Zập t’ngay, tơợ 3 giờ đâh ra diu p’căn Trần Thị Thanh Tám ặt đhị vel Gadoong, chr’val Tư, chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam năc tơợp rao pa liêm 11 c’rọol a’ọc, zập c’rọol vêy 4-5 p’nong, clăng crọol ting k’bhuh năc a’ọc r’rưah, a’ọc băn pa câl lệê lâng a’ọc m’ma. Tơợ ơy zêệ ch’na đoọng cr’năn a’ọc xang, ađoo năc ra văng zệê a lăc, xang năc ra văng bh’năn ha tưch bấc lâh 100 p’nong. Coh bhươn đong bhưah 2000m2, lâh mơ băn bh’năn, p’căn Tám dzợ băn c’bhuh a xiu trắm, mè, chép… đoọng pa xoọng thu nhập. Bh’rợ ăt cơnh đêêc ađoo bhrợ tước k’năm blọot vêy xang. Đươi vêy pa zay bhrợ têng, năc bh’rợ tr’nêng âng anhi diic điêl p’căn Tám liêm choom, doọ vaih pr’luh bh’năn. P’căn Trần Thị Thanh Tám đoọng năl, đoọng bhrợ têng cr’nọo bh’rợ b’băn ch’choh đơơng chô bh’nơơn zập c’xêê lâh 30 ức đồng cơnh xoọc đâu, diic điêl p’căn Tám ơy z’lâh bấc rau k’đhap k’ra.

Pa căn Tám truih, c’moo 2009, diíc điêl đoo lướt tơợ vel đong đay Nam Định moọt ooy chr’val Tư, chr’hoong Đông Giang đoọng bhrợ cha. Tơợ đợ zên 20 ức đồng đơơng tơợ đong, diic điêl p’căn Tám câl 2 sào k’tiếc đoọng bhrợ đong lâng bhrợ bhươn chr’noh. Xọoc tơợp, mị diic điêl lướt bhrợ thuê đoọng ha pân lơơng đoọng t’bơơn zên câl m’ma bh’năn. Tơợ 2 p’nong a’ọc tăm đoọng rưah, p’căn Tám ơy pa trơơi t’bấc m’ma k’nặ 40 p’nong, vêy đoo cr’chăl băn tước 80 p’nong. P’căn Trần Thị Thanh Tám đoọng năl, cơnh lâng a’ọc m’ma năc đoo bă mơ 2,5 c’xêê năc pa câl lâng đợ zên 1 -1,2 ức đồng. A’ọc lêệ năc 6-7 c’xêê năc pa câl. Zập p’nong clơợng 50 - 60kg năc pa câl lâh 5 ức đồng. Đhị cr’chăl bhiệc bhan, tết, diic điêl đoo pa zi pa câl đăh mạng xã hội. P’căn Tám dáp lêy, zập cr’chăl Tết, a đoo vêy pa chô lâh 60 ức đồng tơợ zên pa câl a’ọc, a tưch, a xiu lâng zêệ a lăc: “Nâu kêi l’thai ă, lêy pa dzooc coh mạng, đhanuôr tơợ lơơng lêy năc apêê tước đong zươc câl, apêê năl a đay vêy pa câl a’ọc zập rau năc apêê tước, doọ dzợ đơơng zập ooy pa câl cơnh lalăm a hay. Nâu kêi, lêy k’đhơợng điện thoại chr’đị pa dzooc năc ơy choom pa câl. Đhanuôr đăn đâu tước câl bấc ơl, apêê câl mơ năc chroot zên mơ đêêc, doọ ngai chêêc nợ nần. Muy tuần cơnh đêêc năc zi pa zi 1 p’nong. Đhị cr’chăl lễ, tết năc pa zi muy t’ngay 3 -4 p’nong”.

