Bâc năc t’mooi tươc đâu năc t’mooi bha lang k’tiêc, tươc tơợ Pháp, Anh, Thụy Điển… Vêy bâc t’mooi ăt đanh toot c’xêê, vêy c’bhuh t’mooi năc tươc ăt 1 tuần, bơr pêê t’ngay, đh’rưah bơơn năl pr’ăt tr’mông zâp t’ngay âng đha nuôr. Apêê đoo kiêng lâng zr’lụ têêm ngăn âng vêêl Tuor cơnh lâng bâc pr’ăt bh’rợ bhrợ têng liêm pr’hay âng ma nưih Êđê,  chăp kiêng lâng đợ t’ruih đhị ta pêêh lâng bhui har đh’rưah lâng c’bhuh p’niên bhui har prang vêêl.

Đơơh ra diu coh vêêl Tuor, căh bơơn xơợng k’uôih xa nul còi xe truih c’lâng 14, c’lâng nhựa k’đơơng moot ooy vêêl ga ving z’lâh apêê đhr’nong đong, nang chr’noh ca phê, sầu riêng, pr’hoọm pô rơơc, bhrôông c’chăl đhị g’roong mị n’đăh c’lâng. “Đhr’nong đong âng Kathy” dưr vaih liêm pr’hay lâng pr’hoọm n’loong, bêệ aloong looih đh’rưah lâng zr’lụ tang muy pô bhưưng ang. Đha hum tơợ đhr’nong đong z’zêệ bh’nhăn xơợng liêm pr’hay.

Bhrợ têng xang c’moo 2023, 2 c’moo ha nua, bình quân zâp c’moo “Đhr’nong đong âng Kathy” t’pâh dâng 200 t’mooi, 80% năc t’mooi k’tiêc k’ruung n’lơơng cơnh Pháp, Mỹ, Anh, Thụy Điển… T’mooi booi lum lâng đhêy ăt đhị Homestay “Đhr’nong đong âng Kathy” vêy bơơn năl pr’ăt tr’mông âng đha nuôr Êđê coh đâu, đh’rưah uh zêệ, đh’rưah lươt ha rêê, đh’rưah t’taanh, ộm n’dza đhị ta pêêh… Muy t’mooi tươc tơợ Indonesia xay moon: “Nâu đoo g’luh tr’nơơp acu tươc lum lêy Việt Nam. Râu âng cu chăp kiêng căh muy năc plêêng k’tiêc, năc dzợ cơnh đha nuôr coh đâu ma mông. Pr’ăt tr’mông năc u liêm l’thai lâh. Bâc ch’na yêm, căh bool cha, xay truih ooy ma nưih Êđê, pa tươc g’luh pa căh tr’coó xa nul, pa bhlâng liêm pr’hay”.

T’mooi công đơơng tươc bâc râu t’mêê t’mô ha moó Belly lâng đha nuôr coh vêêl. Năc đoo t’ruih ooy pa đhep p’niên lơi điện thoại âng ma nưih ca căn Pháp; năc cơnh lum prá zâp t’ngay âng t’mooi Anh… Âi năl p’rá Pháp, amoó Belly doó k’chit pa choom p’xoọng bâc p’rá, tơợ Anh, Anh Mỹ, p’rá Thụy Điển đoọng vêy choom bhrợ tour ting cr’noọ âng t’mooi, xay prá lâng t’mooi bâc lâh mơ ooy văn hóa âng acoon coh. Cơnh lâng c’bhuh ma nưih đay, amoó H’Belly pa trơơi loom chăp hơnh bh’rợ ty đanh ha đha nuôr: “Acu p’too moon đha nuôr taanh adin, bhrợ n’dza, tâm goong,n’toong chiing. Acu vêy năc ma nưih k’rong pay câl pa zêng bh’nơơn n’năc đoọng ha t’mooi đươi dua. Bêl vêy bâc t’mooi tươc, acu vêy đh’rưah lâng đha nuôr bhrợ têng. Bh’rợ lêy t’mooi tơợ Pháp, Mỹ booi lum lêy âi p’too moon đha nuôr coh vêêl bâc bhlâng. Bêl lêy t’mooi k’tiêc k’ruung tơợ Pháp, apêê k’tiêc k’ruung Châu Âu tươc, câl adin, bhơi r’veh, bh’nơơn pr’hêl, đha nuôr âi mâng loom đươi xơợng đợ n’hâu acu moon năc la lua. Tơợ đêêc, đha nuổ ma năl, a đay công năc đợ apêê đơơng pa căh đhr’niêng bh’rợ”.

