Amoó A Lăng Thị Công (31 c’moo), ắt coh cr’noon A Liêng Ra Văh, chr’val A Ting, chr’hoong da ding k’coong Đông Giang năc vêy đhanuôr coh bhươl cr’noon haanh deh, chăp hơnh, tu ađoo ắt mamông liêm crêê lâng đa đâh coh bh’rợ pa dưr kinh tế. Amoó Công xay truih, coh pazêng t’ngay tr’nơơp tơớp pay k’diíc, pr’ắt tr’mông dzợ bấc râu zr’năh k’đhap. C’moo 2019, diíc điêl amoó xiêr ooy thành phố Đà Nẵng pa bhrợ ta bơơn zên đươi coh pr’ắt tr’mông. Ắt ch’ngai vel đong hân đhơ zr’năh k’đhap, đợ zên bơơn pay pa chô căh vaih ha mơ, x’rịa c’moo 2021, diíc điêl amoó chô ooy vel đong. Vêy cr’noọ lâng t’bhlâng tơớp bhrợ cha lâng bh’rợ “Du lịch chêêc lêy n’năl vel đong da ding k’coong”.

Ting cơnh amoó A Lăng Thị Công, râu bha lâng coh cr’noọ bh’rợ du lịch n’nâu năc lâh bh’rợ chêêc n’năl ooy pr’ắt tr’mông, văn hoá âng manuyh Cơ Tu, ta mooi năc dzợ bơơn cha đăh đợ chr’na đha năh vêy ta bhrợ tơợ lêệ a tứch âng vel đong. Bơơn vêy apêê pr’zớc p’hêl k’dua bhrợ têng, coh tr’nơơp, amoó câl 8 p’nong a tứch m’ma âng vel đong chô đơơng băn đhị đhăm k’tiếc z’zăng bhưah vêy ta groong lâng g’roong nam. Tu căh ơy vêy kinh nghiệm, năc pazêng p’nong a tứch âng amoó vaih căh lâh liêm, bấc p’nong a tứch crêê pr’luh chêệt bậc. Hân đhơ cơnh đêêc, amoó pa chô kinh nghiệm, bhrợ liêm mâng c’rol, groong a ving zr’lụ băn, tiêm zơ nươu zâl cha groong pr’luh zập liêm ha a tứch lâng t’bấc bh’năn. Amoó A Lăng Thị Công prá xay, nâu cơy atứch ơy vaih liêm, đoo bêl bấc bhlâng năc tước lâh 300 p’nong: “Kiêng băn m’ma a tứch n’nâu, bh’rợ bha lâng năc ng’bhrợ c’rol liêm mâng, p’loọng c’rol ng’bhrợ n’đăh tr’clá âng mặt t’ngay tr’ang, groong lâng lái coh zr’lụ băn. Lâng pazêng p’nong a tứch crêê pr’luh năc đâh đoọng ắt la lay lâng cloh tỏi lúc ooy c’cam đoọng cha. Đoọng lêệ a tứch a yêm, năc ng’băn lâng ha roo abhoo, ch’neh, arong, prí, abhoo… oó lâh đươi n’cam công nghiệp. Râu bha lâng cậ, coh zr’lụ da ding k’coong n’nâu, atứch buôn crêê cha kêệt năc ng’vước vôi đoọng c’rol u ngăn, ting c’chêệt đợ vi khuẩn choom t’vaih pr’luh. Acu công ting pa choom đoọng ha apêê pr’zớc n’lơơng ting băn hang apêê đoo kiêng băn. Tơợ đêêc, vêy bh’rợ bhrợ đh’rưah, băn t’bấc atứch vel đong bấc lâh mơ.”

Đươi dua mạng xã hội cơnh Facebook, tiktok, youtobe… amoó A Lăng Thị Công t’bhlâng xay p’căh chêêc zr’lụ pa câl atứch vel đong âng đay băn. Đươi ooy bh’rợ n’nâu, atứch âng amoó năc vêy bấc ngai n’năl lâng nhăn câl ta luôn. Pác lơi đợ zên ng’đươi ooy bh’rợ băn, zập c’moo pr’loọng đong amoó Công bơơn pay pa choo lâh 50 ức đồng tơợ bh’rợ băn a tứch p’loh coh bhươn. Đợ zên n’nâu, pr’loọng đong amoó đươi đoọng choh crâng, câl chr’noh chr’bêệt âng đhanuôr đoọng pa dưr râu bơơn pay pa chô. T’mêê đâu, pr’loọng đong amoó vặ 50 ức đồng tơợ Ngân hàng Chính sách Xã hội chr’hoong Đông Giang đươi bhrợ t’bhưah bh’rợ kinh tế n’nâu. Anoo Bhriu Công, Bí thư Đoàn chr’val A Ting, chr’hoong Đông Giang, prá xay, amoó A Lăng Thị Công năc manuyh pân k’noọ, pân bhrợ, ta béch coh bh’rợ pa dưr pr’ắt tr’mông.

