Đong xây cấp 4 liêm mâng, vêy zập râu pr’đươi cơnh tivi, tủ lạnh, xe máy… năc bh’nơơn âng pr’loọng đong t’cooh Bùi Văn Xuân ặt đhị vel Giàn Bí, chr’val Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng ơy bhrợ pa dưr tơợ k’zệt c’moo ặt ma mông coh đhr’năng k’đhap xr’ngat coh đhr’nong đong t’răh ha ruôi. T’cooh Xuân đoọng năl, lalăm a hay, pr’loọng đong vêy 3 lang ma nuyh ặt ma mông, 6 cha năc ặt ma mông g’nưm tơợ bhrợ ha rêê tu cơnh đêêc căh rau cha. Tr’mông tr’meh k’đhap đha rựt, 3 p’nong ca coon âng t’cooh cung căh bơơn học ta nih liêm cơnh apêê lơơng. Lâh 10 c’moo lalăm hay, chính quyền vel Giàn Bí, chr’val Hòa Bắc lêy pr’loọng đong t’cooh vặ 20 ức đồng zên t’đui đoọng câl m’ma t’rị chô băn. Ơy vêy rau đoọng bhrợ cha, diic điêl t’cooh năc p’too moon apêê ca coon pa zay bhrợ cha. Lâh mơ băn t’rị, k’roọc diic điêl t’cooh năc dzợ choh pa xoọng keo, băn a tưch đoọng pa xoọng bh’nơơn bh’rợ. Tơợ a hay bơơn ca conh pa choom đoọng bơơn za nươu pa dưah cr’ay, t’cooh năc p’loon moọt ooy crâng bơơn za nươu đoọng ha đhanuôr coh vel. Cung vêy bấc apêê đăh xuôi đâc câl. Tr’mông tr’meh pr’loọng đong cơnh đêêc năc cung z’zăng lâh mơ. Xọoc đâu, diic điêl t’cooh doọ dzợ đớp zên t’đui đoọng cơnh lâng pr’loọng đha rựt ting c’xêê năc anhi dzợ k’rong k’miah đơc bhrợ đong, câl pa xoọng xa năm coh đong. T’cooh Bùi Văn Xuân đoọng năl, zên vặ âng Nhà nước năc ơy t’vaih c’lâng đoọng ha pr’loọng đong t’cooh z’lâh đha rựt.

“Xọoc đâu, pr’loọng đong dọo dzợ k’rang rau cha cơnh lalăm a hay. Acu t’cooh đhur ặ, căh dzợ bhrợ bấc rau muy băn 6 p’nong t’rị lâng choh bhơi, băn a tưch.”- t’cooh Bùi Văn Xuân xay moon.

Lâh mơ bơơn zooi vặ zên đoọng k’rong b’băn lâng choh crâng, đhanuôr Cơ Tu đhị 2 vel Tà Lang, Giàn Bí, chr’val Hòa Bắc dzợ pa đớp zư lêy crâng. Dâng zập pr’loọng coh đâu bơơn choh mơ 3 hecta crâng lâng đợ zooi lâh 27 ức đồng zập c’moo. Amoó Bùi Thị Mưng, ma nuyh Cơ Tu đhị vel Tà Lang, chr’val Hòa Bắc đoọng năl, coh đhăm crâng 3,5 hecta bơơn Nhà nước pa zao đoọng, diic điêl amoó năc k’rong choh keo. Tơợ lâh 5 c’moo pay bh’nơơn, t’mêê đâu diic điêl amoó pa câl k’nặ 100 ức đồng. Nâu năc đợ zên bấc bhlầng cơnh lâng đhanuôr da ding ca coong. T’cooh Bùi Văn Siêng ặt đhị vel Giàn Bí, chr’val Hòa Bắc đoọng năl, lalăm a hay đhanuôr năc dzợ đương g’nưm tơợ rau zooi đoọng âng Nhà nước, bấc ngai căh kiêng z’lâh đha rựt. Prang vel Giàn Bí vêy 126 pr’loọng năc lâh muy pâng năc ặt coh đhr’năng đha rựt. Đợ c’moo đăn đâu, đươi vêy apêê dự án, xa nay bh’rợ âng k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ặt tr’mông đhanuôr da ding ca coong, zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng đợ zên vặ t’đui đoọng âng Nhà nước, đhanuôr Cơ Tu ơy vêy c’lâng k’rong bhrợ cha đươi cơnh đêêc năc đợ pr’loọng đha rựt ơy xiêr bấc.

