Xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong tỉnh Quảng Bình ơy zooi đhanuôr Chứt coh chr’val Trọng Hoá, chr’hoong Minh Hoá bhrợ têng bấc bh’rợ bhrợ cha t’mêê. Chr’val Trọng Hoá xay bhrợ Tiểu dự án 2, âng Dự án 3 âng Xa nay bh’rợ zooi pazêng bh’rợ ch’choh, b’băn. Bh’rợ liêm choom bhlâng coh vel đong n’nâu năc “Dự án băn bé ma coon vêy ta bhrợ coh 21 pr’loọng đong đhanuôr Chứt” lâng pazêng zên xay bhrợ k’nặ 400 ức đồng, coh đêêc zên tơợ Xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng k’tiếc k’ruung 1719 k’rong bhrợ k’nặ 300 ức đồng, đhanuôr ting pâh bhrợ ooy bh’rợ n’nâu năc chroi 100 ức đồng. T’cooh Hồ Mây, coh cr’noon Dộ - Tà Vờng, chr’val Trọng Hoá prá xay, chr’val ơy zooi đoọng bhrợ ha roo ruộng coh bha nậ ruộng bha nậ coh cr’noon Dộ - Tà Vờng, bhrợ t’vaih c’lâng bhrợ bh’rợ ch’choh b’băn t’mêê đoọng ha đhanuôr acoon coh đâu. L’lăm ahay, đhanuôr chướt ha roo ha rêê, pr’ắt tr’mông dzợ bấc râu zr’năh k’đhap. Nâu cơy, bêl đhanuôr ơy n’năl bêệt ha roo ruộng, pr’loọng đong vêy zập ha roo cha. Ting cơnh t’cooh Hồ Mây, đhanuôr coh cr’noon ơy băn c’roóc, bé doọ dzợ băn p’loh lâng ơy n’năl choh crâng pa dưr pr’ắt tr’mông: “Đh’rưah t’bhlâng bhrợ têng đoọng t’bil lơi đhr’năng ha ul đharựt. Coh cr’noon vêy 1 - 2 pr’loọng đong ơy choom t’bil lơi đharựt năc đhanuôr zi công ting bhrợ têng. Đhanuôr nâu cơy ơy vêy c’năl liêm crêê doọ dzợ đương g’nưưm râu zooi đoọng âng Nhà nước năc ma bhrợ cha”.

Đương đớp zên xay bhrợ âng Xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng âng K’tiếc k’ruung 1719, UBND chr’val Trọng Hoá bhrợ têng Dự án bêệt ha roo ruộng đhị cr’noon Lòm. Dự án cha bêệt ha roo ruộng n’nâu ga măc 6 hécta, đợ zên k’rong bhrợ lâh 5 tỷ đồng. Bha nậ đác ch’hooi đác ooy pazêng đhăm ruộng ơy vêy ta bhrợ xang muy đương nghiệm thu đoọng chroót zên. Bêl dự án cha bêệt ha roo ruộng liêm xang, trung bình zập pr’loọng đong vêy ta đoọng 1,5 sào k’tiếc cha bêệt ha roo. Công tơợ zên âng xa nay bh’rợ, chr’val Trọng Hoá ơy pác đoọng zên zooi pa choom, xăl bh’rợ tr’nêng đoọng ha đhanuôr Chứt; bhrợ c’lâng bê tông tơợ chr’val tước ooy pazêng bhươl cr’noon. K’nặ 100% pazêng pr’loọng đong đhanuôr coh chr’val ơy bơơn đươi điện âng k’tiếc k’ruung coh pr’ắt tr’mông lâng bh’rợ tr’nêng. T’cooh Hồ Phin, Chủ tịch UBND chr’val Trọng Hoá, chr’hoong Minh Hoá prá xay, chr’val t’bhlâng xay bhrợ Dự án 9 ooy bh’rợ bhrợ t’vaih bh’rợ bhrợ cha, pa dưr kinh tế c’bhuh acoon coh m’bứi manuyh, c’bhuh acoon coh dzợ bấc râu zr’năh k’đhap. Vel đong zooi tơơm chr’noh, acoon bh’năn đoọng ha đhanuôr Chứt coh pazêng bhươl cr’noon zooi đhanuôr pa dưr pr’ắt tr’mông. “Xay bhrợ Tiểu dự án 1 âng Dự án 9 ooy bh’rợ zooi đhanuôr acoon coh m’bứi manuyh năc đhanuôr Chứt, đhanuôr acoon coh năc ng’xét crêê manuyh, crêê chính sách. Vel đong bhrợ pazêng bh’rợ tr’nêng, kế hoạch, t’bhlâng zooi pa dưr bh’rợ pa bhrợ lâng xay bhrợ đợ pr’đươi chr’năp”.

