Căh muy bhrợ t’vaih râu pa chô tơợ bh’nơơn, nâu câi, vêêl bh’rợ dzợ t’đang t’pâh t’mooi cơnh lâng bh’rợ chơơc bơơn năl liêm pr’hay p’têêt lâng bh’rợ ty đanh

Lươt la lêy đhị vêêl taanh alớ clơng Phú Tân, pr’căn Nguyễn Huỳnh Phương, t’mooi tươc tơợ thành phố Cần Thơ, g’luh tr’nơơp bơơn c’la đay chêêc clơng, puôh clơng, c’bhum pr’hoọm xang năc tơt taanh đoọng vaih muy bêệ alớ. Pr’căn Phương xay moon, zâp c’năt bh’rợ zêng lêy râu ga lêêh ga lêêng, k’đhap k’ra âng ma nưih bhrợ bh’rợ:

“Bơơn bhrợ bêệ alớ cơnh đâu công pa bhlâng k’đhap. Acu lêy yêm loom, g’luh tr’nơơp bhrợ năc công k’đhap n’đhang bêl âi looih năc bh’rợ taanh n’nâu công đơơh”.

Trung bình zâp t’ngay, vêêl bh’rợ alớ clơng Phú Tân đương hơnh k’zêt t’mooi tươc la lêy, chơơc năl lâng bhrợ têng apêê bh’rợ taanh alớ. Tơợ đhị muy bhrợ p’loon bêl doó tr’vâng, apêê pr’loọng taanh alớ clơng nâu câi dzợ vêy p’xoọng bh’rợ t’mêê năc đương hơnh lâng xay moon đoọng ha t’mooi chơơc bơơn năl alớ. Amoó Lê Thị Bích Liêm, coh vêêl Phú Tân 1, moon nâu đoo căh muy t’ruih bhrợ cha năc dzợ cơnh đoọng zư đơc k’kir âng vêêl đong:

“Bhrợ alớ kiêng vêy loom p’chêên lâng mâng. Coh k’tiêc k’ruung hêê công vêy bâc tỉnh, thành cơnh miền Tây căh câ miền Bắc zêng vêy đợ vêêl bh’rợ taanh alớ. N’đhang zâp vêêl bh’rợ vêy vaih đhr’niêng bh’rợ liêm la lay. Cơnh lâng vêêl bh’rợ taanh alớ clơng Phú Tân năc công vaih c’leh liêm la lay, acu công rơơm kiêng zâp ngai năl tươc c’leh liêm đhr’niêng bh’rợ la lay coh vêêl bh’rợ taanh alớ clơng ty đanh, chroi zooi đoọng ha pr’ăt tr’mông đha nuôr coh vêêl bh’rợ bơơn bhrợ bhr’lâ dưr liêm lâh”.

Đoọng năl cơnh đương hơnh t’mooi tươc la lêy, bơơn năl, apêê hợp tác xã coh Phú Tân âi p’têêt pa zum lâng doanh nghiệp lữ hành, bhrợ t’vaih tour chơơc bơơn năl vêy chr’năp tơợ 350.000 tươc 600.000 đồng/cha năc. T’mooi bơơn lươt ra kit, xe công nông bơơn năl bha lang choh clơng, raach pay clơng, choh clơng đoọng glụ chô đơơng truih toọm đac, chêêc, c’bhuh pr’hoọm lâng taanh alớ; đh’rưah lâng choom pa choom taanh alớ bhrợ pr’hêl ha c’la đay. Apêê bh’nơơn tơợ clơng công r’dợ bơơn bhrợ t’bâc, tơợ apêê pr’đươi pr’hêl k’tứi liêm cơnh tr’cọ chìa khóa, chr’đhí k’đhơợng têy, ch’đhung bêc, tươc apêê pr’đươi ga măc lâh cơnh ch’chung k’dzic, tr’xơơl acọ… T’cooh Nguyễn Anh Quân, Giám đốc Hợp tác xã An Cư coh vêêl Phú Tân 1, đoọng năl:

“Hợp tác xã xooc pa chăp tươc liêm crêê lâng môi trường, k’đhơợng đơc zâp râu c’leh tơợ ahay tươc đâu cơnh apêê pr’đươi c’bhum alớ clơng lâng têy xăl tu công nghiệp xooc đâu căh câ đợ râu bơơn năl liêm pr’hay cơnh tơt đhị ra kit clơng đoọng t’mooi năl ghit lâh”.

Ting pr’căn Lê Thị Mai Thoa, Trưởng vêêl Phú Tân 1, chr’val Ô Loan, bh’rợ taanh alớ clơng coh đâu âi vêy tơợ lâh 100 c’moo đanh lâng bơơn xay moon năc vêêl bh’rợ tơợ c’moo 2013. Xooc, vêy lâh 540 pr’loọng đing pâh, n’jưah bhrợ têng alớ lâng têy, n’jưah đươi dua taanh công nghiệp đoọng t’bâc bh’nơơn. Lâh pa câl đhị Nam Trung Bộ lâng Tây Nguyên, đợ t’mooi bơơn năl ting t’ngay ting bâc âi zooi đha nuôr vêy p’xoọng râu pa chô zên:

“Ha dang coh đong vêy muy amọi lâng muy cha năc ga rứa năc âi choom bhrợ ă, amọi công choom taanh alớ. Đươi dua đợ ma nưih đhị đong năc n’jưah choom bhrợ alớ, n’jưah choom bhrợ ruộng, n’jưah choom raach k’tang ha c’rooc, n’jưah lươt raach clơng chô đơơng bhrợ alớ liêm cra đoọng pa câl, bhrợ t’vaih p’xoọng đhị t’bơơn zên ha pr’loọng đong. Vêêl đong công bhrợ t’vaih pr’đơợ đoọng pa dưr vêêl bh’rợ tu k’pân ha dang đha nuôr pa câl lưch clơng năc căh choom zư đơc bh’rợ bhrợ lâng têy. Xooc đâu vêy muy hợp tác xã âng anoo Nguyễn Anh Quân xooc pa dưr cớ bh’rợ lâng pa zum lâng công ty du lịch đoọng xay pa căh vêêl bh’rợ alớ clơng”.

