Chr’val Đạp Thanh lướt tơợ trung tâm chr’hoong ch’ngai mơ 40km, bêl ahay nắc chr’val zr’nắh k’đhạp bhlâng âng chr’hoong Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh. T’coóh Đồng Nguyên Khánh, Bí thư, Chủ tịch UBND chr’val Đạp Thanh đoọng năl: zâp pr’loọng đhanuôr cóh chr’val Đạp Thanh vêy 9 héc ta k’tiếc chóh tơơm loong ga mắc cơnh h’lêệm, lát, prao lâng tơơm chr’nóh cóh vel đông cơnh quế, h’ngoo, sa mộc..., tơơm zanươu chr’nắp dal kinh tế cơnh trà pô rơợc, ba kích, cát sâm... ting cơnh t’coóh Khánh, nâu đoo nắc c’lâng lướt nhâm mâng, bhrợ k’van đoọng ha đhanuôr Đạp Thanh moon lalay lâng chr’hoong Ba Chẽ moon zr’nưm: “Xoọc đâu zên pa chô âng đhanuôr bơơn 70 ực đồng đhị mưy cha nặc ooy mưy c’moo. T’mêê đâu, lâng Nghị quyết 19 âng Tỉnh uỷ, cung cơnh âng Huyện uỷ pa zưm pa dưr pa xớc tơơm n’loong ga mắc lâng tơơm zanươu. Đạp Thanh cung xoọc pa zưm ooy 2 râu chr’nắp liêm nâu. Đoọng bhrợ pa dưr môi trường cung cơnh pa zưm lâng pa dưr pa xớc kinh tế tơơm n’loong ga mắc. C’lâng bh’rợ âng zi pa dưr pa xớc c’moo 2025 - 2030 lêy bhrợ đoọng zên pa chô âng đhanuôr nắc 150 ực đồng đhị mưy cha nặc ooy mưy c’moo”.

Chính quyền chr’val Đạp Thanh ta luôn lướt đh’rứah lâng đhanuôr, k’đươi moon zâp pr’loọng đhanuôr zước bhrợ chóh crâng n’loong ga măc, tơơm chr’nóh cóh vel đông. Zooi đoọng zên lâng lãi m’bứi đoọng đhanuôr câl m’ma chr’nóh, moon pa choom đắh khoa học kỹ thuật. Anoo Trần Văn Long cóh vel Khe Xa, chr’val Đạp Thanh đoọng năl: Pr’loọng đông anoo bêl ahay mưy chóh bhơi r’véh, tơơm cha p’lêê, hân noo n’đoo p’lêê n’nắc. Hân đhơ cơnh đêếc, tu vêy râu moon pa choom âng chính quyền vel đông lâng đợ apêê vêy kinh nghiệm moon pa choom, xoọc đâu tr’mung tr’méh cung ơy tr’xăl bấc: “Đông zi chóh chè pô rơợc mơ 1 héc ta, 1 c’moo pa chô tơợ zên pa câl pô mơ 40 - 50 ực, zên pa câl hi la cắh ơy moon, moon zr’nưm vêy pa chô mơ 60 ực đhị mưy c’moo. Tơợ c’moo 2011, vêy tơơm trà pô rơợc, pr’ắt tr’mung têêm ngăn tu vêy pa chô bấc lấh. Cung bơơn bhrợ đông, pr’ắt tr’mung doọ dzợ zr’nắh k’đhạp, ặt ma mung têêm ngăn lấh mơ ahay”.