Tỉnh Quảng Bình bơơn vêy Chính phủ pazao đoọng 678 tỷ đồng tơợ zên âng Trung ương đoọng xay bhrợ âng 3 Xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng k’tiếc k’ruung coh c’moo 2023. Tước nâu cơy, đợ zên ơy vêy ta pay đoọng âng 3 xa nay bh’rợ coh tỉnh t’mêê bơơn k’dâng 270 tỷ đồng, k’nặ mơ 40% t’piing lâng cr’noọ xa nay vêy ta pazao đoọng. Coh đêêc, đợ zên k’rong bhrợ ha Xa nay bh’rợ cr’noọ cr’niêng k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong vêy đợ zên ta pay đoọng m’bứi bhlâng, đhiệp mơ 25% t’piing lâng cr’noọ vêy ta pazao đoọng. Tu âng bh’rợ pay đoọng m’bứi tu vêy bấc râu zr’năh k’đhap, pazêng quy định xay moon coh xa nay bh’rợ căh ơy crêê cơnh lâng đhr’năng la lua âng vel đong. T’cooh Võ Ngọc Thanh, Trưởng Ban Acoon coh tỉnh Quảng Bình prá xay, bêl xay bhrợ vêy bấc bha ar bha tơ pa choom âng bấc bộ, ngành k’đhâng xay xa nay bh’rợ t’piing lâng pazêng xa nay n’lơơng âng Nhà nước vêy tr’vắc tr’claanh căh cậ mr’đoo xa nay năc pazêng bha ar bha tơ vêy đợ xa nay xay moon bhrợ têng la lay: “Xay bhrợ ghít cơnh cr’noọ xa nay năc azi đh’rưah lâng pazêng sở, ngành crêê tước t’bhlâng ch’mêệt lêy coh cơ sở. T’bhlâng bhr’lậ zr’năh k’đhap, pa bhlâng năc đợ xa nay bh’rợ crêê tước ooy pazêng râu zr’năh k’đháp âng đhanuôr. Đh’rưah lâng pazêng vel đong bhr’lậ zr’năh k’đhap ha đhanuôr, đoọng ha pazêng đơn vị cơ sở bêl xay bhrợ xa nay bh’rợ”./.

Trao “cần câu” sinh kế giúp đồng bào thoát nghèo

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021-2030 (Chương trình mục tiêu Quốc gia 1719), tỉnh Quảng Bình xây dựng các mô hình trao sinh kế, đầu tư giao thông, hệ thống tưới tiêu giúp đồng bào phát triển chăn nuôi, trồng trọt. Trao “cần câu” sinh kế là cách làm thiết thực, hiệu quả để hỗ trợ đồng bào vươn lên trong cuộc sống, thay đổi tư duy, nhận thức để thoát nghèo.

Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh Quảng Bình đã hỗ trợ dân tộc Chứt ở xã Trọng Hóa, huyện Minh Hóa triển khai nhiều mô hình sinh kế mới. Xã Trọng Hóa thực hiện Tiểu dự án 2, thuộc Dự án 3 của Chương trình về hỗ trợ các mô hình trồng trọt, chăn nuôi.

Mô hình điển hình ở địa phương này là “Dự án nuôi dê cỏ sinh sản triển khai trong phạm vi 21 hộ gia đình dân tộc Chứt” với tổng kinh phí gần 400 triệu đồng, trong đó nguồn vốn từ Chương trình mục tiêu Quốc gia 1719 đầu tư gần 300 triệu đồng, người dân tham gia mô hình đối ứng 100 triệu đồng.