Lâh mơ bhrợ pa dưr tr’mông tr’meh âng đay, p’căn Trần Thị Thanh Tám dzợ ta luôn zooi đhanuôr Cơ Tu đha rựt đhị vel đong. Lêy ngai lưm k’đhap k’ra năc đâh zooi m’ma băn, căh cợ đoọng vặ zên dọo chêêc pay lãi đoọng ha đhanuôr bhrợ cha, pa dưr tr’mông tr’meh pr’loọng đong. Amoó Nguyễn Thị Bich Liên, đhanuôr Cơ Tu ặt đhị vel Gadoong, chr’val Tư, chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đoọng năl, amoó năc ma nuyh ca mai băn 3 p’nong coon tu cơnh đêêc tr’mông tr’meh lưm k’đhap k’ra. Bơơn pa căn Tám zooi 5 p’nong a’ọc m’ma, amoó Liên năc ơy choom pa dưr pr’ặt tr’mông, z’lâh đha rựt đh’răh - zr’năh k’đhap: “Đươi đhi noo ặt liêm choom, lêy đong cu đha rựt năc amoó Tám đoọng m’ma a’ọc đoọng cu băn, bêl ơy pa câl năc chroot zên đoọng ha đoo. Tước nâu kêi năc ađoo ơy zooi acu 3 - 4 chu ơy. Acu chăp hơnh ađoo bhlầng”.

Amoó Đinh Thị Nêch, Phó Chủ tịch UBND chr’val Tư, chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đoọng năl, pr’loọng p’căn Trần Thị Thanh Tám năc pr’loọng choom bhrợ cha đhị chr’val Tư. Đhị vel đong, ađoo ơy ting chroi k’rong bấc rau, đoọng k’tiếc bhrợ têng c’lâng vel bhươl t’mêê, zooi m’ma choh, bh’năn băn lâng pa choom đhanuôr Cơ Tu cơnh choom bhrợ cha: “P’căn Trần Thị Thanh Tám choom bhrợ cha, a đoo băn a’ọc, a tưch, zêệ alăc, bhrợ  bhươn,… Pa bhlầng, p’căn Tám năl pa têệt apêê b’băn lâng manuyh k’rong câi, zooi pa câl a’ọc,  a tưch âng đhanuôr. Ađoo ặt ma mông lâng đhanuôr hêê, lâng bhươl cr’noọ zêng liêm ta nih, lưch loom zooi đhanuôr k’đhap k’ra đoọng ting pa dưr tr’mông tr’meh, pa xiêr đha rựt đanh mâng”.

Coh pazêng c’moo ahay, Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam ta luôn zooi apêê pân đil coh bh’rợ pa dưr bh’rợ pa bhrợ. Đươi tơợ pazêng xa nay bh’rợ pa dưr kinh tế coh zr’lụ da ding k’coong, Hội ơy tín chấp đoọng apêê ađhi amoó bơơn vặ zên t’đui đoọng, đoọng m’ma tơơm chr’noh, pa choom ooy bh’rợ b’băn tươc ooy pazêng Chi hội. P’căn Đinh Thị Thết, Phó Chủ tịch Hội Liên hiệp pân đil chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam xay moon, coh pazêng c’moo đăn đâu, bh’rợ pân đil ting bhrợ cha liêm choom, z’lâh đhr’năng ha ul đha rựt, pa dưr ca van cơnh pr’loọng đong p’căn Trần Thị Thanh Tám ta luôn bơơn apêê cấp hội k’rang, t’bhưah đoọng bấc ngai ting pa choom bhrợ. Tơợ đêêc, bấc ađhi amoó ơy xăl cơnh cr’noọ pr’chăp đhị bhrợ têng, ơy năl cơnh bhrợ liêm t’mêê pa chô bh’nơơn dal, chroi k’rong đh’rưah lâng chính quyền t’bil ha ul, pa xiêr đha rựt: “Pa dưr kinh tế, t’bil ha ul pa xiêr đharựt năc muy coh pazêng bh’rợ tr’nêng bha lâng âng Hội pân đil chr’hoong coh cr’chăl ahay. Đoọng zooi apêê ađhi amoó bhrợ kinh tế, Hội ơy tín chấp lâng Ngân hàng Chính sách Xã hội chr’hoong đoọng bhrợ t’vaih râu liêm crêê  zooi zên vặ t’đui đoọng, lãi suất ếp zooi apêê ađhi amoó k’rong bhrợ pa dưr pazêng bhươn ch’noh, b’băn. Lâng c’moo 2023, Hội ơy tín chấp k’nặ 99 tỷ đồng đoọng ha k’ha riêng pân đil âng 11 chr’val, thị trấn vặ k’rong bhrợ kinh tế, bhrợ t’bhưah zr’lụ pa bhrợ, bhrợ t’vaih cr’van cr’bhộ crêê cơnh đhị đhăm k’tiêc âng vel đong./.

