Xọoc đâu, bơr pêê resotr coh Mũi Né, TP.Phan Thiết cơnh: Mũi Né Bay, Pandanus Resort... ơy âng đơơng ch’na đh’năh âng manưih Chăm t’moót đoọng ha ta mooi đươi dua.

Ooy đợ t’ngay lưch tuần, zr’lụ đhêy ặt Pandanus Resort coh Mũi Né, TP.Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận buôn âng đơơng zâp nghệ nhân Chăm tơợ chr’hoong Bắc Bình đoọng lêy bhrợ zâp râu ch’na đh’nắh âng manứih Chăm đoọng ha ta mooi cha đăh.

Tơợ đợ pr’đươi pr’dua ơy vaih coh vel đông, đhị tr’pang têy liêm choom âng đhanuôr coh vel đông năc vaih đợ ch’na đh’năh a’yêm tu râu pa zưm bhrợ âng zâp râu bhơi r’veh, gia vị, a’chông, a’xiu, lêệ... zâp râu ch’na đh’năh yêm chr’năp đhị zâp bhiệc bhan âng đhanuôr Chăm coh Bình Thuận vêy ta năl cơnh bánh a’hự, đêệp chè, a’xiu uh, a’xiu boh, lâh mơ năc x’roọng bé cha lâng bhơi r’veh...

T’cooh Lư Quốc Thiện, p’căh mặt mưy pr’loọng đông manưih Chăm coh vel Tịnh Mỹ, chr’val Phan Thanh, chr’hoong Bắc Bình đoọng năl, lâng đhanuôr Chăm coh Bình Thuận, ch’na đh’năh căh vêy nặc đợ ch’na đh’năh chr’năp yêm bhlâng, nắc râu liêm ta níh âng đhanuôr. Apêê choom đươi lâng đợ pr’đươi buôn lưm cơnh bhơi r’véh, lêệ la căh cậ đac mắm đoọng bhrợ đợ ch’na đh’năh yêm đha hưm: “Bêl đâu acu p’căh mặt lêy pa zưm bhrợ, âng đơơng zâp nghệ nhân manưih Chăm coh chr’hoong Bắc Bình chô ooy đâu bhrợ zâp râu ch’na đh’năh ty chr’năp âng manưih Chăm bhrợ đoọng ha ta mooi coh cr’loọng k’tiêc k’ruung lâng k’tiêc k’ruung lơơng. Đhị đâu, ta mooi bơơn cha đăh đợ ch’na đh’năh manứih Chăm đha hưm yêm cơnh: X’roọng bé cha pa zưm lâng bhơi r’veh, bé boh lâng gia vị, a’tưch boh đăh đh’rưah lâng a’vị, gỏi chrun a’xiu cơm, bánh a’hự... Nắc đợ ch’na đh’năh ty chr’năp đhị zâp g’luh bhiệc bhan Kan tê”.

Cung cơnh bấc râu ch’na đh’nắh âng zâp acoon coh lơơng, ch’na đh’năh âng đhanuôr Chăm cóh Bình Thuận xay moon p’căh pr’ăt tr’mung âng đhanuôr coh zr’lụ k’tiêc p’răng lâng đhí. T’cooh Radek, mưy ta môi tươc đăh Ba Lan cha đăh x’roọng bé cha lâng bhơi r’veh nắc moon: “Nâu đoo g’luh tr’nơợp acu cha x’roọng nâu, yêm cha ngaách, vêy bấc bhơi r’veh xrơớt nha nhar, cha yêm bhlâng. Ha dợ lêệ nặc yêm đha hưm. Hơnh deh vêy bơơn cha đăh đợ ch’na đh’năh nâu”.

Lâh mơ đợ ch’na đh’năh a’yêm đăh lêệ la, đhanuôr Chăm coh Bình Thuận dzợ vêy bâc râu bánh, lâh mơ bhrợ đoọng ha bhiệc bhan j’niêng bh’rợ tôn giáo cơnh bánh tét, bánh cuốn, bánh a’hự... Ch’na đh’năh âng đhanuôr Chăm coh Bình Thuận liêm bâc lâng vêy cơnh lalay, chrooi pa xoọng bhrợ pa dưr mưy cơnh ôộm cha lalay lâng đợ acoon coh lơơng.