Ông Hồ May, ở bản Dộ - Tà Vờng, xã Trọng Hoá cho biết, xã đã hỗ trợ để làm lúa nước trên ruộng bậc thang ở bản Dộ - Tà Vờng, mở ra hướng sản xuất nông nghiệp mới cho đồng bào nơi đây. Trước đây, bà con trồng lúa rẫy, cuộc sống bấp bênh. Ngày nay, khi người dân biết trồng lúa nước, nhà có đủ gạo ăn. Theo ông Hồ Mây, dân bản còn biết chăn nuôi bò, dê không thả rông và biết trồng rừng phát triển kinh tế: “Thi đua nhau làm để thoát khỏi cảnh đói nghèo. Trong bản có 1- 2 hộ thoát nghèo thì bà con chúng tôi cũng noi theo cách làm. Bà con bây giờ đã có nhận thức không trông chờ ỷ lại vào chính sách hỗ trợ của Nhà nước mà đã tự túc làm ăn”.

Tiếp nhận nguồn vốn của Chương trình mục tiêu Quốc gia 1719, UBND xã Trọng Hóa triển khai Dự án lúa nước tại bản Lòm. Dự án trồng lúa nước này có quy mô 6ha, tổng mức đầu tư hơn 5 tỷ đồng. Công trình thủy lợi phục vụ nước tưới đã hoàn thành chờ nghiệm thu quyết toán. Khi dự án trồng lúa nước hoàn thành, trung bình mỗi hộ gia đình sẽ được cấp 1,5 sào đất trồng lúa nước. Cũng từ nguồn vốn của chương trình, xã Trọng Hóa đã phân bổ kinh phí hỗ trợ đào tạo, chuyển đổi nghề cho bà con đồng bào Chứt; làm đường bê tông từ trung tâm xã đến các bản làng. Gần 100% các hộ trong xã đã có điện lưới quốc gia phục vụ sinh hoạt và sản xuất. Ông Hồ Phin, Chủ tịch UBND xã Trọng Hóa, huyện Minh Hóa cho biết, xã tiếp tục triển khai Dự án 9 về đầu tư tạo sinh kế, phát triển kinh tế nhóm dân tộc rất ít người, nhóm dân tộc còn nhiều khó khăn. Địa phương hỗ trợ cây, con giống cho đồng bào Chứt ở các bản giúp người dân phát triển kinh tế. “Thực hiện Tiểu dự án 1 của Dự án 9 về hỗ trợ cho đồng bào dân tộc thiểu số ít người là dân tộc Chứt, dân tộc đặc thù thì xét đúng người, đúng đối tượng, đúng chính sách. Địa phương xây dựng các phương án, kế hoạch, tập trung hỗ trợ phát triển sản xuất và thực hiện chuỗi giá trị”.

Tỉnh Quảng Bình được Chính phủ giao hơn 678 tỷ đồng từ nguồn ngân sách Trung ương để thực hiện 3 Chương trình mục tiêu quốc gia năm 2023. Đến nay, tỷ lệ giải ngân của cả 3 chương trình ở tỉnh mới đạt khoảng 270 tỷ đồng, gần bằng 40% so với kế hoạch được giao. Trong đó, nguồn đầu tư cho Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có tỷ lệ vốn giải ngân thấp nhất, chỉ đạt khoảng 25% so với kế hoạch được giao. Nguyên nhân tỷ lệ giải ngân thấp do có nhiều vướng mắc, các quy định đề ra trong chương trình chưa phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Ông Võ Ngọc Thanh, Trưởng Ban Dân tộc tỉnh Quảng Bình cho biết, quá trình triển khai có nhiều văn bản hướng dẫn của các bộ, ngành chủ quản chương trình so với các quy định khác của Nhà nước có chồng chéo hoặc cùng 1 nội dung nhưng các văn bản có những quy định khác nhau: “Bám sát các mục tiêu, chỉ tiêu thì chúng tôi sẽ phối hợp với các sở, ngành có liên quan tăng cường việc kiểm tra giám sát ở cơ sở. Tiếp tục tháo gỡ các khó khăn vướng mắc, đặc biệt là các vấn đề liên quan sinh kế, liên quan đất ở, nhà ở cho bà con. Cùng các địa phương tháo gỡ các vấn đề khó khăn cho bà con, cho các đơn vị cơ sở trong quá trình triển khai thực hiện chương trình”./.