Thu nhập cao từ mô hình VAC ở

 huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam

Mỗi tháng thu nhập hơn 30 triệu đồng từ mô hình VAC, vợ chồng bà Trần Thị Thanh Tám ở xã Tư, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đã trở thành gương sản xuất giỏi của địa phương, được nhiều bà con Cơ Tu học tập và làm theo. Không chỉ sản xuất giỏi, gia đình bà Tám còn có nhiều đóng góp trong xây dựng Nông thôn mới và tham gia nhiều hoạt động xã hội, chung tay xây dựng cuộc sống mới ở khu dân cư.

Ngày lại ngày, cứ 3 giờ sáng bà Trần Thị Thanh Tám ở thôn Gadong, xã Tư, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đã bắt đầu ngày mới với việc dọn sạch 11 chuồng heo, mỗi chuồng có 4-5 con, được phân loại riêng biệt (heo nái, heo thịt và heo giống). Sau khi lo cám bã cho đàn heo, bà lại sửa soạn nấu rượu, chuẩn bị thức ăn cho hơn 100 con gà. Trong khu vườn rộng 2000 m2, ngoài chăn nuôi gia súc, gia cầm, bà Tám còn nuôi cá trắm, trôi, mè, chép…để tăng thêm thu nhập. Công việc cứ thế kéo dài đến tận tối mịt mới xong. Nhờ chịu khó học hỏi lại chịu thương, chịu khó, nên việc chăn nuôi của vợ chồng bà Tám gặp nhiều thuận lợi, ít xảy ra dịch bệnh. Bà Trần Thị Thanh Tám cho biết, để phát triển mô hình VAC cho thu nhập mỗi tháng hơn 30 triệu đồng như hiện nay, vợ chồng bà đã phải trải qua rất nhiều khó khăn.

Bà Tám kể, năm 2009 vợ chồng bà rời quê nhà Nam Định vào xã Tư, huyện Đông Giang lập nghiệp. Từ số tiền 20 triệu đồng mang ở quê vào, vợ chồng bà Tám mua 2 sào đất để dựng nhà và làm vườn. Lúc đầu, cả  2 vợ chồng phải đi làm thuê để lấy vốn đầu tư nuôi. Từ 1 cặp heo đen ban đầu, bà Tám tự nhân giống và phát triển đàn heo lên gần 40 con, thậm chí có  thời điểm bà nuôi tới 80 con heo. Bà Trần Thị Thanh Tám cho biết thêm, đối với heo giống bà nuôi tầm 2,5 tháng thì bán với giá 1 - 1,2 triệu đồng/con giống. Còn heo thịt, bà nuôi 6 - 7 tháng thì xuất chuồng. Mỗi con heo nặng 50 -60kg bà bán được hơn 5 triệu đồng/con. Vào dịp lễ tết, vợ chồng bà tự mổ heo bán thông qua mạng xã hội đặt mua. Bà Tám nhẩm tính, mỗi dịp Tết, bà thu nhập trên dưới 60 triệu đồng từ tiền bán heo, gà, cá và nấu rượu: “Bây giờ sướng lắm, chỉ cần đăng lên mạng, người từ nơi khác họ cũng đến mua, họ biết mình có nuôi heo thịt, heo giống cứ thế họ cần là họ đến nhà mua, mình không phải đi bán như trước đây nữa. Bây giờ thích lắm, chỉ cần bấm điện thoại, đưa lên mạng là bán được. Bà con quanh làng mua nhiều lắm, trả tiền sòng phẳng chẳng ai nợ nần. Cứ một tuần, mình mổ một con. Dịp lễ, tết mổ 3 con, 4 con”.