Anoo Ninh Văn Hoà, manứih Sán Chỉ, cóh chr’val Đạp Thanh moon: 10 c’moo lăm ahay, pr’ắt tr’mung pr’loọng đông anoo zr’nắh k’đhạp bhlâng. Bêl đêếc, bấc lêy đhanuôr cóh chr’val zêng chóh bhơi r’véh, zên pa chô cắh bấc, tự bhrợ t’bơơn t’mung, ngai vêy chấc k’noọ tước bhiệc bhrợ cha k’van. Hân đhơ cơnh đêếc, bêl xăl chóh tơơm chr’nóh nắc lêy c’lâng lướt t’mêê liêm, bhrợ đoọng ha chr’val Đạp Thanh pa dưr pa xớc, pr’ắt tr’mung đhanuôr ting tr’xăl, pr’loọng đông anoo cung cơnh đêếc. Đông anoo Hoà xoọc pa zưm bhrợ 4 héc ta k’tiếc crâng, ooy đây tơơm chr’nóh bha lâng nắc h’ngoo pay dzêết, keo pay n’loong, lấh mơ nắc chóh trà pô rơợc, ba kích bhrộ. Zâp râu tơơm chr’nóh âng pr’loọng đông anoo Hoà zêng xoọc ooy cr’chăl bơơn bhrợ, gr’hoót đợc vêy pa chô bấc: “Bêl cắh ơy xăl chóh tơơm chr’nóh, bh’năn băn, pr’ắt tr’mung cóh chr’val Đạp Thanh bêl ahay lấh mơ bhrợ đông lâng am, z’đêr cr’đêê, bơr pêê pr’loọng đông vêy pr’đơợ lấh nắc bhrợ đông lâng n’loong. Xang cr’chăl tr’xăl tơơm chr’nóh, bh’năn băn, đhanuôr bơơn bhrợ đông, câl xe. Xọoc đâu, lướt đhị zâp c’nắt c’lâng bhlâng, moót đhị zâp vel đông nắc lêy đhanuôr zêng bhrợ đông laliêm, câl xe cộ lướt vốch, bơr pêê pr’loọng đhanuôr dzợ câl xe ga mắc. Đông xang 90% zêng nặc đông ga mắc nhâm”.

5 c’moo l’lăm ahay, đhanuôr chr’val Đạp Thanh, chr’hoong Ba Chẽ vêy zên pa chô k’dâng 15 ực đồng đhị mưy cha nặc ooy mưy c’moo lâng đợ mơ pr’loọng đha rứt nắc 50%. Hân đhơ cơnh đêếc tước đâu, Đạp Thanh doọ dzợ vêy pr’loọng đha rứt, đăn đha rứt. Râu tr’xăl liêm choom nâu nắc tu vêy chính quyền lâng đhanuôr đh’rứah lướt liêm crêê c’lâng đắh pa dưr pa xớc n’loong n’cuông, pa zưm đh’rứah lâng chr’hoong Ba Chẽ váih vel đông vêy bh’rợ bhrợ cha tr’xăl liêm choom ting c’lâng công nghiệp lâng lâm, nông nghiệp - dịch vụ pa zưm lâng pa xiêr đha rứt nhâm mâng, ting bhr’dzang pa dưr dal pr’ắt tr’mung ha đhanuôr./.

Trồng rừng gỗ lớn, hướng làm giàu của người dân xã Đạp Thanh

Huyện Ba Chẽ đang ưu tiên khuyến khích, hỗ trợ người dân chuyển đổi, nhân rộng các mô hình trồng rừng gỗ lớn với mục tiêu trở thành trung tâm kinh tế lâm nghiệp và dược liệu của tỉnh Quảng Ninh (giai đoạn 2020-2025).

Xã Đạp Thanh cách trung tâm huyện khoảng 40km, từng là xã khó khăn nhất của huyện Ba Chẽ, tỉnh Quảng Ninh. Ông Đồng Nguyên Khánh, Bí thư, Chủ tịch UBND xã Đạp Thanh, cho biết: trung bình mỗi hộ dân xã Đạp Thanh có 9 héc ta đất sản xuất lâm nghiệp trồng các loại cây gỗ lớn như lim, lát, giổi và cây bản địa như quế, thông, sa mộc..., cây dược liệu có giá trị kinh tế cao như trà hoa vàng, ba kích, cát sâm... Theo ông Khánh, đây là hướng đi bền vững, làm giàu cho người dân Đạp Thanh nói riêng và huyện Ba Chẽ nói chung. “Hiện nay thu nhập của bà con đạt 70 triệu đồng/năm/người. Vừa rồi với Nghị quyết 19 của Tỉnh ủy, cũng như của Huyện ủy tập trung phát triển cây gỗ lớn và dược liệu. Đạp Thanh cũng đang tập trung vào 2 lợi thế này. Để làm phát triển môi trường cũng như gắn với phát triển kinh tế lâm nghiệp. Định hướng của chúng tôi phát triển năm 2025-2030 quy hoạch để thu nhập của bà con là 150 triệu đồng/người/năm”.

