K’dâng 1 c’xêê dzợ, sầu riêng Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hoà tước bêl bơơn bhrợ bha lâng, hân đhơ cơnh đêếc xoọc đâu vêy bấc apêê câl chô tước đhị zâp bhươn chóh đoọng câl. Sầu riêng Khánh Sơn bơơn bhrợ zi lưa lấh mơ đhị lơơng nắc vêy bấc apêê câl pay. Xọoc đâu, sầu riêng vêy zên pa cala mơ 80 r’bhâu đồng tước lấh 100 r’bhâu đồng đhị mưy ký, dưr dzoọc lấh 15% ting lêy lâng c’moo l’lăm ahay.

T’coóh Mai Văn Khang, 65 c’moo, cóh vel Cam Khánh, chr’val Sơn Lâm, chr’hoong Khánh Sơn đoọng năl, pr’loọng đông t’coóh chóh k’noọ 10 hécta sầu riêng, k’noọ đợc zâp hécta vêy pa chô lấh 1 tỷ đồng. Đắh lơơng chô ooy đâu bhrợ cha, lâng zên vặ 400 ực đồng bêl tr’nơợp âng Agribank, pr’loọng đông t’coóh ơy lêy chóh tơơm n’loong đenh c’moo nau. Tơơm sầu riêng xang 5 c’moo zư lêy nắc vêy choom bơơn bhrợ, zooi đoọng pr’loọng đông t’coóh vêy đông xang ga măc liêm chr’nắp k’tỷ đồng, bhrợ đoọng bhiệc bhrợ têêm ngăn ha bấc apêê pa bhrợ cóh vel đông. T’coóh Mai Văn Khang đoọng năl: “Đhị chr’hoong Khánh Sơn nâu, acu nắc manứih vặ zên Ngân hàng Nông nghiệp lâng pa dưr pa xớc vel bhươl bấc bhlâng pa tơợ ahay tước đâu, đoọng vặ câl k’tiếc, câl máy đoọng đươi dua ooy bh’rợ tr’nêng. Nâu đoo nắc máy múc, máy cày... ha đhị bơơn zên. C’moo đâu, mơ 15 tấn đhị mưy hécta, váih vel tỷ phú zêng. Nâu cơy, đợ đông k’van bấc bhlâng. Hân đhơ cơnh đêếc zên k’rong bhrợ lăm vêy vặ nắc vêy mặ bhrợ”.

T’coóh Mai Văn Khang nắc mưy ooy lấh 400 pr’loọng đhanuôr nắc ta mooi âng Phòng Giao dịch Ngân hàng Nông nghiệp lâng pa dưr pa xớc vel bhươl đhị chr’hoong Khánh Sơn. Nâu đoo cung nặc phòng giao dịch ngân hàng thương mại mưy a’năm đhị chr’hoong k’coong ch’ngai nâu, xoọc vêy u’xưa nợ k’noọ 200 tỷ đồng, lấh mơ nắc đoo ha đhanuôr vặ chóh sầu riêng.

Hân noo sầu riêng c’moo 2023, bh’nơơn pr’đươi sầu riêng chr’hoong Khánh Sơn k’noọ đợc bơơn 15.000 tấn, ooy đâu pa câl cóh Trung Quốc mơ 130 tấn. Vêy 5 mã số zr’lụ chóh sầu riêng bơơn Tổng cục Hải quan Trung Quốc đoọng lâng k’tiếc k’noọ 130 hécta, vêy tước 10% k’tiếc sầu riêng xoọc bơơn bhrợ. Xoọc đâu, bh’nơơn pr’đươi sầu riêng âng chr’hoong Khánh Sơn bhrợ tước ooy, pa câl tước đêếc. Bh’nơơn pr’đươi liêm choom, pa câl têêm ngăn, đắh têêm ngăn thương hiệu xoọc bơơn zâp cơ quan chức năng k’rang lêy bhrợ bha lâng. T’mêê đâu, vêy cr’liêng xa nay lấh 30 mẫu sầu riêng pa câl ooy Trung Quốc crêê nhiễm cadimi hân đhơ cơnh đêếc, sầu riêng Khánh Sơn doọ vêy crêê ặt ooy t’nooi nâu. T’coóh Lê Bá Ninh, Phó Gíam đốc Sởn Nông nghiệp lâng pa dưr pa xớc vel bhươl tỉnh Khánh Hoà đoọng năl, cadimi tơợp váih tơợ zâp đắh cơnh k’tiếc, đác, phân bón cắh têêm ngăn: “Zr’lụ k’tiếc Khánh Sơn doọ váih đợ cadimi nâu. Cung pr’đoọng Khánh Sơn doọ ơy váih cadimi. K’noọ tước đâu, Sở Nông nghiệp lâng pa dưr pa xớc vel bhươl đh’rứah lâng UBND chr’hoong Khánh Sơn ta luôn lêy cha mêết liêm ghít đhị pa câl, bhrợ pa choom, moon đoọng ha đhanuôr năl”.

