Bh’nơơn prí đoọm pa gooh, prí pa gooh lâng phô mai, pa gooh prặ bhooh prớ.. đơơng chr’năp đh’nơc Trang Nguyễn đhị chr’val da ding ca coong Tiên Lãnh, chr’hoong Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam ting bấc ngai năl tước, pa bhlầng năc apêê pr’zơc p’niên coh tỉnh lâng tỉnh lơơng. Nâu cung năc râu pr’đươi t’mêê bơơn tỉnh Quảng Nam xay moon năc pr’đươi OCOP liêm pr’đơợ 3 sao. Nguyễn Thị Trang, c’la cơ sở Trang Nguyễn xay moon, n’niên lâng dưr pậ coh đhăm k’tiếc da ding ca coong, ơy loih lâng đhr’năng đhanuôr “dưr rêên” tu bh’nơơn chr’noh tơợ ơy pay bơơn ha dợ căh choom pa câl, n’toh lơi căh cợ đoọng bh’năn cha, năc rau bhrợ amoó k’rang pa bhlầng. Tu cơnh đêêc, tơợ bêl n’niên ca coong t’ha, Trang quyết định đhêy pa bhrợ đhị Zr’lụ công nghiệp Điện Nam - Điện Ngọc, ặt coh đong tơợp bhrợ cha lâng bh’nơơn bhrợ têng xoọc tr’nơợp năc dầu dừa. Tơợ bêl bơơn Hội pân đil chr’val Tiên Lãnh lâng chr’hoong Tiên Phước k’đươi t’pâh, zooi máy pa gooh, máy ép dầu lâng tín chấp Ngân hàng Chính sách Xã hội đoọng vặ 70 ức đồng, Trang quyết định k’rong bhrợ pa xoọng apêê pr’đươi cơnh prí pa gooh, dừa pa gooh lâng zập rau mứt p’lêê p’coo đơơng chr’năp âng crâng ca coong Tiên Phước. Nguyễn Thị Trang đoọng năl, tơợ apêê hội chợ pa têệt chr’noh chr’bêệt, mạng facebook, Zalo… apêê pr’đươi đơơng chr’năp Trang Nguyễn ting t’ngay tước đâh lâh apêê đươi dua căh muy đhị tỉnh Quảng Nam năc dzợ tước Thừa Thiên Huế, Nghệ An, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh…:“Mơ chu Tết, t’mooi zươc câl năc k’dua 5 tước 6 cha năc ting zooi bhrợ, zập cha năc bhrợ muy c’nặt bh’rợ. Bêl bấc bhlầng năc t’đang apêê bhrợ ting cr’chăl. Bhrợ pr’đươi OCOP xoọc tơợp cung k’đhap pa bhlầng, đươi lướt pâh hội chợ ta luôn năc vêy bấc apêê zươc câl, ha dang cơnh c’xu năc pa câl online đơ bấc. Tơợ hội chợ cơnh đâu năc acu vêy ting pa chô kinh nghiệm bấc rau, pa căh bh’nơơn bh’rợ âng đay. Rơơm vêy bấc hội chợ cơnh đâu, bấc xa nay pa têệt pa câl chr’noh, t’bhưah thị trường liêm choom lâh. Lang 4.0 pa câl pr’đươi liêm buôn lâh mơ”.

Apêê cr’noọ bh’rợ tơợp bhrợ cha pay bh’nơơn chr’noh da ding ca coong bhrợ bha lầng xoọc ting t’pâh lâng zooi bấc pân đil tơợp bhrợ cha liêm choom. Cr’noọ bh’rợ bhrợ bún, mì t’mêê tơợ ha roo ha rêê âng a moó Vũ Thị Cẩm Vân đhị chr’hoong da ding ca coong Bắc Trà My cung ặt coh k’bhuh năc đoo. Amoó Cẩm Vân đoọng năl, amoó pa chăp Dự án bhrợ phở gooh tơợ cha neh Z’ngor Trà My lâng rơơm kiêng t’bhưah zr’lụ pa câl lâng zooi đhanuôr pa câl cha neh. Lâng cr’nọo bh’rợ nâu, c’moo 2021, dự án âng amoó Cẩm Vân ơy moọt t’nooi tr’nơợp coh đợ dự án tơợp bhrợ cha lêy z’zăng âng chr’hoong Bắc Trà My: “Pazêng Dự án bhrợ têng phở gooh tơợ cha neh Z’ngor âng cu năc vêy pazêng đợ zên k’rong bhrợ mơ 600 ức đồng, căh dap lâng đợ rau ơy vêy coh đong. Vel đong cung zooi bấc, năc cơnh đăh Khuyến nông zooi 50% zên âng pazêng dự án. Cr’noọ bh’rợ liêm choom năc t’bhưah Dự án, t’vaih bhiệc bhrợ đoọng bấc apêê pa bhrợ đhị vel đong. Pa bhlầng năc k’rong câl ha roo âng đhanuôr đoọng bhrợ, xang đêêc năc pa câl cớ đoọng ha đhanuôr. Ha dang căh năc apêê lơi ha rêê lâng căh ma bh’rợ tr’nêng”.