T’cooh Bùi Văn Siêng xay moon: “Acu ta luôn moon đhanuôr năc vặ zên Nhà nước oọ âm cha căh ta nih liêm,  năc lêy bhrợ crêê xa nay đoọng bhrợ cha ta nih liêm pa dưr pr’ặt tr’mông. Ơy vêy bh’rợ tr’nêng liêm choom năc ahêê p’loon câl xe máy, tivi lâng pr’đươi lơơng coh đong. Năc cơnh Zơ Râm Thị Hồng, A Lăng Như đươi  vêy vặ zên ngân hàng năc choom bhrợ homstay, apêê lêy tơợ đêêc năc ting bhrợ têng cơnh t’cooh Bùi Văn Xuân; Phan Văn Cập vặ zên băn 20-30 p’nong t’rị, xang năc choh crâng, zư lêy crâng, bhrợ cha tơợ crâng đoọng z’lâh đha rựt. Đươi zên vặ bấc pr’loọng đong z’lâh đha rựt. Vel hêê vêy 162 pr’loọng năc dzợ 36 pr’loọng căh ơy z’lâh đha rựt.”

Cung cơnh vel Giàn Bí, tước nâu kêi pazêng đhanuôr vel Tà Lang zêng bơơn ting vặ zên vă t’đui đoọng âng Nhà nước đoọng b’băn, cha choh. T’cooh Nguyễn Văn Trung, Tổ trưởng tổ vặ zên vel Tà Lang đoọng năl, zên đoọng vặ coh  vel đong tước cr’chăl nâu năc mơ 6 tỷ đồng. Đhanuôr vặ zên năc đoọng choh keo lâng băn bh’năn đơ bhlầng. Tơợ c’moo hay tước nâu kêi, Nhà nước pa dzooc đợ zên vặ bấc bhlầng năc 50 ức đồng dzoóc 100 ức đồng, apêê pr’loọng ơy bơơn k’rong t’bhưah b’băn lâng xăl tơợ choh keo đoọng choh n’loong pay bha lầng ga mắc căh cợ kinh doanh, tr’câl tr’bhlêy đoọng pa chô bh’nơơn dal.

“Nâu kêi đhanuôr bơơn vặ zên bấc tước 100 ức đồng ha zập pr’loọng. Pazêng đợ zên ngân hàng đoọng vặ, đhanuôr pay choh crâng căh cợ k’rong băn t’rị, k’roọc, bé, a’ọc, a tưch năc zêng vêy pa chô bh’nơơn đoọng ha đhanuôr. Tổ trưởng tổ vặ zên cơnh a zi năc xr’looc têy pa têệt dal âng ngân hàng, năc k’târ, mắt âng ủy ban. Azi lêy cha mêệt pr’loọng n’đoo choom bhrợ cha năc t’vaih pr’đơợ pr’hân đoọng ha pêê, đoọng ha pêê pa dưr bh’nơơn zên vặ. Pazêng pr’loọng n’đoo căh ơy vêy c’lâng bhrợ cha liêm choom năc tổ trưởng pa choom đoọng ha pêê năl cơnh đươi zên liêm choom lâng đợ zên ơy vặ liêm choom cơnh lâng pr’đơợ bh’rợ n’đoo, năc căh vêy đoọng vặ t’bấc, t’vêy. Tơợ đhr’năng lalua cung vêy pazêng apêê chroot zên k’zih ha dợ doọ vêy n’đoo căh tộ chroot căh cợ xó mút, nợ lalâh đanh.” - t’cooh Nguyễn Văn Trung đoọng năl.

Tước nâu kêi, ơy vêy k’ha riêng pr’loọng đhanuôr đhị 2 vel Tà Lang, Giàn Bí, chr’val Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang bơơn zooi vặ zên âng Ngân hàng Chính sách Xã hội âng thành phố Đà Nẵng lâng đợ zên lâh 12 tỷ đồng. jưah lâng zên vặ chính sách, Hội Nông dân thành phố ơy ký gr’hoọt lâng apêê ngân hàng zooi đhanuôr choom ting vặ zên đoọng bhrợ cha. T’cooh Nguyễn Kim Dũng, Chủ tịch Hội Nông dân thành phố Đà Nẵng moon ghit, Hội ta luôn bhrợ đh’rưah lâng đhanuôr tơợ c’nặt vặ zên, pa choom bhrợ khoa học kỹ thuật, xay moon cơnh choom bhrợ cha tước c’nặt pa têệt pa câl bh’nơơn bh’rợ: “Nâu kêi đợ zên vặ vêy bấc tơợ. Lâh mơ đợ zên zooi đhanuôr âng Trung ương, âng Hội Nông dân thành phố năc dzợ vêy zên Ngân hàng Chính sách Xã hội, Ngân hàng Nông nghiệp pa dưr pa xơc vel bhươl. Đăh kỹ thuật, tơơm m’ma năc Trung tâm Khuyến nông ơy bơơn đoọng ha đhanuôr, tơợ đêêc đhanuôr tệêm loom lâh, bhrợ liêm choom lâh năc vêy pa chô bh’nơơn dal lâh. Đăh k’rong câl nắc Hội ơy k’đươi moon zập chr’val, phường bhrợ pa dưr 1 zr’lụ zooi đoọng đhanuôr pa câl bh’nơơn bh’rợ. Rau bơr năc tơợ sàn giao dịch điện tử âng Bưu điện thành phố đoọng ha đhanuôr pa câl bh’nơơn bh’rợ lâng câl pr’đươi bhrợ ha rêê đhuôch./.”

