Đhị chr’hoong da ding k’coong Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam, lâh tơơm sâm Ngọc Linh năc dzợ vêy k’ha riêng râu tơơm zơ nươu chr’năp, pazêng râu bh’năn băn chr’năp cơnh bé, a ọc tăm. Cr’van âng vel đong bấc bhlâng năc bhrợ t’vaih pr’đơợ đoọng apêê pân đil da ding k’coong tơợp bhrợ cha, t’bhlâng pa dưr kinh tế.

Amoó Hồ Thị Thuý Ngân, ắt coh chr’val Trà Mai năc muy coh pazêng manuyh p’niên l’lăm xay bhrợ bh’rợ tơợp bhrợ cha lâng pazêng pr’đươi OCOP tơợ cr’van âng vel đong Nam Trà My. Lâh đợ pr’đươi OCOP tơợ sâm Ngọc Linh, amoó Ngân năc dzợ pa chăp ch’mêệt lêy công thức đoọng bhrợ t’vaih pr’đươi “Ch’neh bhrôông Nam Trà My”, “Dưr vaih ch’neh lức đẳng sâm”, vêy ta moon năc pr’đươi OCOP 3 sao. Amoó Hồ Thị Thuý Ngân, Cơ sở tr’câl tr’bhlêy Tuấn Ngân, chr’hoong Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam prá xay, amoó tước ooy thị trường đươi tơợ bh’rợ prá xay, p’căh pr’đươi đhị pazêng phiên chợ sâm, ting n’năc, xay p’căh coh pazêng pr’đươi truyền thông, prá xay coh mạng xã hội… Đươi vêy cơnh đêêc, pr’đươi OCOP âng amoó Ngân vêy manuyh đươi dua xay moon liêm choom:“Pr’đươi chr’noh chr’bêệt, zơ nươu âng vel đong năc bấc pa bhlâng. Hân đhơ cơnh đêêc căh ơy choom pa dưr lâng bhrợ t’vaih đợ pr’đươi tước ooy manuyh đươi dua. Tơợ bh’rợ âng apêê đhanuôr coh pazêng chr’hoong tơợp bhrợ cha năc ơy pa dưr c’rơ đoọng ha cu t’bhlâng bhrợ đợ pr’đươi âng vel đong da ding k’coong Nam Trà My, pa bhlâng năc đợ pr’đươi bhrợ t’vaih c’rơ đoọng ha manuyh đươi dua.”

Pazêng apêê hội viên pân đil chr’hoong Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam bêl tơợp bhrợ cha năc zêng lum zr’năh k’đhap, coh đêêc, vêy đợ râu tơợ lơơng cơnh cơ chế, chính sách, môi trường crâng k’coong, đợ pr’đươi… P’căn Vũ Thị Như Thuyên, Chủ tịch Hội LH pân đil chr’hoong Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam prá xay, lâng pazêng râu crêê tước ooy cr’noọ xa nay công cơnh pazêng bh’nơơn tơợp bhrợ cha, Hội Pân đil chr’hoong ting xay bhrợ đh’rưah, zooi đoọng hội viên ting pâh tơợp bhrợ cha:“Tơợ xa nay zooi đoọng âng Nhà nước công cơnh âng Hội, bấc apêê ađhi amoó ơy ting xay bhrợ liêm choom bh’rợ tơợp bhrợ cha. Lâng vêy bấc apêê ađhi amoó ơy choom z’lâh zr’năh k’đhap lâng xay bhrợ liêm choom bh’rợ tơợp bhrợ cha.”

T’cooh Trần Văn Mẫn, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam prá xay, chính quyền bhrợ pr’đơợ zooi apêê ađhi amoó ting pâh tơợp bhrợ cha bơơn vặ zên, prá xay ooy chính sách, xay p’căh pazêng pr’đươi…:“Hân đhơ dzợ bấc râu zr’năh k’đhap năc xoọc đâu bh’rợ tơợp bhrợ cha âng Nam Trà My dưr vaih z’zăng k’rơ. Vêy bấc bhlâng apêê c’la năc đợ hội viên Hội Pân đil âng chr’hoong, âng chr’val, năc đợ c’la zr’lụ pa bhrợ, c’la doanh nghiệp, xay bhrợ bh’rợ pa bhrợ, tr’câl tr’bhêl xang n’năc bhrợ pa dưr pazêng bh’rợ tơợp bhrợ cha ta béch g’lăng.”