Ađoo năc manuyh liêm choom đoọng apêê pr’zớc coh chr’val A Ting ting học tập lâng ting xay bhrợ đh’rưah: “A Lăng Thị Công năc đoàn viên vêy đợ râu t’bhlâng coh bh’rợ pa dưr kinh tế, bhrợ t’vaih cr’van cr’bhộ đhị đhăm k’tiếc âng vel đong, ghít năc năc bh’rợ băn a tứch p’loh coh bhươn. A tứch p’loh coh bhươn n’nâu năc vêy ta xay p’căh tước ooy pazêng manuyh đươi dua đhị thành phố Đà Nẵng lâng muy bơr tỉnh n’lơơng. Tu nâu đoo năc m’ma a tứch âng vel đong vêy ta băn p’loh coh bhươn, tu cơnh đêêc năc lêệ a yêm, bấc ngai đươi moon lêệ a tứch đhahum yêm.”

Coh pazêng c’moo đăn đâu, đhị chr’hoong da ding k’coong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam ơy leh bấc bh’rợ kinh tế ch’choh b’băn liêm choom bhlâng. Ting cơnh t’cooh Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Đông Giang, vel đong xoọc xay bhrợ pazêng Xa nay bh’rợ cr’noọ âng K’tiếc k’ruung, coh đêêc, vêy bấc dự án t’bấc cơnh bh’rợ bhrợ cha đoọng pa xiêr đharựt zooi apêê pr’zớc pa dưr kinh tế. Ting xay bhrợ C’moo tơợp bhrợ cha âng tỉnh Quảng Nam, chr’hoong ơy t’bhlâng p’too moon pazêng ban, ngành, đoàn thể bhrợ đợ lớp pa choom ooy bh’rợ, prá xay ooy bh’rợ ch’choh b’băn, đoọng m’ma chr’noh, acoon bh’năn zooi apêê đoàn viên, ta đhâm c’mor tơợp bhrợ cha; ting n’năc, zooi đhanuôr bơơn đươi pazêng zên vặ t’đui đoọng, bhrợ t’vaih pr’đơợ pa dưr pr’ắt tr’mông, pa xiêr đharựt nhâm mâng.

“Pazêng apêê pr’zớc xoọc đâu đa đâh, t’bhlâng chêêc lêy bấc bh’rợ bhrợ cha t’mêê cơnh: Homestay, zr’lụ băn a óc, a tứch, a đha… choh đợ tơơm chr’noh vêy chr’năp ooy kinh tế bấc bhlâng… Pa dưr kinh tế, bhrợ t’vaih cr’van coh đhăm k’tiếc âng vel đong năc c’lâng bh’rợ crêê liêm âng pazêng apêê pr’zớc. Chr’năp bhlâng, pazêng apêê pr’zớc ơy đươi mạng xã hội đoọng xay p’căh pazêng pr’đươi âng vel đong liêm choom bhlâng cơnh A Lăng Brắc coh chr’val Cà Dăng, A Lăng Thị Công coh chr’val A Ting.” - t’cooh Đỗ Hữu Tùng xay moon./. 

A Lăng Thị Công: Khởi nghiệp từ mô hình gà thả vườn

Phong trào thanh niên lập thân, lập nghiệp, phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững đã lan tỏa đến các bản, làng miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Từ phong trào này đã xuất hiện nhiều điển hình sản xuất, kinh doanh giỏi, làm giàu chính đáng trên mảnh đất quê hương. A Lăng Thị Công, ở thôn A Liêng Ra Văh, xã A Ting, huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam là một điển hình như thế.

Chị A Lăng Thị Công (31 tuổi), ở thôn A Liêng Ra Văh, xã A Ting, huyện miền núi Đông Giang được người dân trong vùng quý mến, khâm phục, bởi cách sống thân thiện, hòa đồng và rất năng động trong phát triển kinh tế. Chị Công kể, những ngày đầu mới lập gia đình, cuộc sống gặp nhiều khó khăn. Năm 2019, vợ chồng chị xuống thành phố Đà Nẵng làm công nhân kiếm sống. Xa quê dù vất vả, thu nhập lại bấp bênh, cuối năm 2021, vợ chồng chị trở về quê hương. Ấp ủ và quyết tâm khởi nghiệp bằng mô hình “Du lịch trải nghiệm miền núi”.

