Chô ooy chr’hoong Khánh Sơn bêl đâu, zâp ooy cung đha hưm sầu riêng. Sầu riêng bơơn chóh đhị zâp bhươn chr’nóh, zâp đhị a’ral da ding bha đưn. Trúih zâp đhị c’nắt c’lâng bâc ơl manứih lướt câl pay, âng đơơng sầu riêng đoọng pa câl cóh cr’loọng k’tiếc k’ruung lâng ooy k’tiếc k’ruung lơơng. Sầu riêng vêy apêê lướt câl tơợ bhươn tơợ 70 r’bhâu đồng tước 90 r’bhâu đồng đhị mưy ký. Lâng bh’nơơn pa chô mơ 12 – 15 tấn đhị mưy hécta, bấc pr’loọng đhanuôr vêy pa chô zên k’tỷ. 3 c’moo đâu, sầu riêng pa câl dal zên, pr’ắt tr’mung đhanuôr k’coong ch’ngai Khánh Sơn ơy tr’xăl liêm ghít.

Tước đâu, zâp đhị c’nắt c’lâng zêng bơơn bhrợ pa dưr, vêy đèn c’lâng cao áp, truíh bơr đắh c’lâng nắc đợ đhr’nông đông ga mắc liêm. T’coóh Mai Văn Khang, 64 c’moo, vel bhươl cóh tỉnh Nam Định chô ặt ma mung đhị chr’val Sơn Bình, chr’hoong Khánh Sơn đoọng năl, hân noo sầu riêng nâu, pr’loọng đông vêy pa chô 8 tỷ đồng. T’coóh Mai Văn Khang moon, pr’loọng đông lướt ooy chr’hoong Khánh Sơn tơợp bhrợ cha tơợ c’moo 2008, vêy bơơn vặ zên đắh Ngân hàng Nông nghiệp lâng pa dưr pa xớc vel bhươl, Ngân hàng Chính sách xã hội đoọng vặ lấh 400 ực đồng. T’coóh đươi zên nâu câl m’ma, phân, za nươu, pr’đươi pr’dua buôn tưới, dzợ ha mơ nắc câl máy móc đoọng đươi dua ooy bh’rợ tr’nêng. Tơợ đợ zên nâu, t’coóh Khang ơy đấh loon bhrợ t’bhứah k’tiếc chóh sầu riêng, tước đâu, t’coóh Khang ơy đấh loon bhrợ t’bhứah k’tiếc chóh sầu riêng, tước đâu, t’coóh ơy vêy 10 hécta sầu riêng, pa chô zên têêm ngăn. Bhrợ cha liêm choom, t’coóh Khang dzợ zooi đoọng 15 pr’loọng đhanuôr cóh chr’val vặ zên, tước đâu, đợ pr’loọng nâu zêng dưr váih pr’loọng z’zăng k’van: “Tơợ Ngân hàng Nông nghiệp nâu nắc vêy choom mặ tr’xăl pr’ắt tr’mung, xoỌc cắh ma zên ha dợ vêy ngân hàng bhrợ pr’đơợ đoọng bhrợ cha liêm choom. Cắh mưy acu, nắc đợ pr’loọng đha rưt lơơng, ngân hàng tin đươi acu, acu k’đơơng apêê lướt vặ zên. Apêê vặ đợ t’tưn cung mặ chroót, acu cung hơnh déh, ngân hàng cung hơnh. Bhrợ pr’đơợ pa dưr pa xớc đoọng ha vel đông. K’zệt pr’loọng zêng acu moon đoọng vặ.”