Chr’hoong Khánh Sơn xoọc vêy 27 r’bhâu đhanuôr, đhanuôr acoon cóh tước m’pâng cóh prang chr’hoong. C’moo 2023, sầu riêng vêy đơơng chô zên lấh 1.000 tỷ đồng ha đhanuôr, ooy đâu, vêy lấh 150 pr’loọng đhanuôr acoon cóh vey zên pa chô lấh 100 ực đồng đhị mưy pr’loọng tơợ tơơm sầu riêng nâu. Xọoc đâu, pa dưr zên vặ t’đui đoọng tơợ chính sách ha rêê đhuốch, vel bhươl, chr’hoong Khánh Sơn k’đươi moon đhanuôr pa dưr pa xớc tơơm sầu riêng cóh zr’lụ ta bhrợ nâu. K’noọ đợc tước c’moo 2030, prang chr’hoong vêy 7.300 hécta tơơm cha p’lêê, pa dưr lấh 40% ting lêy lâng xoọc đâu.

Chr’hoong Khánh Sơn cung k’đươi moon doanh nghiệp k’rong bhrơ, pa dưr chính sách tín dụng t’đui đoọng âng Nhà nước. T’coóh Đinh Văn Dũng, Chủ tịch UBND chr’hoong Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hoà đoọng năl, sầu riêng vêy đơơng chô p’lêê ngam đoọng ha đhanuôr k’coong ch’ngai. C’moo 2023, prang chr’hoong ơy câl t’mêê 500 xe ô tô, bấc pr’loọng zi lấh đha rứt, dưr z’zăng. T’coóh Đinh Văn Dũng đoọng năl cớ, c’moo đâu, g’lúh 3 chr’hoong bhrợ bhiệc bhan p’lêê p’coo Khánh Sơn, rơơm âng đơơng đoọng ha ta mooi đợ râu chr’nắp liêm bêl chô cóh zr’lụ k’tiếc, acoon manứih Khánh Sơn: “Azi vêy xay moon tước zâp pr’loọng đông, bhrợ ha cơnh đoọng bhrợ ha ta mooi pấh lêy chi ớh chô tước Khánh Sơn lalua liêm chr’nắp bêl hân noo bhiệc bhan p’lêê ngam âng Khánh Sơn. Yêm loom bhlâng bêl đhanuôr vêy bơơn bhrợ bấc zên, pr’ắt tr’mung pa dưr liêm lấh. Nâu đoo nắc bh’rợ đoọng bhrợ t’bhứah prang chr’hoong, zooi đoọng đhanuôr acoon cóh, tr’xăl cr’noọ bh’rợ đắh bhrợ cha”./.

Sầu riêng mang quả ngọt cho người dân miền núi Khánh Hòa

Năm nay, cây sầu riêng ở huyện miền núi Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa tiếp tục được mùa, được giá, người trồng sầu riêng có thể thu về hơn 1 ngàn tỷ đồng. Không chỉ tiêu thụ nội địa, sầu riêng Khánh Sơn tiếp tục vươn ra nhiều nước trên thế giới qua xuất khẩu chính ngạch.

Khoảng 1 tháng nữa, sầu riêng Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa vào chính vụ nhưng hiện nay đã có rất nhiều thương lái đến tận các nhà vườn để mua. Sầu riêng Khánh Sơn thu hoạch muộn hơn nhiều nơi khác nên được nhiều thương lái đặt mua. Hiện nay, sầu riêng có giá mua từ 80 ngàn đồng đến hơn 100 ngàn đồng/kg, tăng 15% so với năm trước. 