Pazêng c’moo hay, tỉnh Quảng Nam ơy pa căh kế hoạch xay bhrợ xay nay đăh t’bhlầng tơợp bhrợ kinh doanh, tơợp bhrợ cha, t’pâh k’rong bhrợ zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding ca coong âng xa nay bh’rợ k’tiếc k’ruung pa dưr tr’mông tr’meh đhanuôr acoon coh lâng da ding ca coong đhị vel đong. Tơợ đêêc, ting t’ngay bấc cr’noọ bh’rợ tơợp bhrợ cha tơợ bh’nơơn pr’đươi âng vel đong, âng apêê đha đhâm c’mor, pân đil da ding ca coong tỉnh Quảng Nam dưr vaih, xoọc tơợp năc đơơng chô bh’nơơn liêm choom chroi k’rong bhiệc t’vaih bh’rợ tr’nêng đoọng ha đhanuôr vel bhươl.

Anoo Hoàng Văn Thanh, Phó Bí thư Tỉnh Đoàn Quảng Nam, đoọng năl, t’mêê đâu Tỉnh Đoàn Quảng Nam cung ơy pa zưm lâng Hội Liên hiệp pân đil, Hội Nông dân tỉnh bhrợ diễn đàn lâng apêê khóa pa choom lâng zooi t’bhlầng tơợp bhrợ cha đoọng ha đha đhâm c’mor, pân đil da ding ca coong:“Moọt quý 3 lâng 4 zập c’moo, Ban Thường vụ Tỉnh Đoàn Quảng Nam zêng k’rong bhrợ apêê dự án tơợp bhrợ cha âng đha đhâm c’mor, pa bhlầng năc đha đhâm c’mor da ding ca coong, coh đêêc vêy pân đil đoọng zooi apêê chính sách t’đui đoọng zooi apêê pr’zơc da ding ca coong tơợp bhrợ cha. Pa bhlầng, zập c’moo, Tỉnh Đoàn pa zưm lâng Ngân hàng Chính sách Xã hội pay tơợ 10 tước 15 tỷ đồng zooi apêê dự án tơợp  bhrợ cha đhị da ding ca coong. Ha dang apêê pr’zơc kiêng vặ zên năc vặ ting bh’rợ tín chấp, dưps 100 ức đồng năc a zi vêy thẩm định lâng đoọng vặ. Jưah năc pa căh apêê bh’nơơn bh’rợ, tơợp bhrợ cha đhị da ding ca coong”./.

Hiện thực hóa ước mơ khởi nghiệp của những cô gái trẻ vùng cao

Hiện thực hóa ước mơ khởi nghiệp từ sản vật bản địa, nhiều cô gái trẻ vùng cao tỉnh Quảng Nam đã không chỉ tạo sinh kế cho riêng mình mà còn góp phần giải quyết việc làm cho người dân địa phương. Đặc biệt, thông qua khởi nghiệp, những sản phẩm ngon, lạ của vùng cao đã đến được với người tiêu dùng cả nước.