Cr’chăl hanua, ch’na đh’năh âng đhanuôr Chăm coh Bình Thuận bơơn p’ghit lêy pa dưr pa xơc cơnh mưy bh’nơơn pr’đươi chr’năp liêm âng tỉnh. Ghit lêy cơnh đhị bhiệc bhan Katê, Ban tổ chức ơy lêy đoọng mưy đhị zr’lụ lalay đoọng xay moon văn hoá ty chr’năp âng đhanuôr Chăm, ooy đâu vêy ch’na đh’năh. Tu cơnh đêêc, văn hoá ch’na đh’năh âng đhanuôr Chăm bơơn p’căh liêm ghit, chrooi pa xoọng t’pâh bâc ta mooi chô lâng bhiệc bhan âng đhanuôr Chăm.

Manưih chấc lêy năl Nguyễn Ngọc Ẩn, manưih ơy p’têêt pa dưr âng đơơng ch’na đh’năh âng manưih Chăm moot ooy zâp zr’lụ đhêy ặt Pandanus Resort moon, ooy zâp râu ch’na đh’năh âng đhanuôr Chăm năc lêy moon tươc x’roọng lêệ bé. Ch’na đh’năh nâu hân đhơ lêy buôn bhrợ, năc lêy năl cơnh hr’lục bhrợ bé lâng đác x’roọng nâu đoọng crêê cơnh, đha hưm yêm: “Bhiệc âng đơơng ch’na đh’năh âng manưih Chăm ooy ch’na đh’năh âng zr’lụ đhêy ặt năc mưy bhiệc bhrợ chr’năp, chrooi pa xoọng pa dưr du lịch Bình Thuận ting t’ngay ting pa dưr pa xớc lâh. Lâh mơ, năc đợ ta mooi tơợ châu Âu lươt ooy đâu pâh lêy chi ơh, châc lêy năl ooy đăh pr’hoọm văn hoá acoon coh Chăm âng Bình Thuận moon lalay lâng manưih Chăm âng prang k’tiêc k’ruung moon zr’nưm”.

Ch’na đh’năh âng đhanuôr Chăm năc râu chr’năp liêm bhrợ p’căh râu chr’năp lalay lâng ta mooi pâh lêy chi ơh, hân đhơ cơnh đêêc cung căh ơy lêy pay bhrợ liêm choom. Tu cơnh đêêc, đoọng bhrợ pa dưr thương hiệu văn hoá ch’na đh’năh Bình Thuận yêm bâc lâh, lâh mơ đợ ch’na đh’năh pay bhrợ đăh biển lâng coh vel đông, zâp râu ch’na đh’năh a’yêm âng đhanuôr Chăm cung lêy t’moot ooy ch’na đh’năh âng zâp nhà hàng, khách sạn đoọng bhrợ ha ta mooi. Tơợ đêếc, ta mooi vêy bấc râu choom lêy pay lâng bhrợ ha pêê hơnh deh zâp đhị lêy chô tươc./.

ẨM THỰC CHĂM NÍU CHÂN DU KHÁCH

Đồng bào Chăm ở tỉnh Bình Thuận còn lưu giữ khá nhiều di sản văn hóa vật thể và phi vật thể, trong đó có nét văn hóa ẩm thực đặc sắc, đặc biệt là ẩm thực trong các lễ hội truyền thống của đồng bào Chăm. Hiện nay, một số resort ở Mũi Né, TP. Phan Thiết như: Mũi Né Bay, Pandanus Resort… đã đưa ẩm thực của người Chăm vào thực đơn để phục vụ du khách.

Vào những ngày cuối tuần, khu nghỉ dưỡng Pandanus Resort ở Mũi Né, TP Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận thường tổ chức đưa đón các nghệ nhân Chăm từ huyện Bắc Bình vào để chế biến các món ăn của người Chăm phục vụ du khách.

