Đươi điện thoại đoọng quét mã QR ta lêết ooy đợ p’lêê k’bhông đợc pa câl đhị mưy khách sạn chr’nắp liêm cóh thành phố Nha Trang, manứih đươi dua bơơn lêy đợ cr’liêng xa nay ooy đắh bh’nơơn pr’đươi, tơơm ríah, đhị bhrợ âng p’lêê k’bhông nâu.

Nâu đoo nắc đợ p’lêê k’bhông tơợ bhươn chr’nóh âng t’coóh Nguyễn Phi Trường, đhị chr’val Ninh Tây, thị xã Ninh Hoà, tơợ trung tâm Nha Trang lướt k’noọ 60 km. Bhươn chr’nóh âng t’coóh Nguyễn Phi Trường bhứah 5 héc ta, vêy bấc râu p’lêê p’coo, hân đhơ cơnh đêếc, chr’nắp lấh mơ nắc p’lêê k’bhông, nâu đoo cung nặc râu chr’nắp lalay âng zr’lụ k’tiếc Ninh Hoà. P’lêê nâu bơơn t’coóh Trường p’cắh moon zâp đhị khách sạn chr’nắp liêm, mã QR bơơn lêết đhị zâp p’lêê k’bhông ơy bhrợ p’cắh râu chr’nắp lalay, zooi bhiệc pa đăn, pa câl liêm buôn lấh mơ. Cr’chăl lêy zooi manứih cha k’rệêm loom đắh tơơm ríah p’lêê p’coo, bhiệc bhrợ nâu cung chrooi pa xoọng p’cắh thương hiệu p’lêê p’coo cóh thị xã Ninh Hoà. T’coóh Nguyễn Phi Trường đoọng năl: “Pa glúh mã QR nâu, azi xoọc đoọng ta mooi năl liêm ghít râu chr’nắp lalay âng Ninh Hoà lâng k’bhông miền Tây âng đơơng ha cơnh? Ooy k’bhông Ninh Hoà, acu kiêng vêy râu lalay, k’bhông chóh hữu cơ vêy râu lalay ha cơnh? Đươi dua công nghệ đoọng vêy p’rá xa nay ôộm đác k’bhông đoọng năl liêm ghít văn hoá chóh k’bhông, năl liêm ghít zr’lụ k’tiếc chóh k’bhông, năl liêm ghít cr’liêng xa nay crêê tước bhươn chr’nóh n’nắc.”

Ha dợ ooy đâu, đhị mưy đhr’nông đông cóh đhăm k’tiếc âng chr’val Ba Cụm Bắc, tơợ trung tâm chr’hoong k’coong ch’ngai Khánh Sơn k’dâng 10km, zâp apêê pr’zợc p’niên xoọc bhrợ bhiệc ooy mạng lâng zâp apêê đắh Hoa Kỳ đoọng pa câl sầu riêng. Bhươn sầu riêng nâu vêy pr’đợc Sakura bhứah k’dâng 5 hécta lâng 700 tơơm sầu riêng bơơn chóh ting c’lâng bh’rợ hữu cơ, bơơn k’rong bhrợ hệ thống tưới tơợ piing dal. Đợ tơơm sầu riêng bơơn chóh tíh liêm lâng xrặ số, k’đhơợng zư lâng phần mềm. Tơợ đêếc, manứih chóh lêy bhrợ c’lâng bh’rợ ting hân noo, t’ngay c’xêê lêy cha mêết, bón phân, cha groong g’rưy... Đhị zâp tơơm ríah sầu riêng vêy đợc vòi đác tự động, bêl tước t’ngay bón phân nắc phân lêy pazưm ooy đác đoọng chô tước đhị zâp t’nơơm. Apêê đương cha mêết lêy nắc mưy lêy cha mêết, pa choom manứih bhrợ bhiệc.

Bêl âng đơơng ooy thị trường, manứih câl buôn chấc lêy năl tơơm ríah sầu riêng lâng zâp thông số kỹ thuật, đợ mơ bón phân, t’ngay bơơn bhrợ... Anoo Nguyễn Quốc Huy, kỹ thuật viên bhươn chr’nóh Sakura đoọng năl, cr’chăl tr’nơợp chóh sầu riêng ting c’lâng hữu cơ, đươi dua công nghệ số nắc bil bấc zên, cr’chăl t’ngay đenh lấh mơ bh’rợ cơnh ty ahay. Hân đhơ cơnh đêếc, bêl tơơm dưr váih liêm choom nắc bơơn k’míah zên, bh’nơơn pa chô bấc lấh, pa dưr pa xớc nhâm mâng lấh mơ. Bhiệc đươi dua công nghệ hữu cơ nắc zooi đoọng sầu riêng liêm buôn đắh bhiệc pa câl ooy đợ k’tiếc k’ruung tiên tiến. Anoo Nguyễn Quốc Huy khẳng định: “K’đhơợng zư ooy APP lứch, bhrợ c’lâng bh’rợ zêng cóh đêếc, mưy k’đhơợng zư APP n’nắc. Tước t’ngay c’xêê, APP vêy pa hay moon lăm mơ 1 tước 3 t’ngay, cắh zâp pr’đươi pr’dua lêy bhrợ nắc ra văng đợ pr’đươi, ra văng công cán. K’đhơợng zư lêy công nhân pa bhrợ. Đăng ký tiêu chuẩn Global, azi choom pa câl ooy Mỹ, lướt châu Âu cắh cậ choom tước ooy thị trường tỷ đhanuôr cơnh Trung Quốc, hân đhơ cơnh đêếc azi nắc pa câl ooy kênh chr’nắp bha lâng lấh mơ.”