Sản phẩm chuối xanh sấy khô, chuối sấy phô mai, chuối sấy gia vị muối ớt… mang thương hiệu Trang Nguyễn ở xã miền núi Tiên Lãnh, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam ngày càng được nhiều người biết đến, đặc biệt là các bạn trẻ ở trong và ngoài tỉnh. Đây cũng là mặt hàng vừa được tỉnh Quảng Nam công nhận là sản phẩm OCOP đạt chuẩn 3 sao. Nguyễn Thị Trang, chủ cơ sở Trang Nguyễn chia sẻ, sinh ra và lớn lên ở vùng núi, từng chứng kiến cảnh bà con nông dân “khóc ròng” vì nông sản sau thu hoạch không tiêu thụ được phải đổ bỏ hoặc cho gia súc ăn khiến cô luôn trăn trở. Vì thế, sau khi sinh con đầu lòng, Trang quyết định nghỉ việc tại Khu Công nghiệp Điện Nam - Điện Ngọc, ở nhà khởi nghiệp với sản phẩm lúc đầu là dầu dừa. Sau khi được Hội Phụ nữ xã Tiên Lãnh và huyện Tiên Phước động viên, hỗ trợ máy sấy, máy ép dầu và tín chấp Ngân hàng Chính sách Xã hội cho vay 70 triệu đồng, Trang quyết định đầu tư làm thêm các loại sản phẩm chuối sấy khô, dừa sấy khô và các loại mứt hoa quả mang hương vị đặc trưng của núi rừng Tiên Phước. Nguyễn Thị Trang cho biết, thông qua các hội chợ kết nối nông sản, mạng Fabook, Zalo… các sản phẩm mang thương hiệu Trang Nguyễn ngày càng đến được với nhiều người khách hàng không chỉ ở tỉnh Quảng Nam, mà còn vươn ra Thừa Thiên Huế, Nghệ An, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh..: “Mỗi dịp Tết, khách đặt hàng nhiều tôi phải huy động thêm 5 đến 6 lao động địa phương, mỗi người thực hiện một khâu. Lúc cao điểm kêu thêm lao động thời vụ nữa. Làm sản phẩm OCOP mới đầu cũng khó khăn, nhờ đi hội chợ thường xuyên nên có nhiều đơn đặt hàng, chứ bình thường chủ yếu bán online. Qua hội chợ học hỏi được kinh nghiệm, giới thiệu, quảng bá được các sản phẩm của mình. Mong có nhiều hội chợ, nhiều chương trình kết nối nông sản, mở rộng thị trường tốt hơn. Thời buổi 4.0 bán hàng rất tốt”

Các mô hình khởi nghiệp lấy nông sản vùng cao làm chủ lực đang ngày càng hấp dẫn và giúp nhiều phụ nữ khởi nghiệp thành công. Mô hình sản xuất bún, mì tươi từ nguyên liệu lúa rẫy của chị Vũ Thị Cẩm Vân ở huyện vùng cao Bắc Trà My cũng nằm trong số đó. Cẩm Vân cho biết, chị nghiên cứu Dự án sản xuất phở khô từ gạo lứt Trà My với mong muốn mở rộng mạng lưới phân phối và hỗ trợ bà con tiêu thụ sản phẩm. Với ý tưởng này, năm 2021, dự án của Cẩm Vân đã lọt vào Top đầu trong số các dự án khởi nghiệp triển vọng của huyện Bắc Trà My: “Tổng Dự án sản xuất phở khô từ gạo lứt của em có tổng vốn đầu tư khoảng 600 triệu đồng, chưa kể những sản phẩm đã có sẵn tại nhà. Địa phương cũng giúp hết sức có thể, như bên Khuyến công hỗ trợ 50% kinh phí của tổng dự án. Mô hình thành công sẽ mở rộngDự án, giải quyết việc làm cho một số lao động  địa phương. Đặc biệt, bên mình sẽ thu mua nguyên liệu của bà con  để làm, sau đó sẽ cung cấp trở lại cho bà con. Nếu không họ sẽ bỏ hoang nương rẫy và không có việc làm”.

Những năm qua, tỉnh Quảng Nam đã ban hành kế hoạch triển khai nội dung về thúc đẩy khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp, thu hút đầu tư vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn. Qua đó, ngày càng có nhiều mô hình khởi nghiệp từ sản vật bản địa của thanh niên, phụ nữ miền núi tỉnh Quảng Nam ra đời, bước đầu mang lại hiệu quả tích cực, góp phần tạo thêm sinh kế cho cộng đồng. 

Anh Hoàng Văn Thanh, Phó Bí thư Tỉnh Đoàn Quảng Nam, cho biết, vừa qua Tỉnh Đoàn Quảng Nam cũng đã phối hợp với Hội Liên hiệp Phụ nữ, Hội Nông dân tỉnh tổ chức diễn đàn và các khóa tập huấn hướng dẫn và hỗ trợ thúc đẩy khởi nghiệp cho thanh niên, phụ nữ miền núi: “Vào quý 3 và 4 hàng năm, Ban Thường vụ Tỉnh Đoàn Quảng Nam đều tổng hợp các dự án khởi nghiệp của thanh niên, đặc biệt là thanh niên miền núi, trong đó có phụ nữ để hỗ trợ các chính sách ưu đãi giúp các bạn trẻ miền núi khởi nghiệp và lập nghiệp. Đặc biệt hàng năm, Tỉnh Đoàn phối hợp với Ngân hàng CSXH chi từ 10 đến 15 tỷ hỗ trợ các dự án khởi nghiệp ở miền núi. Nếu các bạn có nhu cầu vay vốn thì vay theo hình thức tín chấp, dưới 100 triệu thì chúng tôi sẽ thẩm định và cho vay. Đồng thời quảng bá các sản phẩm, khởi nghiệp ở miền núi”./.