Ngoài phát triển kinh tế gia đình, bà Trần Thị Thanh Tám còn luôn giúp đỡ bà con Cơ Tu nghèo tại địa phương. Gặp những trường hợp khó khăn bà sẵn sàng hỗ trợ con giống hoặc cho vay tiền không tính lãi để bà con chăn nuôi phát triển kinh tế gia đình. Chị Nguyễn Thị Bích Liên, đồng bào Cơ Tu ở thôn Gadoong, xã Tư, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, chị là mẹ đơn thân nuôi 3 con nhỏ nên cuộc sống nghèo khó. Được bà Tám giúp đỡ, hỗ trợ 5 con heo giống, chị Liên đã có điều kiện để phát triển chăn nuôi, vươn lên thoát khỏi hộ nghèo: “Chỗ chị em thân quen, thấy gia đình tôi nghèo khó, chị Tám giúp heo giống về nuôi. Khi nào xuất chuồng, tôi bán rồi trả tiền giống sau. Đến nay, chị Tám giúp đỡ cung 3, 4 đợt heo giống rồi. Tôi rất biết ơn”.

Chị Đinh Thị Nếch, Phó Chủ tịch UBND xã Tư, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, hộ bà Trần Thị Thanh Tám là gương điển hình sản xuất giỏi của xã Tư. Tại địa phương, bà Tám cũng có nhiều đóng góp, hiến đất xây dựng Nông thôn mới, hỗ trợ giống cây trồng, vật nuôi và chia sẻ kinh nghiệm chăn nuôi, trồng trọt cho bà con: “Bà Trần Thị Thanh Tám rất biết cách làm kinh tế với nhiều mô hình khác nhaum như nuôi lợn, gà, nấu rượu, làm vườn,... Đặc biệt, bà Tám linh động liên kết các hộ chăn nuôi trong vùng tìm đầu ra ổn định, tránh tình trạng bị thương lái ép giá. Bà Tám sống cũng rất hòa đồng, tận tình giúp đỡ các hộ khó khăn cùng nhau phát triển kinh tế, giảm nghèo bền vững”.

Những năm qua, Hội LHPN huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam luôn đồng hành với hội viên phụ nữ trong phát triển sản xuất. Thông qua các chương trình phát triển kinh tế ở khu vực miền núi, Hội đã tín chấp chấp cho chị em vay vốn ưu đãi, cung ứng giống cây trồng, vật nuôi, hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt đến tận các Chi hội. Bà Đinh Thị Thết, Phó Chủ tịch Hội LHPN huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, những năm gần đây, phong trào phụ nữ tham gia làm kinh tế, xóa đói giảm nghèo và vươn lên làm giàu chính đáng như bà Trần Thị Thanh Tám luôn được các cấp hội quan tâm, nhân rộng mô hình. Qua đó, nhiều chị em đã thay đổi được nếp nghĩ, cách làm sáng tạo đem lại  hiệu quả kinh tế, góp phần chung tay cùng chính quyền địa phương xóa đói, giảm nghèo: “Phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Hội Phụ nữ huyện suốt thời gian qua. Để hỗ trợ chị em làm kinh tế, Hội đã tín chấp với Ngân hàng Chính sách Xã hội huyện để tạo điều kiện hỗ trợ vốn ưu đãi, lãi suất thấp giúp chị em đầu tư phát triển các mô hình. Riêng trong năm 2023, Hội đã tín chấp gần 99 tỷ  ồng cho hàng trăm lượt phụ nữ của 11 xã, thị trấn vay đầu tư làm kinh tế, mở rộng sản xuất, làm giàu chính đáng trên mảnh đất quê hương”./.