Chính quyền xã Đạp Thanh luôn đồng hành với người dân, vận động, tuyên truyền các hộ gia đình đăng ký thực hiện trồng rừng gỗ lớn, cây bản địa. Hỗ trợ nguồn vốn với lãi suất thấp để người dân mua cây giống, hướng dẫn về khoa học kỹ thuật. Anh Trần Văn Long ở thôn Khe Xa, xã Đạp Thanh cho hay: Gia đình anh trước kia chủ yếu trồng rau, cây ăn quả, mùa nào quả đó. Nhưng nhờ sự định hướng của chính quyền địa phương và những người có kinh nghiệm hướng dẫn, giờ kinh tế cũng đã thay đổi nhiều. “Nhà tôi trồng chè hoa vàng khoảng 1 héc ta, 1 năm thu lợi từ tiền bán hoa được 40-50 triệu, thu lá chưa tính, nói chung thu được khoảng 60 triệu/năm. Từ 2011, có cây trà hoa vàng, kinh tế ổn định vì thu lợi nhuận nhiều hơn. Cũng xây được nhà, kinh tế không khó khăn, sinh hoạt thuận lợi hơn trước rất nhiều”.

Anh Ninh Văn Hòa, người Sán Chỉ, ở xã Đạp Thanh kể: 10 năm về trước cuộc sống giá đình anh khó khăn bộn bề. Thời điểm đó, đa phần người dân trong xã đều trồng hoa màu, thu nhập thấp, kinh tế tự cung tự cấp, ít ai nghĩ đến việc làm giàu. Nhưng rồi chuyển đổi cây trồng đúng là luồng gió mới, khiến cho xã Đạp Thanh khởi sắc, cuộc sống của người dân từng ngày được đổi thay, gia đình anh cũng không ngoại lệ. Nhà anh Hòa hiện đang tập trung vào sản xuất 4 héc ta đất rừng, trong đó cây chủ lực là thông lấy nhựa, keo lấy gỗ, ngoài ra là trồng trà hoa vàng, ba kích tím. Các loại cây trồng của gia đình anh Hòa đều đang trong giai đoạn được khai thác, hứa hẹn đem lại bội thu. “Trước thời điểm chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi, bộ mặt của xã Đạp Thanh trước đây chủ yếu là nhà tre, vách nứa, 1 số gia đình có điều kiện thì nhà gỗ. sau thời điểm chuyển đổi kinh tế cây trồng, vật nuôi, bà con xây được nhà, sắm được xe. Hiện tại cứ đi dọc tuyến đường chính, vào các xóm, cơ bản bà xây được nhà, sắm được các phương tiện đi lại, xe máy là phổ thông, 1 số hộ gia đình sắm được xe ô tô. Nhà cửa 90% đều là nhà kiên cố”.

5 năm trước, người dân xã Đạp Thanh, huyện Ba Chẽ chỉ có thu nhập khoảng 15 triệu/người/năm và tỷ lệ hộ nghèo là 50%. Nhưng đến nay, Đạp Thanh không còn hộ nghèo, cận nghèo. Sự thay đổi ngoạn mục đó là nhờ chính quyền và người dân đã đi đúng hướng trong phát triển lâm nghiệp, chung tay cùng huyện Ba Chẽ trở thành địa phương có cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp và lâm, nông nghiệp - dịch vụ gắn với giảm nghèo bền vững, từng bước nâng cao đời sống cho người dân./.