Bâc c’bhuh t’mooi chô chơơc tươc ting t’ngay ting bâc, đơơng âng cr’noọ cr’niêng chơơc bơơn năl lâng chăp hơnh lâng c’leh đhr’niêng bh’rợ liêm pr’hay, pa dưr loom hâng hơnh âng đha nuôr Êđê vêêl Tuor. P’xoọng đợ đhr’nong đong dal bơơn bhrợ pa dưr, bhr’lâ đơơng bhrợ du lịch; zâp ha dum dưr bâc lâh mơ apêê g’luh ăt bhrợ văn hóa za zum chr’va chiing goong, đh’riêng p’rá cr’chăng, hâng hơnh âng t’mooi lâng đha nuôr. Pr’căn H Drian Niê, 80 c’moo, bhui har lâng đợ râu tr’xăl âng vêêl: “Acu pa bhlâng bhui har bêl lêy ting t’ngay ting bâc t’mooi, n’đhơ coh k’tiêc hêê lâng k’tiêc k’ruung n’lơơng, chô chơơc ooy vêêl Tuor. Apêê đoo căh muy kiêng plêêng k’tiêc têêm ngăn năc dzợ pa bhlâng chăp kiêng đợ cha âng đha nuôr bhrợ têng, bhơi r’veh bơơn pay tơợ nang đăn đong, ha rêê ha lai. Đoọng vêêl Tuor ting dưr k’rơ liêm lâng t’đang t’pâh bâc t’mooi, bh’rợ ăt prá lâng p’rá Anh, Pháp năc đoo râu chr’năp bhlâng. Acu p’rơơm apêê pr’châc p’niên năc tbhlâng pa choom p’rá k’tiêc k’ruung n’lơơng. Năc râu đêêc vêy zooi ahêê p’têêt pa zum liêm lâh lâng t’mooi k’tiêc k’ruung n’lơơng, đơơng vêêl Tuor dưr vaih muy đhị tươc la lêy cha ơh liêm pr’hay lâh”.

Đợ đhr’nong đong dal hơnh t’mooi ch’ngai đăn, đợ ch’na âng đha nuôr dưr vaih râu yêm la lay, xa nul chiing goong chr’va coh pr’ăt tr’mông zâp t’ngay… ghit năc c’leh liêm âng đhr’niêng bh’rợ doó dzợ năc râu ty ahay năc dưr ma mông k’rơ, ăt vaih coh ting pr’hơơm zâp ngai, k’rong đơc cr’noọ cr’niêng k’đhơợng lêy liêm, băr dzang chr’năp âng dhr’niêng bh’rợ coh loom luônh zâp ngai coh vêêl Êđê./.

NGÔI NHÀ CỦA KATHY - NƠI KÝ ỨC KẾT NỐI NHỮNG NIỀM VUI

Ngôi nhà dài Êđê mang tên "Ngôi nhà của Kathy” nằm trong lòng buôn Tuor, phường Hòa Phú, ngay cửa ngõ phía Nam của tỉnh Đắc Lắc, đã trở nên quen thuộc với du khách gần xa. Phần lớn du khách tới đây là khách quốc tế, đến từ Pháp, Anh, Thụy Điển... Có những du khách ở cả tháng, có đoàn khách đến 1 tuần, vài ngày, cùng trải nghiệm cuộc sống mỗi ngày của bà con.  Họ thích thú với không gian bình yêu của buôn Tuor với những nếp sinh hoạt đặc trưng của người Êđê, say mê với những câu chuyện bên bếp lửa và hứng khởi cùng với đám trẻ vui đùa quanh buôn.

Sớm mai ở buôn Tuor, không còn nghe ồn ào còi xe hối hả dọc quốc lộ 14, đường nhựa dẫn vào buôn quanh co qua những nếp nhà, những vườn cây xanh cà phê, sầu riêng, sắc hoa vàng, hoa tím chen lẫn hàng rào hai bên đường. "Ngôi nhà của Kathy” trở nên bắt mắt với màu gỗ, chiếc cầu thang quen thuộc cùng khoảng sân tràn hoa tím. Hương thơm từ căn nhà bếp càng thêm quyến rũ.