Từ những nguyên liệu sẵn có tại địa phương, qua bàn tay khéo léo của người dân bản địa đã trở thành những món ăn hấp dẫn bởi sự kết hợp giữa các loại rau, gia vị, tôm, cá, thịt… Các món ăn đặc trưng trong các lễ hội của đồng bào Chăm ở Bình Thuận được biết đến như bánh gừng, xôi chè, cá kho, cá nướng, đặc biệt là canh dê ăn với rau ghém…

Ông Lư Quốc Thiện, đại diện một gia đình người Chăm ở thôn Tịnh Mỹ, xã Phan Thanh, huyện Bắc Bình cho biết, với đồng bào Chăm ở Bình Thuận, ẩm thực không phải là những món ăn cao sang mà là sự tinh tế và bình dị. Họ có thể dùng những nguyên liệu đơn giản như rau, thịt hay nước mắm để tạo nên những món ăn ngon và đậm đà hương vị. "Hôm nay tôi đại diện kết nối, đưa đón các nghệ nhân người Chăm ở huyện Bắc Bình về đây chế biến các món ăn truyền thống của người Chăm phục vụ khách du lịch trong và ngoài nước. Tại đây, du khách được thưởng thức buổi tiệc 'buffet Chăm' đầy sắc màu và hương vị với những món ăn đặc sản như: Dê nước lèo ăn với rau ghém, dê nướng gia vị, gà nướng ăn cùng cơm béo, gỏi xoài cá cơm, bánh gừng… Đó là những món ăn truyền thống trong dịp lễ hội Ka-tê".

Cũng như nhiều loại ẩm thực của các đồng bào dân tộc khác, ẩm thực đặc sản của đồng bào Chăm ở Bình Thuận phản ánh cuộc sống của người dân nơi vùng đất và nắng và gió. Ông Radek, một du khách đến từ Ba Lan thưởng thức món dê nước lèo ăn với rau ghém cảm nhận: "Đây là lần đầu tiên tôi ăn món súp này, vị vừa béo vừa thanh và đặc biệt là có nhiều loại rau thái mỏng, tạo cảm giác không bị ngán. Phần thịt thì tươi, ngon, rất tuyệt vời khi được thưởng thức món ăn này". 

Ngoài các món mặn, đồng bào Chăm ở Bình Thuận còn có nhiều loại bánh, chủ yếu làm để phục vụ trong lễ nghi tôn giáo như bánh tét, bánh cuốn, bánh gừng... Ẩm thực của đồng bào Chăm ở Bình Thuận phong phú và mang nhiều sắc thái riêng, đã góp phần làm nên một phong cách ăn uống khác biệt với những dân tộc khác.

Thời gian qua, ẩm thực của đồng bào Chăm ở Bình Thuận được chú trọng phát triển như một sản phẩm du lịch độc đáo của tỉnh. Cụ thể như tại Lễ hội Katê, Ban tổ chức đã bố trí một khu vực riêng để giới thiệu văn hóa truyền thống của đồng bào Chăm, trong đó có ẩm thực. Nhờ đó, văn hóa ẩm thực của đồng bào Chăm được quảng bá rộng rãi, góp phần thu hút ngày càng đông du khách đến với lễ hội của đồng bào Chăm.

Nhà sưu tầm Nguyễn Ngọc Ẩn, người đã kết nối đưa ẩm thực truyền thống của người Chăm vào thực đơn của khu nghỉ dưỡng Pandanus Resort cho biết, trong các món ăn đặc sắc của đồng bào Chăm phải nói đến món nước lèo thịt dê. Món ăn này tuy không cầu kỳ nhưng phải biết cách pha chế để món nước lèo có mùi vị đặc biệt: "Việc đưa ẩm thực truyền thống của người Chăm vào thực đơn của khu nghỉ dưỡng là một việc làm rất ý nghĩa, góp phần kích cầu du lịch Bình Thuận ngày càng phát triển hơn. Đặc biệt là những du khách từ châu Âu đến đây, đi tham quan du lịch, họ biết thêm về bản sắc văn hóa dân tộc Chăm của Bình Thuận nói riêng và người Chăm của cả nước nói chung”.

Ẩm thực của đồng bào Chăm là dấu ấn quan trọng thể hiện sức hấp dẫn của điểm đến với khách du lịch nhưng hiện vẫn chưa được khai thác đúng mức. Vì vậy, để xây dựng được thương hiệu văn hóa ẩm thực Bình Thuận hấp dẫn hơn, ngoài những ẩm thực từ biển và đồng quê, các món ăn đặc sắc của đồng bào Chăm cũng cần đưa vào thực đơn của các nhà hàng, khách sạn để phục vụ du khách. Từ đó, du khách mới có nhiều lựa chọn và kích thích khả năng chi tiêu tại điểm đến./.