Chr’hoong k’coong ch’ngai Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hoà vêy lấh 27 r’bhâu manứih. Ooy đâu, đhanuôr acoon cóh lấh m’pâng. Bấc c’moo l’lăm ahay, pr’ắt tr’mung đhanuôr pa bhlâng zr’nắh k’đhạp tu mưy năl bhrợ ha rêê a’năm, lâng chóh zâp râu tơơm chr’nóh đoọng cha groong ha ul, ha dợ pa câl cắh ha mơ. Tơợ 20 c’moo l’lăm ahay, chr’hoong Khánh Sơn ơy lêy cha mêết, bhrợ t’bhứah zâp bh’rợ chóh tơơm cha p’lêê, ooy đâu, sầu riêng nắc tơơm chr’nóh liêm choom bhlâng. Bêl zr’nắh k’đhạp đắh m’ma, lâng chóh bhrợ ơy bơơn pa liêm nắc đhanuôr lưm zr’nắh k’đhạp đắh zên bhrợ, tu tơợ bêl chóh tước t’ngay bơơn bhrợ bil 5 c’moo. T’coóh Bo Bo Vĩnh Thành cóh chr’val Sơn Trung, chr’hoong Khánh Sơn đoọng năl, pr’loọng đông t’coóh Vĩnh Thành chóh 4 hécta sầu riêng tơợ 4 c’moo l’lăm ahay, zên vặ tơợ ngân hàng k’rong bhrợ đoọng zư lêy, đương t’ngay pêếh bơơn p’lêê: “Ngân hàng cung bhrợ zâp pr’đơợ, lêy đoọng zên vặ đoọng bhrợ cha. Lêy váih zên vặ, ha dang cắh nắc ooy 5 c’moo đoọng zư lêy bhươn sầu riêng đoọng vêy pa chô cắh vêy buôn. Lấh mơ nắc c’rơ bh’rợ, zanươu tr’hâu, bấc râu zên pa glúh câl. 4 hécta 1 c’moo lêy bil mơ 400 – 500 ực, lêy vêy ngân hàng, đoọng vặ bấc zên đoọng k’rong bhrợ cha.”

Ooy đợ c’moo hanua, ooy đắh tr’xăl zâp bhươn tược cắh liêm, k’tiếc chóh tơơm sầu riêng cóh Khánh Sơn dưr bấc lấh, tước đấh ơy dzoọc tước 2.500 hécta. Bấc pr’loọng đhanuôr ơy xăl chóh bhrợ ting c’lâng hữu cơ, prang chr’hoong vêy 450 hécta sầu riêng VietGap, ơy vêy 4 mã số zr’lụ chóh bơơn cơ quan chức năng Trung Quốc đoọng bhrợ.

C’moo đâu, vel đông vêy k’dâng 1.200 hécta sầu riêng bơơn bhrợ, bh’nơơn pa chô k’dâng mơ 15 r’bhâu tấn, đơơng chô ka r’bhâu tỷ đồng ha đhanuôr. Agribank nắc chi nhánh ngân hàng thương mại cóh vel đông chr’hoong Khánh Sơn, cung nắc đhị lêy đoọng zên vặ ha đhanuôr chóh sầu riêng cung cơnh zâp doanh nghiệp dịch vụ nông nghiệp. Tước đâu, chi nhánh nâu vêy u’xưa nợ 150 tỷ đồng, 100% zên vặ zêng t’đui đoọng ting Nghị định 55/2015 đắh chính sách tín dụng bhrợ pa dưr ha rêê đhuốch vel bhươl. T’coóh Đinh Văn Dũng, Chủ tịch UBND chr’hoong k’coong ch’ngai Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hoà đoọng năl, vel đông xoọc pazưm bhrợ tr’xăl tơơm chr’nóh liêm glặp lâng plêệng k’tiếc, bhrợ pa dưr váih zr’lụ chóh tơơm cha p’lêê pazưm liêm choom váih mã số zr’lụ chóh, bhrợ p’têết pazưm ting n’juông chr’nắp, liêm crêê cơnh lêy bhrợ lâng pa câl... T’coóh Đinh Văn Dũng moon ghít, pa dưr pa xớc tơơm sầu riêng nắc đoo c’lâng lướt liêm crêê, chrooi pa xoọng pa dưr Khánh Sơn đấh dưr zi lấh đhị chr’hoong đha rứt: “Tơợ bh’rợ âng đơơng zên đoọng ha zâp đhị pa câl phân bón, zanươu zư lêy tơơm chr’nóh, đoọng vặ zên bhrợ pa liêm k’tiếc lâng apêê chóh bhrợ, Cung cơnh đoọng vặ zâp đhị câl pay pr’đươi pr’dua, tu cơnh đêếc, chrooi pa xoọng pa dưr liêm choom lấh mơ lâng tơơm chr’nóh bha lâng. Zên đắh Agribank ơy chrooi pa xoọng pa dưr t’bhứah k’tiếc chóh t’mêê sầu riêng. Zooi pr’ắt tr’mung đhanuôr têêm ngăn, đợ mơ pr’loọng đha rứt xiêr, bấc pr’loọng đông ơy dưr zi lấh đha rứt, pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung, bhrợ cha k’van lâng pa dưr pr’ắt tr’mung âng chr’hoong ting pa dưr pa xớc zâp t’ngay./.”

