Pr’loọng đông t’coóh Hà Văn Tân, cóh vel 11, chr’val Ya Tờ Mốt nắc mưy ooy đợ pr’loọng đhanuôr bhrợ cha liêm choom lâng bh’rợ chóh ha roo Briêt vêy chứng nhận hữu cơ tr’nơợp âng chr’hoong Ea Súp. T’coóh Tâm moon: bhrợ ha roo hữu cơ zr’nắh k’đhạp lấh mơ ha roo lơơng, phân bón, zanươu c’chêết g’rưy zêng lâng sinh học. Hân đhơ cơnh đêếc nắc c’rơ âng hêê liêm choom lấh mơ, doọ vêy crêê đươi cha zâp hoá chất. Zên k’rong bhrợ xiêr tước 40%, hân đhơ cơnh đêếc pa câl têêm ngăn lâng zên pa câl bấc lấh 1,5 chu lâng zên pa câl ha roo lơơng: “Ooy cr’chăl p’têết pazưm lâng hợp tác xã pa xiêr đha rứt Ea Súp bhrợ pr’đơợ đoọng ha pr’loọng đông zi bhrợ ha roo hữu cơ Briêt, tr’nơợp nắc zư lêy môi trường, râu 2 nắc zư lêy c’rơ lâng râu 3 nắc đơơng chô bh’nơơn bấc ha pr’loọng đông. Tước đâu, azi ơy bhrợ tơợ k’tứi tước pậ. Tước đâu azi p’too p’zương zâp pr’loọng đông đoọng bhrợ bấc lấh mơ”.

Briêt nắc râu ha roo chr’nắp yêm âng Tây Nguyên, dzợ ta moon nắc cha nêếh tăm Briêt. Râu cha nêếh nâu vêy chr’nắp dinh dưỡng, bấc sắt, xơ, vitamin lâng zâp chất zêl cha groong oxy hoá nắc ting t’ngay ting vêy bơơn bấc manứih kiêng đươi dua. T’coóh Nguyễn Việt Đức, Giám đốc HTX pa xiêr đha rứt Ea Súp, chr’hoong Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk đoọng năl: Pa chô kinh nghiệm tơợ bấc hân noo chóh bhrợ lăm ahay, HTX t’bhlâng pa zưm lâng đhanuôr, lêy pay đhị zr’lụ liêm glặp đoọng chóh ha roo Briêt. Ooy đâu, đắh đác đoong, k’tiếc k’bunh, không khí cha ngaách liêm nắc đoo t’đui đoọng bha lâng. C’moo n’nắc ahay, HTX ơy bhrợ liêm choom bh’rợ chóh ha roo Briêt ting cơnh xa nay bh’rợ hữu cơ ting cr’noọ bh’rợ JAS (Nhật Bản) bhrợ 3 hécta lâng pr’đươi cha nêếh Briêt bơơn chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh. Ting cơnh t’coóh Nguyễn Việt Đức, Giám đốc HTX pa xiêr đha rứt Ea Sup, cr’chăl nâu a’tốh, HTX nắc t’bhlâng p’têết pa zưm lâng đhanuôr bhrợ t’bhứah k’tiếc chóh ha roo hữu cơ, ting bhr’dzang bhrợ tr’xăl cr’noọ bh’rợ âng đhanuôr, chrooi pa xoọng pa dưr dal chất lượng lâng chr’nắp liêm âng ha roo, cha nêếh cóh vel đông: “Tr’nơợp nắc azi pa zưm ooy đợ bh’nơơn pr’đươi ơy bơơn chứng nhận hữu cơ ơy váih thương hiệu. Râu 2 azi bhrợ t’bhứah pa xoọng k’tiếc chóh ting cr’noọ bh’rợ Global GAP đoỌng bhrợ t’bhứah k’tiếc chóh đoọng vêy bấc đhanuôr bơơn đươi râu chr’nắp liêm”.

Ting cơnh t’coóh Nguyễn Bá Bân, Trưởng Phòng Nông nghiệp chr’hoong Ea Súp, hân đhơ k’tiếc cắh bhứah nắc cha nêếh Briêt vêy ta đoọng chứng nhận hữu cơ nắc đoo c’léh bh’rợ ha râu tr’xăl đắh cr’noọ bh’rợ lêy bhrợ âng đhanuôr zr’lụ k’noong k’tiếc Ea Súp, moon cắh lâng hoá chất, bhrợ ch’na đh’nắh liêm sạch. Lâng đoọng lêy, bhiệc tr’xăl tơơm chr’nóh ting c’lâng hữu cơ âng tỉnh Đăk Lăk xoọc nắc c’lâng lướt liêm crêê, đơơng chô bh’nơơn chr’nắp dal chrooi pa xoọng bhrợ tr’xăl pr’ắt tr’mung đhanuôr k’noong k’tiếc: “Bhiệc hợp tác xã pa xiêr đha rứt Ea Sup vêy ta đoọng bha ar chứng nhận bhrợ pr’đươi hữu cơ, nâu đoo nắc pr’đơợ tr’nơợp lêy chô bhrợ pr’đươi hữu cơ. Ooy cr’chăl nâu a’tốh, nắc vêy bấc tổ chức, cha nặc manứih zooi đoọng hợp tác xã, doanh nghiệp bơơn chứng nhận hữu cơ ting t’ngay ting bấc lấh mơ, đơơng chô bh’nơơn vêy bơơn chứng nhận âng hàng hoá”./.