Sầu riêng nắc tơơm chr’nóh bha lâng âng chr’hoong k’coong ch’ngai Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hoà. Ooy pa zêng lấh 2.500 héc ta, chr’hoong Khánh Sơn vêy 450  ha sầu riêng VietGAP, 22 zr’lụ zước đoọng mã số zr’lụ chóh xoọc bơơn chr’hoong pazưm cơ quan chức năng lêy cha mêết. Ooy đâu, 4 mã số zr’lụ chóh bơơn cơ quan chức năng Trung Quốc đoọng phép, bấc doanh nghiệp ơy pa câl chính ngạch ooy Trung Quốc.

Chr’hoong k’coong ch’ngai Khánh Sơn xoọc pa dưr k’rơ đươi dua công nghệ số, xăl tơợ cr’noọ bh’rợ “bhrợ têng nông nghiệp” moót cr’noọ bh’rợ “kinh tế nông nghiệp” pazưm lâng bh’nơơn pr’đươi liêm sạch. Ooy đâu, công nghệ số nắc c’lâng bh’rợ chr’nắp liêm đoọng k’đhơợng zư chất lượng, p’cắh, pa câl bh’nơơn pr’đươi lâng 2, 3 vel đông k’coong ch’ngai tơợ trung tâm kinh tế ga mắc, zâp c’lâng bh’rợ p’cắh bhrợ cơnh lăm ahay lưm bấc zr’nắh k’đhạp.

T’coóh Đinh Văn Dũng, Chủ tịch UBND chr’hoong Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hoà đoọng năl, zâp bh’nơơn pr’đươi tơợ sầu riêng nắc pa dưr pa xớc bấc cơnh ting n’juông chr’nắp, liêm glặp lâng k’đươi moon âng thị trường; p’ghít lêy đươi dua công nghệ dal, sinh thái đoọng pa dưr pa xớc nhâm mâng... Tơợ đêếc, bhrợ liêm crêê cơnh cr’noọ pa câl chính ngạch cắh mưy lâng Trung Quốc nắc dzợ lêy chô tước ooy Mỹ, Nhật, châu Âu: “Bêl chóh ting c’lâng bh’rợ VietGap cắh cậ Global Gap nắc chr’nắp âng đhanuôr pa chô bấc lấh. Sầu riêng bêl ahay cắh vêy mã vạch, cắh vêy năl ghít tơơm ríah, cắh váih mã zr’lụ chóh, bêl pa câl ooy thị trường lêy bhlưa k’dâng 50%. Acu k’noọ ooy nâu a’tốh, cắh mưy pa câl ooy Trung Quốc nắc dzợ bấc k’tiếc k’ruung lơơng”./.

Chuyển đổi số giúp nông sản miền núi Khánh Hòa tiếp cận thị trường quốc tế

Trái cây đặc sản ở miền núi tỉnh Khánh Hòa như sầu riêng, dừa xiêm... dễ dàng tiếp  cận với thị trường trong nước và quốc tế thông qua ứng dụng chuyển đổi số. Thông qua các giải pháp công nghệ, nông sản của địa phương được đẩy mạnh  quảng bá, tiêu thụ.

Dùng điện thoại để quét mã QR gắn trên những trái dừa xiêm được bày bán tại một khách sạn cao cấp ở thành phố Nha Trang, người tiêu dùng thấy ngay được những thông tin về nông trại, nguồn gốc, xuất xứ  của chính trái dừa đó.

Đây là những trái dừa từ  trang trại của ông Nguyễn Phi Trường, tại xã Ninh Tây, thị xã Ninh Hòa, cách trung tâm Nha Trang đến gần 60 km. Nông trại của ông Nguyễn Phi Trường rộng 5 héc ta,  có nhiều loại trái cây nhưng nổi bật là dừa xiêm, đây cũng là đặc sản của vùng đất Ninh Hòa. Trái cây được ông Trường giới thiệu tại các khách sạn cao cấp, mã QR được gắn trên từng quả dừa đã tạo nên sự khác biệt, giúp việc tiếp cận, tiêu thụ thuận tiện hơn. Bên cạnh giúp người thưởng thức an tâm về nguồn gốc trái cây, việc làm này cũng góp phần quảng bá thương hiệu trái cây ở thị xã Ninh Hòa. Ông Nguyễn Phi Trường cho biết: "Mở mã QR này ra, chúng tôi đang cho khách hàng hiểu rằng sự khác biệt giữa Ninh Hòa với dừa miền Tây chở ra như thế nào? Trong dừa Ninh Hòa, mình muốn có sự khác biệt, dừa trồng hữu cơ nó sẽ khác như thế nào? Ứng dụng công nghệ vào để ra câu chuyện uống dừa để hiểu luôn văn hóa trồng dừa, hiểu luôn vùng đất trồng dừa, hiểu luôn thông tin liên quan đến nông trại đó".

