Bêl ahay, zâp bêl ra diu dưr r’ngeh, bhiệc tr’nơợp âng t’cooh Hoàng Trọng Vinh, 59 c’moo, coh vel Mò O Ồ Ồ, chr’val Thượng Hoá, chr’hoong Minh Hoá, tỉnh Quảng Bình bhrợ năc châc lêy buah đoọng ôộm. T’cooh Vinh ôộm lưch p’ngan nâu tươc p’ngan n’tôh, toong t’ngay boọl plơ. Cung tu buah nâu ha dợ c’rơ âng đoo căh dzợ cơnh ahay, lơi jợ bhươn tược, ha rêê ha lai, căh tộ bhrợ cha. Pr’ăt tr’mung pr’loọng đông cung lưm zr’năh k’đhạp, râu ha ul đha rưt ting ặt ta pưn, zâp bêl ăt đương ooy râu zooi đoọng âng Nhà nước.

Đợ t’tưn, Bí thư Chi bộ, Trưởng vel đh’rưah lâng cán bộ Bộ đội Biên phòng ta luôn lươt ooy đông p’too moon, zooi đoọng t’cooh Vinh lơi buah. Lâng mưy manưih nghiện bua hi lêệng cơnh t’cooh Vinh bhiệc lơi nâu k’đhạp bhlâng. Mưy cr’chăl đenh ta ăt moon p’too, t’cooh Vinh cung mặc lơi buah. Chính quyền vel đông, Bộ đội Biên phòng cung zooi đoọng c’lâng bhrợ cha đoọng t’cooh b’băn, ch’choh. T’cooh Hoàng Trọng Vinh moon, pr’ăt tr’mung âng đay dzợ nghiện buah năc dzợ đha rưt zr’năh, buah bhrợ căh ha mưy t’cooh zr’năh nắc zêng pr’loọng đông cung ting zr’năh:

“Pr’ăt tr’mung ting ăt ôộm buah zr’năh bhlâng. Ra diu dưr meh châc lêy ôộm buah lăm năc ting boọl pơ. Tơợ bêl lơi jợ buah tươc đâu năc xơợng k’rơ lâh. Ra diu đâh dưr zêệ pr’châh ch’na ha ọc, prih dooh đông xang. Coh ha rêê xoọc đâu cung vêy choh keo, tơơm loong ga măc, vêy bêl lươt ooy crâng zư lêy tơơm chr’noh xang nặc chô”.

Tơợ ahay tươc đâu, bhiệc boọl pơ bhrợ ha ul đha rưt âng đhanuôr acoon coh ting ặt vaih căh choom bil. Đoọng lơi jợ bhiệc nâu, Chi bộ vel Mò O Ồ Ồ, chr’val Thượng Hoá, chr’hoong Minh Hoá, Quảng Bình ơy t’moot cr’liêng xa nay đảng viên lơi jợ buah bia lâng xay moon đhanuôr coh vel lơi jợ buah bia ooy Nghị quyết đoọng ting t’ngay ting zêl lơi buah bia coh vel đông.

T’cooh Cao Xuân Long, Bí thư Chi bộ, Trưởng vel Mò O Ồ Ồ, chr’val Thượng Hoá, chr’hoong Minh Hoá đoọng năl, t’cooh Hoàng Trọng Vinh năc mưy manưih nghiện buah ngân bhlâng hân đhơ cơnh đêêc vêy zâp ngai k’đươi moon t’cooh mặ lơi jợ. Lơi buah, t’cooh Vinh k’rang lêy bhrợ cha, nâu cơy vêy râu cha râu đợc. Nâu đoo cung năc mưy manưih liêm choom đoọng Chi bộ, chính quyền vel đông xay moon đăh bhiệc prá xay đoọng ha đhanuôr coh vel lơi jợ buah bua, oó boọl plơ, p’ghit lêy bhrợ cha.

Nâu cơy, căh mưy pr’loọng đông t’cooh Vinh năc bâc pr’loọng đhanuôr coh vel zêng moon căh lâng bhiệc boọl plơ, grơơ nhool vặ zên choh crâng, b’băn r’rơơi bhrợ têng cha, đơơng chô bh’nơơn têêm ngăn. Ting cơnh t’cooh Cao Xuân Long, đợ ha y, t’cooh vel, trưởng vel, cấp uỷ đh’rưah lâng Bộ đội biên phòng năc họp xay moon, pay boọp p’rá đhanuôr bhrợ hương ước lâng cr’noọ bh’rợ t’bhlâng zêl t’mưt buah bia coh vel đông:

“Cấp uỷ, chi bộ cung ơy xay moon, pa zưm đh’rưah, moon pa gluh chi bộ năc zâp đồng chí đảng viên lêy biểu quyết 100% lêy oó lâh ôộm buah bia, lâh mơ năc bêl ra diu”.