Triển vọng từ mô hình đặc sản gạo Briêt hữu cơ ở huyện biên giới Ea Súp (Đắk Lắk)

Nỗ lực đổi mới và kiên trì với hành trình phát triển giống lúa gạo Briêt, HTX Giảm nghèo Ea Súp, huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk đã và đang triển khai nhân rộng mô hình sản xuất theo quy trình hữu cơ mang lại giá trị kinh tế cao.

Gia đình ông Hà Văn Tân, ở thôn 11, xã Ya Tờ Mốt là một trong những hộ dân sản xuất thành công giống lúa Briêt đạt chứng nhận hữu cơ đầu tiên của huyện Ea Súp. Ông Tân chia sẻ: sản xuất lúa hữu cơ kỳ công hơn lúa thông thường, phân bón, thuốc trừ sâu phải hoàn toàn bằng sinh học. Đổi lại sức khoẻ cải thiện do không phải tiếp xúc với các hoá chất. Chi phí đầu vào giảm đến 40%, nhưng đầu ra ổn định và giá bán cao gấp 1,5 lần so với giá lúa thông thường: “Qua quá trình liên kết với hợp tác xã giảm nghèo Ea Súp tạo điều kiện cho gia đình tôi làm lúa hữu cơ Briêt, thứ nhất là bảo vệ môi trường, thứ hai bảo vệ sức khoẻ và thứ 3 nữa đem lại kinh tế cho gia đình. Đến nay, chúng tôi đã làm từ nhỏ đến lớn. Tới đây chúng tôi động viên các gia đình để làm nhiều hơn nữa”.

Briêt là loại lúa gạo đặc sản của Tây Nguyên, còn được gọi là gạo lứt đen Briêt. Loại gạo này có giá trị dinh dưỡng cao, giàu sắt, xơ, vitamin và các chất chống oxy hóa nên ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng. Ông Nguyễn Việt Đức, Giám đốc HTX Giảm nghèo Ea Súp, huyện Ea Súp, tỉnh Đắk Lắk cho biết: Rút kinh nghiệm từ nhiều vụ trước, HTX tiếp tục phối hợp với người dân, lựa chọn khu vực phù hợp gieo trồng giống lúa Briêt. Trong đó, yếu tố về nguồn nước, đất đai, không khí sạch được ưu tiên hàng đầu. Năm ngoái, HTX đã thực hiện thành công mô hình sản xuất lúa Briêt theo quy trình hữu cơ tiêu chuẩn JAS (Nhật Bản) quy mô 3 héc ta và sản phẩm gạo Briêt đạt Chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh. Theo ông Nguyễn Việt Đức, Giám đốc HTX Giảm nghèo Ea Súp, thời gian tới, HTX sẽ tiếp tục liên kết người dân tăng diện tích trồng lứa hữu cơ, từng bước thay đổi tư duy, cách làm của người dân, góp phần nâng cao chất lượng và giá trị lúa, gạo địa phương. “Thứ nhất là chúng tôi tập trung vào những sản phẩm đã đạt chứng nhận hữu cơ đã có thương hiệu. Thứ 2, chúng tôi mở rộng thêm diện tích theo tiêu chuẩn Global GAP để mở rộng diện tích để nhiều nông dân được hưởng lợi hơn”.

Theo ông Nguyễn Bá Bân, Trưởng Phòng Nông nghiệp huyện Ea Súp, dù diện tích chưa nhiều nhưng sản phẩm gạo Briêt được trao chứng nhận hữu cơ là minh chứng cho sự thay đổi trong tư duy sản xuất của người nông dân vùng biên giới Ea Súp, nói không với hoá chất, sản xuất thực phẩm sạch. Đồng thời cho thấy, việc chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp theo hướng hữu cơ của tỉnh Đắk Lắk đang là hướng đi đúng, đem lại giá trị kinh tế cao góp phần thay đổi cuộc sống của bà con vùng biên giới: “Việc hợp tác xã Giảm nghèo Ea Súp được cấp chứng nhận sản xuất hữu cơ, đó là bước khởi đầu của hướng đến sản xuất hữu cơ. Trong thời gian tới, sẽ có nhiều tổ chức, cá nhân hỗ trợ các hợp tác xã, doanh nghiệp đạt chứng nhận hữu cơ ngày càng nhiều hơn đem lại sản phẩm đạt chứng nhận của hàng hoá”./.