Chr’hoong Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam xoọc vêy 2/31 hợp tác xã năc hội viên pân đil bhrợ c’la bhrợ têng lâng 13 hội viên pân đil ting pâh bhrợ; coh pazêng g’luh chợ zập c’xêê, vêy 18/19 doanh nghiệp, pr’loọng đong tr’câl tr’bhlêy năc hội viên pân đil ting pâh pa câl sâm Ngọc Linh; 4/4 doanh nghiệp, pr’loọng đong tr’câl tr’bhlêy năc hội viên pân đil pa câl hàng zơ nươu. Râu đâu xay moon ghít râu chr’năp xa nay bh’rợ âng pân đil coh bh’rợ pa dưr kinh tế, t’bil ha ul, pa xiêr đharựt, ting n’năc xay p’căh râu ta béch coh bh’rợ pa bhrợ, tr’câl tr’bhlêy, bhrợ t’vaih xa nay bh’rợ tơợp bhrợ cha vêy bấc râu liêm choom đhị zr’lụ da ding k’coong Nam Trà My./.

Phụ nữ Nam Trà My khởi nghiệp từ tài nguyên bản địa

Tại huyện vùng cao Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam, ngoài cây sâm Ngọc Linh còn có hàng trăm loài cây dược liệu quý, các loại vật nuôi nổi tiếng chất lượng như dê núi, heo đen. Tài nguyên bản địa phong phú đã tạo điều kiện để hội viên phụ nữ vùng cao khởi nghiệp, vươn lên phát triển kinh tế.

Chị Hồ Thị Thúy Ngân, ở xã Trà Mai là một trong những người trẻ tiên phong khởi nghiệp với các sản phẩm OCOP từ tài nguyên bản địa Nam Trà My. Ngoài các sản phẩm OCOP từ sâm Ngọc Linh, chị Ngân còn tự nghiên cứu công thức để cho ra các sản phẩm “Gạo đỏ Nam Trà My”, “Thanh gạo lức đẳng sâm”, được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao. Chị Hồ Thị Thúy Ngân, Cơ sở kinh doanh Tuấn Ngân, huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam cho biết, chị tiếp cận thị trường thông qua truyền miệng, trưng bày sản phẩm tại các phiên chợ sâm, đồng thời, tạo hiệu ứng quảng bá trên các phương tiện truyền thông, chia sẻ trên mạng xã hội… Nhờ đó, sản phẩm OCOP của chị Ngân nhận được đánh giá tích cực từ người tiêu dùng:“Sản phẩm nông sản, dược liệu của địa phương rất phong phú, dồi dào. Tuy nhiên chưa phát triển và tạo nên những sản phẩm tiếp cận với khách hàng, người tiêu dùng. Qua những hình ảnh nông dân ở các huyện khởi nghiệp đã khơi dậy động lực cho tôi phát triển sản phẩm của địa phương miền núi Nam Trà My, đặc biệt là những sản phẩm mang lại sức khỏe cao cho người tiêu dùng”

Hầu hết hội viên phụ nữ huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam lúc đầu khởi nghiệp đều gặp những khó khăn nhất định, trong đó, có các yếu tố khách quan như cơ chế, chính sách, môi trường tự nhiên, nguồn nguyên liệu… Bà Vũ Thị Như Thuyên, Chủ tịch Hội LHPN huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam cho biết, trước những yếu tố ảnh hưởng lớn đến tâm lý cũng như kết quả khởi nghiệp, Hội Phụ nữ huyện luôn đồng hành, hỗ trợ, giúp hội viên tự tin tham gia khởi nghiệp:“Từ cơ chế hỗ trợ của Nhà nước cũng như của Hội, nhiều chị em đã tham gia tốt trong hoạt động khởi nghiệp. Và nhiều chị em đã vượt khó, vươn lên và thành công trong khởi nghiệp”

Ông Trần Văn Mẫn, Phó Chủ tịch UBND huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam cho biết, chính quyền luôn tạo điều kiện giúp chị em tham gia khởi nghiệp tiếp cận vốn vay, tư vấn chính sách, quảng bá, giới thiệu sản phẩm…:“Mặc dù điều kiện khó khăn nhưng hiện nay phong trào khởi nghiệp của Nam Trà My phát triển tương đối khá. Có rất nhiều chủ thể là hội viên Hội Phụ nữ của huyện, của xã, là chủ cơ sở, chủ doanh nghiệp, thực hiện vai trò về tổ chức sản xuất, kinh doanh rồi xây dựng các phong trào khởi nghiệp sáng tạo.”

Huyện Nam Trà My, tỉnh Quảng Nam hiện có 2/13 hợp tác xã do hội viên phụ nữ làm chủ và 13 hội viên phụ nữ tham gia thành viên; trong các phiên chợ sâm hằng tháng, có 18/19 doanh nghiệp, hộ kinh doanh là hội viên phụ nữ tham gia buôn bán sâm Ngọc Linh; 4/4 doanh nghiệp, hộ kinh doanh là hội viên phụ nữ bán hàng dược liệu. Điều này khẳng định vai trò của phụ nữ trong việc phát triển kinh tế, xoá đói giảm nghèo, đồng thời thể hiện sự nhạy bén trong sản xuất, kinh doanh, tạo nên bức tranh khởi nghiệp nhiều triển vọng tại miền núi cao Nam Trà My./.