Đợ c’moo hanua, Đồn Biên phòng Cà Xèng, Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình đh’rưah lâng zâp t’cooh vel, trưởng vel lâng manưih bâc ngai chăp ơy xay moon liêm choom đhanuôr lơi jợ buah. Căh mưy xay moon, k’đươi đhanuôr lơi jợ buah, Bộ đội dzợ zooi đoọng zâp bh’rợ bhrợ cha cơnh băn a’ọc, băn a’tưch, choh ha roo ruộng, choh crâng đoọng pa dưr pr’ăt tr’mung. R’dợ, cr’noọ bh’rợ lâng bhiệc bhrợ âng manưih Rục vêy bâc râu tr’xăl, doọ dzợ ặt đương ooy râu zooi đoọng âng Nhà nước.

Vel bhươl âng manưih Rục ơy bhrợ pa dưr ruộng Rục Làn, đhanuôr bhrợ c’la lêy choh bhrợ 5,3ha ha roo ruộng, 4,7ha a’bhoo. Căh mưy zâp cha năc bâc pr’loọng đông dzợ vêy k’rong đợc, bâc pr’loọng đhanuôr ơy bhrợ bha ar zươc gluh đăh pr’loọng đha rưt. Tươc đâu, prang vel đông Mò O Ồ Ồ vêy lâh 40 pr’loọng đông dưr zi lâh đha rưt. Đại uý Võ Huy Thắng, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Cà Xèng, Bộ đội Biên phòng Quảng Bình đoọng năl, manưih Rục r’dợ ting lơi jợ đợ bh’rợ căh liêm crêê, ting bhr’dzang lêy ặt pa zưm đh’rưah, vêy ch’na đh’năh đhị vel đông xang zâp hân noo bơơn bhrợ. Pr’ăt tr’mung âng đhanuôr vêy pa dưr, đhanuôr Rục hơnh deh ơy vêy băn p’too k’coon cha châu moót đại học, cao đẳng:

“Ooy cr’chăl nâu a’tôh, Đồn Biên phòng Cà Xèng t’bhlâng pa zưm lâng cấp uỷ, chính quyền vel đông t’bhlâng k’đươi moon đhanuôr coh vel đông lơi jợ bhiệc ôộm buah căh liêm crêê, lâh mơ năc ôộm bêl ra diu đoọng zư lêy c’rơ tr’mung, t’bhlâng bhrợ têng cha, pa dưr pr’ăt tr’mung đh’rưah lâng c’bhuh biên phòng cung cơnh apêê pa bhrợ coh vel đông zư lêy têêm ngăn vel bhươl lâng zư lêy c’la an ninh k’noong k’tiêc”./.

“NGHỊ QUYẾT” BỎ RƯỢU BIA

Đưa vào Nghị quyết Chi bộ nội dung vận động dân bản bỏ rượu bia hay lập hương ước tuyên truyền mọi người bỏ dần thói quen uống rượu là cách làm hay trong bản làng người Rục ở tỉnh Quảng Bình. Khi người dân từ bỏ thói quen uống rượu, không còn thường xuyên say xỉn nữa thì sẽ chú tâm vào làm ăn, giúp gia đình thoát khỏi đói nghèo.

Trước đây, mỗi buổi sáng thức dậy, việc đầu tiên ông Hoàng Trọng Vinh, 59 tuổi, ở bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình làm, đó là đi tìm rượu để uống. Ông Vinh uống chén này sang chén khác, rồi cả ngày hôm đó chìm trong cơn say vì rượu. Cũng vì “con ma rượu" mà sức khỏe của ông sa sút, bỏ vườn, bỏ rẫy không chịu làm ăn. Cuộc sống gia đình ông cũng vì thế mà lâm cảnh khó khăn, cái đói cái nghèo thêm dai dẳng, lại trông chờ ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Sau đó, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản cùng với cán bộ Bộ đội Biên phòng thường xuyên đến nhà để vận động, giúp đỡ ông Vinh cai rượu. Với một người nghiện rượu nặng như ông Vinh việc từ bỏ hẳn là rất khó. Một thời gian dài "mưa dầm thấm lâu", ông Vinh đã bỏ được rượu. Chính quyền địa phương, Bộ đội Biên phòng cũng hỗ trợ sinh kế để ông chăn nuôi, trồng trọt. Ông Hoàng Trọng Vinh nói rằng, cuộc đời ông còn nghiện rượu là còn khổ, “con ma men” nó đeo bám không chỉ làm mình ông khổ mà cả gia đình khổ theo.