Ông Mai Văn Khang, 65 tuổi, ở thôn Cam Khánh, xã Sơn Lâm, huyện Khánh Sơn cho biết, gia đình ông trồng gần 10 héc ta sầu riêng, dự kiến mỗi héc ta sẽ thu về hơn 1 tỷ đồng. Từ nơi khác đến đây lập nghiệp, với nguồn vốn vay 400 triệu đồng ban đầu của Agribank, gia đình ông đã mạnh dạn trồng cây lâu năm đợi ngày hái quả. Cây sầu riêng sau 5 năm chăm sóc đã cho thu hoạch, giúp gia đình ông có cơ ngơi trị giá hàng chục tỷ đồng, tạo việc làm ổn định cho nhiều lao động địa phương. Ông Mai Văn Khang cho biết: "Tại huyện Khánh Sơn này, tôi là người vay nhiều nhất của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn từ thời trước, vay để mua đất, mua máy để phục vụ nông nghiệp. Đó là máy múc, máy cày...chứ đâu ra vốn, mình làm gì có tiền. Năm nay, bình quân khoảng 15 tấn/ha, thành làng tỷ phú rồi. Bây giờ, số nhà giàu rất nhiều. Nhưng vốn đầu người ta được vay thì người ta mới làm được". 

Ông Mai Văn Khang chỉ là một trong hơn 400 hộ dân là khách hàng của Phòng Giao dịch Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại huyện Khánh Sơn. Đây cũng là phòng giao dịch ngân hàng thương mại duy nhất tại huyện miền núi này, hiện có dư nợ gần 200 tỷ đồng, chủ yếu cho người dân vay vốn trồng sầu riêng. 

Vụ sầu riêng 2023, sản lượng sầu riêng huyện Khánh Sơn ước đạt 15.000 tấn, trong đó xuất khẩu sang Trung Quốc khoảng 130 tấn. Có 5 mã số vùng trồng sầu riêng được Tổng cục Hải quan Trung Quốc phê duyệt với diện tích gần 130 héc ta, chiếm 10% diện tích sầu riêng đang thu hoạch. Hiện nay, sản lượng sầu riêng của huyện Khánh Sơn sản xuất đến đâu, bán hết đến đó. Chất lượng tốt, đầu ra ổn định, vấn đề đảm bảo thương hiệu đang được các cơ quan chức năng quan tâm hàng đầu. Vừa qua, có thông tin hơn 30 mẫu sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc bị nhiễm cadimi nhưng sầu riêng Khánh Sơn không nằm trong danh sách này. Ông Lê Bá Ninh, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa cho biết, cadimi xuất phát từ các yếu tố đất, nước, phân bón không bảo đảm: "Vùng đất Khánh Sơn chắc không có lượng cadimi này. Cũng may mắn là Khánh Sơn chưa xuất hiện cadimi. Sắp đến, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng UBND huyện Khánh Sơn thường xuyên giám sát chặt chẽ đầu vào, tổ chức tập huấn, tuyên truyền cho bà con nông dân". 

Huyện Khánh Sơn hiện có 27 ngàn dân, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm đến ¾ số dân toàn huyện. Năm 2023, sầu riêng đem lại thu nhập hơn 1.000 tỷ đồng cho bà con nông dân, trong đó, có hơn 150 hộ đồng bào dân tộc thiểu số có mức thu nhập hơn 100 triệu đồng/hộ từ cây sầu riêng. Hiện nay, phát huy nguồn vốn vay ưu đãi từ chính sách nông nghiệp, nông thôn, huyện Khánh Sơn vận động người dân phát triển cây sầu riêng trong vùng được quy hoạch. Dự kiến đến năm 2030, toàn huyện sẽ có 7.300 héc ta cây ăn quả, tăng hơn 40% so với hiện nay. 

Huyện Khánh Sơn cũng kêu gọi doanh nghiệp đầu tư chế biến nông sản, chế biến gỗ tại các cụm công nghiệp đã được quy hoạch, phát huy chính sách tín dụng ưu đãi của Nhà nước. Ông Đinh Văn Dũng, Chủ tịch UBND huyện Khánh Sơn, tỉnh Khánh Hòa cho biết, sầu riêng đem lại quả ngọt cho đồng bào miền núi. Năm 2023, toàn huyện đã mua mới 500 chiếc xe ô tô, nhiều hộ đã thoát nghèo, vươn lên khá giả. Ông Đinh Văn Dũng cho biết thêm, năm nay, lần thứ 3, huyện tổ chức Lễ hội trái cây Khánh Sơn, mong muốn mang đến cho du khách những trải nghiệm thú vị về vùng đất, con người Khánh Sơn: "Chúng tôi sẽ truyền thông đến từng gia đình, làm sao phục vụ khách du lịch làm sao đến Khánh Sơn thực sự nghĩa tình trong mùa Lễ hội quả ngọt của Khánh Sơn. Rất mừng cho nên bà con có thu nhập kinh tế cao, đời sống từng bước được cải thiện. Đây là mô hình để nhân rộng cho huyện, giúp cho bà con người dân tộc thiểu số, thay đổi nhận thức trong cách làm ăn"./.