Khánh Hòa: Tín dụng hỗ trợ người dân miền núi thoát nghèo

Người trồng sầu riêng tại huyện miền núi Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa vừa thắng lớn, doanh thu trung bình khoảng 1 tỷ đồng/héc ta. Nhiều hộ nông dân đã thoát nghèo vươn lên khá giả từ sầu riêng. Nguồn vốn vay ưu đãi từ ngân hàng đã trợ giúp bà con trồng, chăm sóc cây sầu riêng trong thời gian dài đợi ngày thu hoạch.

Đến huyện Khánh Sơn hôm nay, đâu đâu cũng thơm ngát hương sầu riêng. Sầu riêng được trồng khắp các vườn cây, trên các triền đồi. Dọc các tuyến đường tấp nập cảnh mua, bán, vận chuyển sầu riêng về xuôi để tiêu thụ nội địa hoặc xuất khẩu. Sầu riêng được thương lái mua tại vườn từ 70 ngàn đồng - 90 ngàn đồng/kg. Với năng suất từ 12-15 tấn/ héc ta, nhiều hộ dân đã thu tiền tỷ. 3 năm liên tục, sầu riêng được giá, đời sống bà con huyện miền núi Khánh Sơn đã thay đổi rõ rệt.

Đến nay, các tuyến giao thông đều được nâng cấp, có đèn đường cao áp, dọc bên đường là những căn nhà mới khang trang, rộng rãi. Ông Mai Văn Khang, 64 tuổi, quê tỉnh Nam Định đang cư trú ở xã Sơn Bình, huyện Khánh Sơn cho biết, vụ sầu riêng này, gia đình thu được 8 tỷ đồng. Ông Mai Văn Khang kể, gia đình lên huyện Khánh Sơn lập nghiệp từ năm 2008, ông được Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ngân hàng Chính sách xã hội cho vay hơn 400 triệu đồng. Ông sử dụng nguồn vốn này mua giống, phân, thuốc, hệ thống tưới, còn lại mua máy móc để cơ giới hóa sản xuất. Từ những đồng vốn này, ông Khang đã nhanh chóng mở rộng diện tích trồng sầu riêng, đến nay, ông đã có 10 héc ta sầu riêng, cho thu nhập ổn định. Làm ăn hiệu quả, ông Khang còn bảo lãnh cho 15 hộ dân trong xã vay vốn, đến nay, những hộ này đều đã trở thành hộ khá giả: “Từ Ngân hàng Nông nghiệp này mới đổi đời được, mình đang đói vốn, ngân hàng tạo cho mình để mình làm giàu được, mình phải nhớ ngân hàng. Không những mình mà những hộ người ta nghèo hơn, ngân hàng tin tưởng mình, mình dẫn người ta xuống để người ta vay. Người ta vay sau đó trả được, mình cũng mừng, ngân hàng cũng mừng. Tạo được sự phát triển cho địa phương. Mười mấy hộ, mình bảo lãnh luôn .”

