp, huyện miền núi Khánh Sơn có hàng chục loại nông sản của người dân được bày bán. Bà con đồng bào dân tộc thiểu số mang ra chợ bán những nông sản sạch, tự trồng như các loại rau, thịt heo bản địa, măng le, mật ong, chuối rừng, nấm linh chi, nấm bào ngư, các loại trái cây. Chợ phiên còn bày bán những ngọn bí xanh, ngọn bầu, bắp chuối, con gà, trứng gà, quả khóm và các sản phẩm thủ công. Phiên chợ chủ yếu bán các loại rau, củ của người dân tự trồng nên chỉ diễn ra khoảng 3 tiếng đồng hồ đã hết hàng. Hầu hết những người đến mua đều ưa thích các loại nông sản này. Ông Mấu Duy Xuyên (51 tuổi) ở tổ dân phố Hạp Phố, thị trấn Tô Hạp, huyện miền núi Khánh Sơn nói: “Tôi đi chợ phiên cũng coi mặt hàng mua ủng hộ bà con. Mình mua chuối, rau đem về ăn. Đồng bào mình bán toàn rau sạch vì họ trồng trên nương, rẫy không phun thuốc, rau sạch ăn an toàn. Mong sau này bà con có mặt hàng duy trì hơn nữa, đẹp hơn nữa, ngon hơn nữa để duy trì khách”. 

Ông Đỗ Huy Hiệp, Trưởng phòng Dân tộc huyện Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa cho biết, chợ phiên thị trấn Tô Hạp tổ chức từ tháng 9/2023 đến nay. Chợ phiên là nơi để bà con trao đổi hàng hóa, vui chơi, mang đậm bản sắc văn hóa của người dân Raglai ở huyện Khánh Sơn. Qua việc buôn bán giúp người dân thay đổi nhận thức, mở rộng trồng trọt, sản xuất, mua bán nông sản tạo nguồn thu nhập ổn định, vươn lên thoát nghèo: “Trước đây, bà con ngại, không muốn giao lưu mua bán gì hết, làm được cái gì là chỉ để ở nhà. Chợ phiên này tạo cho bà con thay đổi tư duy, người dân đã dám đưa sản phẩm nông sản ra mua bán cho nên sản phẩm làm ra tiêu thụ tốt, giá cả cũng ổn định hơn. Mới đầu, ban tổ chức phiên chợ vận động bà con ra bán là cũng là một vấn đề. Bây giờ tới ngày mở phiên chợ, bà con chủ động mang nông sản ra bán. Hiện nay huyện Khánh Sơn có hướng hỗ trợ duy trì chợ Tô Hạp này. Sau đó mở rộng ra các xã khác”./.