Hoàn thành năm 2023, 2 năm qua, bình quân mỗi năm "Ngôi nhà của Kathy” đón khoảng 200 lượt khách, 80% số đó là du khách quốc tế, nhiều nhất là Pháp, Mỹ, Anh, Thụy Điển...  Du khách ghé thăm và lưu trú tại homstay "Ngôi nhà của Kathy” sẽ được trải nghiệm cuộc sống của chính bà con Ê đê nơi đây, cùng nấu ăn, đi rẫy, cùng dệt vải, thưởng thức rượu cần bên bếp lửa… Một du khách đến từ Indonesia chia sẻ niềm thích thú: “Đây là lần đầu tiên tôi đến thăm Việt Nam. Điều tôi ấn tượng không chỉ là thời tiết, mà còn là cách người dân ở đây sống hòa hợp với nó. Nhịp sống có vẻ nhẹ nhàng và thư thái hơn. Những món ăn ngon lạ mắt, giới thiệu về người Êđê, cho đến một buổi biểu diễn nhạc cụ truyền thống, thật ấn tượng”.

Du khách cũng mang đến nhiều điều mới mẻ cho chị Belly và người dân trong buôn. Đó là câu chuyện rèn trẻ em rời xa điện thoại của bà mẹ Pháp; là cách giao tiếp hàng ngày của du khách Anh... Đã rành tiếng Pháp, chị Belly không ngần ngại học thêm nhiều ngôn ngữ, từ tiếng Anh, Anh Mỹ, tiếng Thụy Điển để có thể lên tour theo nhu cầu du khách, chia sẻ với du khách nhiều hơn về văn hóa của dân tộc. Với cộng đồng mình, chị H Belly truyền cảm hứng cho bà con thêm gắn bó với những nghề truyền thống: “Tôi khuyến khích bà con dệt thổ cẩm, làm rượu cần, đánh cồng chiêng. Tôi sẽ là người thu mua tất cả những sản phẩm đó để phục vụ du khách. Khi có nhiều khách đến, tôi sẽ cùng bà con phục vụ. Việc thấy du khách từ Pháp, Mỹ ghé thăm đã khích lệ bà con trong buôn rất nhiều. Khi thấy du khách nước ngoài từ Pháp, các nước châu Âu đến, mua thổ cẩm, rau củ, vật phẩm lưu niệm, bà con đã tin những gì tôi nói là sự thật. Từ đó, bà con ý thức được rằng chính mình cũng là những sứ giả văn hóa.”

Những đoàn khách tìm về ngày càng nhiều, mang theo mong muốn tìm hiểu và trân trọng với nét văn hóa truyền thống độc đáo, khơi lên niềm tự hào của bà con Êđê buôn Tuor. Thêm những căn nhà dài được phục dựng, sửa sang đưa vào làm du lịch; hàng đêm dày hơn những buổi sinh hoạt văn hóa cộng đồng vang tiếng cồng, tiếng chiêng, hoà trong nụ cười, niềm vui của du khách và bà con. Bà H Drian Niê, 80 tuổi, vui  mừng với những đổi thay của buôn, chia sẻ: “Tôi rất vui mừng khi thấy ngày càng nhiều du khách, cả trong và ngoài nước, tìm về Buôn Tuôr. Họ không chỉ thích thú với khung cảnh yên bình mà còn đặc biệt yêu thích những món ăn dân dã và rau sạch được hái từ vườn nhà, nương rẫy. Để Buôn Tuôr ngày càng phát triển và thu hút thêm nhiều du khách, việc giao tiếp bằng tiếng Anh, tiếng Pháp là vô cùng quan trọng. Tôi hy vọng các bạn trẻ sẽ tích cực trau dồi khả năng ngoại ngữ của mình. Chính điều này sẽ giúp chúng ta kết nối tốt hơn với du khách quốc tế, đưa Buôn Tuôr trở thành một điểm đến giàu đẹp và văn minh hơn.”

Những ngôi nhà dài đón khách gần xa, những món ăn truyền thống trở thành đặc sản, tiếng cồng chiêng vang vọng giữa đời thường… rõ ràng bản sắc văn hóa không còn là điều xưa cũ mà sống động, gần gũi trong từng hơi thở của cuộc sống chất chứa khát vọng giữ gìn, lan tỏa giá trị truyền thống trong lòng mỗi người con của buôn làng Êđê./.