Trong khi đó, tại một căn nhà ở một thung lũng thuộc xã Ba Cụm Bắc, cách trung tâm huyện miền núi Khánh Sơn khoảng 10 km, các bạn trẻ đang làm việc qua mạng với các đối tác tại Hoa Kỳ để tiêu thụ sầu riêng. Vườn sầu riêng này có tên Sakura rộng khoảng 5 héc ta với 700 gốc sầu riêng được canh tác theo phương pháp hữu cơ, được đầu tư hệ thống tưới tiêu từ trên cao. Những cây sầu riêng được trồng thẳng lối và đánh số thứ tự, quản lý bằng phần mềm. Từ đó, người trồng sẽ lên kế hoạch thời vụ, lịch kiểm tra, lịch bón phân, phòng sâu bệnh... Dưới mỗi gốc sầu riêng được gắn vòi tưới tự động, khi đến lịch bón phân thì phân sẽ hòa vào nước để đến từng cây. Bộ phận giám sát chỉ đi kiểm tra, hướng dẫn công nhân làm việc.

Khi đưa ra thị trường, người mua rất dễ truy xuất nguồn gốc sầu riêng với đủ các thông số kỹ thuật, lượng phân bón, ngày thu hoạch...Anh Nguyễn Quốc Huy, kỹ thuật viên nông trại Sakura cho biết, giai đoạn đầu trồng sầu riêng theo hướng hữu cơ, ứng dụng công nghệ số sẽ tốn kém chi phí, thời gian hơn so với phương pháp truyền thống. Tuy nhiên, khi cây đã phát triển tốt thì chi phí sẽ tiết giảm, hiệu quả cao hơn, phát triển bền vững hơn. Việc ứng dụng công nghệ, hữu cơ sẽ giúp sầu riêng thuận tiện trong việc tiêu thụ tại những quốc gia tiên tiến. Anh Nguyễn Quốc Huy khẳng định: "Quản lý qua APP hết, lên quy trình sẵn hết, chỉ quản lý APP đó. Đến lịch, APP sẽ nhắc trước 1-2-3 ngày, thiếu vật tư bên nông trại sẽ chuẩn bị vật tư, chuẩn bị công cán. Quản lý chỉ đi giám sát công nhân làm. Đăng ký tiêu chuẩn Global, chúng tôi có thể xuất đi Mỹ, đi Châu Âu hay có thể qua thị trường tỷ dân như Trung Quốc nhưng mình sẽ bán ở kênh cao cấp hơn".

Sầu riêng là cây trồng chủ lực của huyện miền núi Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa. Trong số hơn 2.500 héc ta, huyện Khánh Sơn có 450 ha sầu riêng VietGAP, 22 vùng xin cấp mã số vùng trồng đang được huyện phối hợp cơ quan chức năng thẩm định. Trong đó, 4 mã số vùng trồng được cơ quan chức năng Trung Quốc cấp phép, nhiều doanh nghiệp đã xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc.

Huyện miền núi Khánh Sơn đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, chuyển từ tư duy "sản xuất nông nghiệp" sang tư duy "kinh tế nông nghiệp"  gắn liền với nông sản sạch. Trong đó, công nghệ số là giải pháp đột phá để quản lý chất lượng, quảng bá, tiêu thụ sản phẩm đối với một địa phương miền núi xa các trung tâm kinh tế lớn, các phương pháp quảng bá truyền thống gặp nhiều khó khăn.

Ông Đinh Văn Dũng, Chủ tịch UBND huyện Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa cho biết, các sản phẩm từ sầu riêng sẽ phát triển đa dạng theo chuỗi giá trị, phù hợp với yêu cầu của thị trường; chú trọng ứng dụng công nghệ cao, sinh thái để phát triển bền vững... Từ đó, đáp ứng xuất khẩu chính ngạch không chỉ với Trung Quốc mà hướng đến Mỹ, Nhật, châu Âu. "Khi trồng theo lộ trình của Viet Gap hay Global Gap thì giá trị người nông dân thu về sẽ cao hơn. Sầu riêng trước đây không có mã vạch, không có truy xuất nguồn gốc, không có mã vùng trồng, khi bán tại thị trường chênh lệch khoảng 50%. Tôi nghĩ rằng trong tương lai sắp đến, không những chỉ mình xuất ở Trung Quốc mà sẽ xuất đi nhiều nước"./.