Huyện miền núi Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa có hơn 27 ngàn người. Trong đó, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm hơn 2/3. Nhiều năm trước, đời sống bà con hết sức khó khăn vì phụ thuộc vào nương rẫy với các loại cây trồng chống đói, giá trị thấp. Từ 20 năm trước, huyện Khánh Sơn đã khảo nghiệm, nhân rộng các mô hình trồng cây ăn quả, trong đó, sầu riêng là cây trồng hiệu quả nhất. Khi khó khăn về giống, kỹ thuật dần được tháo gỡ thì người nông dân lại gặp khó khăn về nguồn vốn bởi từ lúc trồng đến ngày thu hoạch phải mất khoảng 5 năm. Ông Bo Bo Vĩnh Thành ở xã Sơn Trung, huyện Khánh Sơn cho biết, gia đình ông Vĩnh Thành trồng 4 héc ta sầu riêng từ 4 năm trước, vốn vay từ ngân hàng đầu tư cho chăm sóc, đợi ngày hái quả. “Ngân hàng cũng tạo mọi điều kiện, bố trí các nguồn vay để canh tác. Phải có vốn vay chứ không vay thì trong 5 năm để duy trì vườn sầu riêng để có thu cực kỳ khó khăn. Đặc biệt nhất là công cán, thuốc men, chi phí rất nhiều. 4 héc ta 1 năm phải tốn 400-500 triệu, phải có ngân hàng, lượng vay hơi lớn, để đầu tư vào.”

Trong những năm qua, thông qua chuyển đổi các vườn tạp, diện tích cây sầu riêng ở Khánh Sơn tăng nhanh, đến nay đã lên đến 2.500 héc ta. Nhiều hộ đã chuyển sang mô hình canh tác hữu cơ, toàn huyện có 450 héc ta sầu riêng VietGap, đã có 4 mã số vùng trồng được cơ quan chức năng Trung Quốc cấp phép.

Năm nay, địa phương này có khoảng 1.200 héc ta sầu riêng cho thu hoạch, sản lượng ước đạt 15.000 tấn, mang lại cả ngàn tỷ đồng cho người dân. Agribank là chi nhánh ngân hàng thương mại duy nhất trên địa bàn huyện Khánh Sơn,  cũng là nơi đáp ứng vốn vay chủ yếu cho bà con trồng sầu riêng cũng như các doanh nghiệp dịch vụ nông nghiệp. Đến nay, chi nhánh này có dư nợ 150 tỷ đồng, 100% khoản vay đều  ưu đãi theo Nghị định 55/2015 về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn. Ông Đinh Văn Dũng, Chủ tịch UBND huyện miền núi Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa cho biết, địa phương đang tập trung chuyển đổi cây trồng phù hợp thổ nhưỡng, hình thành vùng trồng cây ăn quả tập trung đạt chuẩn cấp mã số vùng trồng, thực hiện liên kết chuỗi giá trị, đáp ứng chế biến và xuất khẩu…. Ông Đinh Văn Dũng khẳng định, phát triển cây sầu riêng đang là hướng đi đúng, góp phần đưa Khánh Sơn sớm thoát khỏi huyện nghèo. “Từ khâu cung cấp vốn hỗ trợ cho các đại lý phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, cho vay cải tạo đất đối với người trực tiếp tực. Cũng như cho vay các đại lý mua nông sản, nhờ đó, góp phần tăng hiệu quả đối với cây trồng chủ lực. Nguồn vốn Agribank đã góp phần gia tăng diện tích trồng mới cây sầu riêng. Giúp cho đời sống của bà con nông dân dần ổn định, tỷ lệ hộ nghèo giảm, nhiều gia đình đã vươn lên, phát triển kinh tế, làm giàu và bộ mặt kinh tế của huyện phát triển từng ngày./.”