“Cuộc sống uống rượu thì cực lắm. Sáng sớm ra tìm rượu uống là say rồi. Từ khi tôi bỏ được rượu tới giờ là khỏe hẳn. Từ khi tôi bỏ rượu xong, sáng sớm dậy nấu rau cháo cho heo ăn, soạn sửa nhà cửa. Trên nương thì bây giờ cũng trồng cây keo, cây lớn rồi, thỉnh thoảng lên rừng chăm sóc cây rồi về”.

Từ xưa đến nay, nạn say xỉn đã làm cái đói, cái nghèo của đồng bào vùng dân tộc thiểu số thêm phần dai dẳng. Để chấm dứt tình trạng này, Chi bộ bản Mò O Ô Ồ xã Thượng Hóa, huyện Minh Hóa, Quảng Bình đã đưa nội dung đảng viên bỏ rượu bia và tuyên truyền dân bản bỏ rượu bia vào Nghị quyết để dần dần đuổi “con ma rượu" ra khỏi bản.

Ông Cao Xuân Long, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Mò O Ồ Ồ, xã Thượng Hóa, huyện Minh Hóa cho biết, ông Hoàng Trọng Vinh là trường hợp rất đặc biệt, nghiện rượu rất nặng nhưng mọi người đã vận động ông bỏ được rượu. Bỏ rượu xong ông Vinh chăm lo làm kinh tế, giờ đã có của ăn của để. Đây cũng là điển hình để Chi bộ, chính quyền địa phương nêu ra trong việc tuyên truyền cho dân bản việc bỏ rượu bia, không say xỉn, chú tâm làm ăn.

Bây giờ, không chỉ gia đình ông Vinh mà nhiều hộ dân ở bản đã "nói không với vấn nạn say xỉn", mạnh dạn vay vốn trồng rừng, chăn nuôi phát triển kinh tế hộ gia đình, mang lại thu nhập khá ổn định. Theo ông Cao Xuân Long, sau này, già làng, trưởng bản, cấp ủy cùng với Bộ đội biên phòng sẽ họp bàn, lấy ý kiến dân bản để lập ra hương ước với quyết tâm đuổi “con ma rượu" ra khỏi bản.

“Cấp ủy, chi bộ cũng đã bàn bạc, thống nhất, đưa ra chi bộ thì các đồng chí đảng viên giơ tay biểu quyết 100% hạn chế uống rượu bia đặc biệt là buổi sáng”.

Những năm qua, Đồn Biên phòng Cà Xèng, Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Bình cùng với các già làng, trưởng bản và người có uy tín đã thuyết phục được đồng bào bỏ rượu. Không chỉ tuyên truyền, vận động nói suông mà khi người dân bỏ rượu rồi, Bộ đội còn giúp xây dựng các mô hình sinh kế như nuôi lợn, nuôi gà, trồng lúa nước, trồng rừng để phát triển kinh tế. Dần dần, nếp nghĩ và cách làm của người Rục có nhiều đổi mới, không còn trông chờ ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước.

Bản làng của người Rục đã hình thành nên ruộng lúa nước Rục Làn, bà con làm chủ canh tác được 5,3ha lúa nước, 4,7ha ngô. Không chỉ đủ ăn mà nhiều gia đình còn có tích lũy, nhiều hộ đã làm đơn tự nguyện thoát khỏi hộ nghèo. Đến nay, toàn bản Mò O Ồ Ồ có hơn 40 hộ gia đình thoát nghèo. Đại uý Võ Huy Thắng, Chính trị viên phó Đồn Biên phòng Cà Xèng, Bộ đội Biên phòng Quảng Bình cho biết, người Rục dần từ bỏ các thói quen xấu, từng bước hòa nhập công đồng, chủ động được lương thực tại chỗ sau mỗi vụ mùa. Đời sống vật chất, tinh thần của dân bản được nâng lên, bà con người Rục tự hào đã nuôi dạy con em đỗ vào đại học, cao đẳng.

 “Trong thời gian tới, Đồn Biên phòng Cà Xèng tăng cường phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương tiếp tục tuyên truyền vận động bà con nhân dân trên địa bàn bỏ thói quen xấu là uống rượu, đặc biệt là uống rượu buổi sáng để giữ gìn sức khỏe, tập trung vào sản xuất, phát triển kinh tế-xã hội cùng với lực lượng biên phòng cũng như lực lượng chức năng trên địa bàn bảo vệ bình yên bản làng và bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới”./.