Theo chị A Lăng Thị Công, điểm nhấn trong ý tưởng du lịch này là ngoài tìm hiểu đời sống, văn hoá của người Cơ Tu, du khách còn được thưởng thức các món ăn chế biến từ gà địa phương. Được bạn bè động viên, ban đầu, chị đầu tư mua 8 con gà giống địa phương về nuôi trên diện tích đất khá rộng được rào bằng lưới sắt. Do chưa có kinh nghiệm, nên đàn gà phát triển kém, nhiều con nhiễm bệnh chết. Không nản lòng, chị rút kinh nghiệm, đầu tư xây dựng chuồng trại kỹ càng hơn, khoanh vùng nuôi, tiêm phòng dịch bệnh đầy đủ và tăng cường nguồn thức ăn cho gà.

Chị A Lăng Thị Công cho biết, nay đàn gà nhà chị phát triển rất tốt, lúc cao điểm tổng đàn tăng lên hơn 300 con: “Muốn nuôi giống gà này thì khâu quan trọng nhất là phải làm chuồng trại kỹ càng, kín, cửa chuồng ra hướng đông để tận dụng ánh nắng buổi sáng, rào lưới xung quanh khu đất. Đối với những con bị bệnh cần nhanh chóng cách ly nuôi ở khu vực khác và giã tỏi trộn vào cám cho gà bị nhiễm bệnh ăn. Để thịt thơm, ngon, săn chắc, phải nuôi gà bằng lúa, gạo, sắn, chuối, ngô… hạn chế thức ăn công nghiệp. Điểm cần lưu ý, ở khu vực rừng núi, gà thường bị nhiễm lạnh nên cần phải rãi vôi để chuồng, trại được ấm hơn, đồng thời diệt các loại vi khuẩn có thể gây bệnh. Tôi cũng sẵn sàng chia sẻ, hướng dẫn các bạn trẻ muốn học hỏi mô hình này. Qua đó, tạo sự liên kết, phát triển mô hình nuôi gà địa phương nhiều hơn.”

Tận dụng mạng xã hội như Facebook, tiktok, youtube... chị A Lăng Thị Công tích cực giới thiệu, quảng bá tìm đầu ra cho sản phẩm gà địa phương. Nhờ cách làm này, đàn gà của chị được nhiều người biết đến và đặt mua thường xuyên. Trừ các chi phí, mỗi năm gia đình chị Công thu lợi nhuận hơn 50 triệu đồng từ mô hình nuôi gà thả vườn. Số tiền này, gia đình chị dùng để đầu tư trồng rừng, thu mua nông sản của bà con để tăng thu nhập. Mới đây, gia đình chị vay 50 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách Xã hội huyện Đông Giang tiếp tục mở rộng mô hình phát triển kinh tế này.

Anh Bhriu Công, Bí thư Đoàn xã A Ting, huyện Đông Giang, nhận xét, chị A Lăng Thị Công là thanh niên dám nghĩ, dám làm, sáng tạo trong phát triển kinh tế. Đây là tấm gương cho các bạn trẻ ở địa bàn xã A Ting học tập và làm theo: “A Lăng Thị Công là đoàn viên có sự vươn lên về việc phát triển kinh tế, làm giàu trên mảnh đất quê hương, cụ thể là mô hình nuôi gà thả vườn. Sản phẩm gà thả vườn này đã được giới thiệu đến người tiêu dùng tại thành phố Đà Nẵng và một số tỉnh khác. Vì đây là giống gà địa phương được nuôi thả vườn nên rất chất lượng, nhiều người khen thịt gà thơm, ngon.”

Những năm gần đây, tại huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam hiện đã hình thành nhiều mô hình kinh tế trồng trọt, chăn nuôi có hiệu quả cao. Theo ông Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Giang, địa phương đang triển khai các Chương trình mục tiêu Quốc gia, trong đó, có nhiều dự án đa dạng hoá sinh kế giảm nghèo hỗ trợ các bạn trẻ phát triển kinh tế. Hưởng ứng Năm khởi nghiệp của tỉnh Quảng Nam, huyện đã tăng cường chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật, tư vấn xây dựng mô hình, hỗ trợ cây, con giống giúp đoàn viên, thanh niên khởi nghiệp; đồng thời, hỗ trợ người dân được tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi, tạo điều kiện phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững.

“Các bạn trẻ hiện nay rất năng động, tích cực tìm tòi nhiều mô hình mới như: Homestay, trang trại chăn nuôi heo, gà, vịt... phát triển các giống cây trồng có giá trị kinh tế cao... Phát triển kinh tế, làm giàu trên mảnh đất quê hương là hướng đi đúng đắn của các bạn trẻ. Đặc biệt, các bạn tận dụng mạng xã hội để quảng bá, giới thiệu các sản phẩm địa phương rất hiệu quả như A Lăng Brắc ở xã Cà Dăng, A Lăng Thị Công ở xã A Ting.”- ông Đỗ Hữu Tùng cho biết như vậy./.