Mở lối để bà con Cơ Tu vượt khó, thoát nghèo

Những năm gần đây, hàng loạt các chương trình, dự án và nguồn vốn vay ưu đãi của Nhà nước đã đến với người dân miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, làm đổi thay cuộc sống của bà con. Đặc biệt, từ chỗ trông chờ, ỷ lại vào sự trợ giúp của Nhà nước, đến nay, nhiều bà con dân dân tộc thiểu số đã nâng cao ý thức, nỗ lực vượt khó để thoát nghèo.

Ngôi nhà cấp 4 xây kiên cố với đầy đủ tivi, tủ lạnh, xe máy... là cơ ngơi mà gia đình ông Bùi Văn Xuân ở thôn Giàn Bí, xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng đã gầy dựng sau hàng chục năm sống chật vật trong căn nhà lá đơn sơ, sập sệ. Ông Xuân cho biết, trước đây gia đình 3 thế hệ gồm 6 người nhà ông sống dựa cả vào nương rẫy nên chỉ khoai sắn thay cơm. Cuộc sống cơ cực, 3 đứa con của ông chẳng đứa nào được học hành tử tế. Hơn 10 năm trước, chính quyền thôn Giàn Bí, xã Hòa Bắc xét cho gia đình ông vay 20 triệu đồng vốn ưu đãi để mua trâu phát triển kinh tế. Có sinh kế, vợ chồng ông nhắc nhở con cái chăm chỉ làm ăn. Ngoài nuôi trâu bò, vợ chồng ông còn trồng keo lá tràm, nuôi gà để có thêm thu nhập. Được ông cha truyền nghề thuốc Nam, ông tranh thủ lên rừng hái lá làm thuốc chữa bệnh cho bà con trong thôn xóm. Nhiều người dưới xuôi nghe tiếng ông cũng ngược núi tìm đến mua thuốc. Cuộc sống của gia đình nhờ đó dần ổn định. Hiện, vợ chồng ông không những không phải nhận trợ cấp hộ nghèo hàng tháng mà còn dành dụm để làm nhà, sắm sửa đồ đạc trong gia đình. Ông Bùi Văn Xuân cho biết, vốn vay của Nhà nước đã mở lối cho gia đình ông thoát nghèo. “Hiện nay, gia đình không còn lo cái ăn như trước đây nữa. Tôi có tuổi rồi, cũng không làm chi nhiều, tập trung trồng cỏ nuôi 6 con trâu và hơn chục con gà thôi.”

Ngoài được hỗ trợ vốn vay để đầu tư chăn nuôi và trồng rừng, bà con Cơ Tu ở 2 thôn Tà Lang, Giàn Bí, xã Hòa Bắc còn được giao khoán bảo vệ rừng. Bình quân mỗi hộ nơi đây được nhận khoán chăm sóc bảo vệ 3 héc ta rừng với mức hỗ trợ hơn 27 triệu đồng mỗi năm. Chị Bùi Thị Mưng, dân tộc Cơ Tu ở thôn Tà Lang, xã Hòa Bắc cho biết, trên khoảnh rừng 3,5 héc ta được Nhà nước giao khoán, vợ chồng chị đầu tư trồng keo. Sau 5 năm thu hoạch, mới đây vợ chồng chị bán được gần 100 triệu đồng. Đây là khoản tiền lớn đối với đồng bào miền núi. Già làng Bùi Văn Siêng ở thôn Giàn Bí, xã Hòa Bắc cho biết, trước đây bà con thường trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước, nhiều người không muốn thoát nghèo. Cả thôn Giàn Bí có 162 hộ thì hơn phân nửa thuộc diện nghèo. Mấy năm gần đây, nhờ các dự án, chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế xã hội miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và nguồn vốn vay tín dụng ưu đãi của Nhà nước, bà con Cơ Tu đã có cơ hội đầu tư phát triển sản xuất nên hộ nghèo đã giảm đáng kể.

Già làng Bùi Văn Siêng chia sẻ: “Mình thường xuyên động viên bà con mượn tiền Nhà nước không tiêu pha bậy bạ mà phải làm có mục đích để phát triển kinh tế. Có kinh tế mọi người mới sắm sửa xe máy, tivi và các vật dụng khác trong nhà. Điển hình như Zơ Râm Thị Hồng rồi A Lăng Như nhờ vay vốn ngân hàng mới làm được homestay, rồi người khác thấy mọi người làm được mới làm theo như Bùi Văn Xuân; Phan Văn Cập vay vốn nuôi 20 - 30 con trâu, rồi trồng rừng, bảo vệ rừng, rồi làm kinh tế rừng để thoát nghèo. Nhờ vốn vay nhiều gia đình thoát nghèo. Thôn mình có 162 hộ hiện chỉ còn 36 hộ chưa thoát nghèo.”

Cũng như thôn Giàn Bí, đến nay hầu hết bà con thôn Tà Lang đều đã tiếp cận được nguồn vốn vay ưu đãi của Nhà nước để chăn nuôi, trồng trọt. Ông Nguyễn Văn Trung, Tổ trưởng Tổ vay vốn thôn Tà Lang cho biết, dư nợ cho vay trên địa bàn thôn đến thời điểm này khoảng 6 tỷ đồng. Bà con chủ yếu vay vốn để trồng keo và chăn nuôi gia súc, gia cầm. Từ năm ngoái đến nay, Nhà nước nâng mức cho vay sản xuất tối đa từ 50 triệu đồng lên 100 triệu đồng, một số hộ đã có cơ hội mở rộng đầu tư chăn nuôi trang trại và chuyển đổi từ trồng keo lá tràm sang trồng rừng gỗ lớn hoặc kinh doanh, buôn bán cho hiệu quả kinh tế cao.

"Bây giờ người dân được vay đến 100 triệu cho 1 hộ. Toàn bộ tiền vốn ngân hàng cho vay, bà con đưa vào trồng rừng đầu tư chăn nuôi trâu, bò, dê, nuôi con heo, con gà ..thì bà con đều phát huy được. Tổ trưởng tổ vay vốn như chúng tôi là cánh tay nối dài của ngân hàng; là tai mắt của ủy ban. Chúng tôi xem xét thấy hộ nào có kế hoạch làm ăn tốt thì tạo điều kiện khẩn trương cho họ để họ phát huy hiệu quả đồng vốn. Những hộ nào chưa có cách làm ăn  tốt thì tổ trưởng mình phải hướng dẫn họ sử dụng đồng vốn đúng mục đích và với mức vốn nào thì phù hợp với dự án đó chứ không cho vay tràn lan. Qua thực tế cũng có những trường hợp trả chậm nhưng không có trường hợp chây ì, chạy trốn hay nợ quá hạn.” - Ông Nguyễn Văn Trung cho biết như vậy.

Đến nay, đã có hàng trăm hộ dân ở 2 thôn Tà Lang, Giàn Bí, xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang được hỗ trợ vốn vay của Ngân hàng Chính sách Xã hội của thành phố Đà Nẵng với số tiền hơn 12 tỷ đồng. Cùng với nguồn vốn tín dụng chính sách, Hội Nông dân thành phố đã ký kết với các ngân hàng giúp bà con dễ dàng tiếp cận vốn vay để phát triển kinh tế. Ông Nguyễn Kim Dũng, Chủ tịch Hội Nông dân Đà Nẵng khẳng định, Hội luôn đồng hành với bà con từ khâu hỗ trợ vốn vay, hướng dẫn chuyển giao khoa học kỹ thuật, tư vấn cách thức làm ăn đến khâu  kết nối tiêu thụ sản phẩm.

“Bây giờ nguồn vốn có rất nhiều nguồn. Ngoài vốn của Quỹ hỗ trợ Nông dân của Trung ương, của Hội Nông dân thành phố còn có vốn Ngân hàng Chính sách Xã hội, Ngân hàng Nông nghiệp phát triển nông thôn. Về mặt kỹ thuật, cây, con giống thì Trung tâm Khuyến nông có đáp ứng cung cấp cho bà con, từ  đó bà con yên tâm hơn, sản xuất tốt hơn thì sẽ có thu nhập cao hơn. Về tiêu thụ sản phẩm thì Hội chỉ đạo mỗi xã, phường xây dựng 1 điểm hỗ trợ để tiêu thụ sản phẩm cho bà con. Thứ hai là thông qua sàn giao dịch điện tử của Bưu điện thành phố để bà con trực tiếp tiêu thụ sản phẩm và mua vật tư nông nghiệp.”- ông Nguyễn Kim Dũng cho hay./.