Cơnh lâng râu bhriêl g’lăng đhị c’lâng bhrợ, vêêl bh’rợ alớ clơng Phú Tân xooc tr’xin bơơc chơơc lêy đhị dzoọng t’mêê. Du lịch chơơc bơơn năl căh muy đơơng chô chr’năp ha tr’mông tr’meh, năc dzợ chroi đoọng zư đơc, băr bhưah đhr’niêng bh’rợ ty đanh đhị vêêl bh’rợ ha riêng c’moo n’nâu. Tơợ đâu, alớ cói lâng apêê bh’nơơn tơợ clơng vêy vaih pr’ăt tr’mông t’mêê, bhrợ t’vaih c’lâng lươt t’mêê n’đhang công dzợ bơơn zư đơc “r’vai” ty chr’năp coh pr’ăt tr’mông xooc đâu./.

DU LỊCH TRẢI NGHIỆM Ở LÀNG CHIẾU CÓI TRĂM TUỔI TẠI ĐẮK LẮK

Nổi tiếng với bề dày truyền thống hơn 100 năm, làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân, xã Ô Loan, tỉnh Đắk Lắk vẫn giữ được nét riêng độc đáo. Không chỉ tạo thu nhập từ sản phẩm, ngày nay, làng nghề còn thu hút du khách bằng những trải nghiệm độc đáo gắn với nghề truyền thống

Tham quan du lịch tại làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân, bà Nguyễn Huỳnh Phương, du khách đến từ thành phố Cần Thơ, lần đầu được tự tay cắt cói, phơi cói, nhuộm màu, rồi ngồi bên khung dệt để hoàn thành chiếc chiếu. Bà Phương chia sẻ, mỗi công đoạn đều cho thấy sự vất vả, công phu của người làm nghề.

“Làm được chiếc chiếu thế này cũng rất công phu. Tôi cảm thấy vui, mới lần đầu làm thì cũng khó nhưng khi quen tay thì thao tác trên bàn dệt này cũng nhanh, nhẹ”.

Trung bình mỗi ngày, làng nghề chiếu cói Phú Tân đón hàng chục lượt khách đến tham quan, tìm hiểu và thực hành các công đoạn dệt chiếu. Từ chỗ chỉ làm tranh thủ lúc rảnh rỗi, các hộ dệt chiếu cói bây giờ còn có thêm công việc mới là tiếp đón và hướng dẫn du khách trải nghiệm dệt chiếu. Chị Lê Thị Bích Liêm, ở thôn Phú Tân 1, cho rằng đây không chỉ là câu chuyện làm kinh tế mà còn là cách bảo tồn di sản của quê hương.

“Làm chiếu cần độ tỉ mỉ và độ bền. Ở đất nước mình cũng có nhiều tỉnh thành như miền Tây hay miền Bắc đều có những làng nghề dệt chiếu. Nhưng mỗi làng nghề sẽ có văn hóa khác nhau. Đối với làng nghề dệt chiếu cói Phú Tân thì cũng có nét văn hóa riêng biệt, tôi cũng mong muốn mọi người biết đến nét văn hóa riêng ở làng nghề dệt chiếu cói truyền thống, góp phần giúp ích cho đời sống người dân ở làng nghề được cải thiện hơn”.

Để chủ động đón khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm, các hợp tác xã ở Phú Tân đã kết nối với doanh nghiệp lữ hành, mở tour trải nghiệm có giá từ 350.000 đến 600.000 đồng/người. Du khách được đi xuồng, xe công nông khám phá đồng cói, thu hoạch cói, kết bè cói để kéo về trên lạch nước, chẻ, nhuộm cói và dệt chiếu; đồng thời có thể học đan sản phẩm thủ công để làm kỷ niệm. Các sản phẩm từ cói cũng dần được đa dạng hóa, từ những vật lưu niệm nhỏ xinh như móc chìa khóa, quạt cầm tay, túi đeo, đến những vật dụng lớn hơn như giỏ xách, gối kê… Ông Nguyễn Anh Quân, Giám đốc Hợp tác xã An Cư, ở thôn Phú Tân 1, cho biết:

“Hợp tác xã đang hướng đến thân thiện với môi trường, giữ lại tất cả các nét truyền thống từ xưa đến nay như các dụng cụ nhuộm cói, chẻ cói bằng thủ công thay vì công nghiệp hiện nay hoặc những trải nghiệm thú vị như ngồi trên bè cói để du khách hiểu rõ hơn”.

Theo bà Lê Thị Mai Thoa, Trưởng thôn Phú Tân 1, xã Ô Loan, nghề dệt chiếu cói ở đây đã có từ hơn 100 năm trước và được công nhận là làng nghề từ năm 2013. Hiện, có hơn 540 hộ tham gia, vừa sản xuất chiếu thủ công, vừa áp dụng máy dệt công nghiệp để tăng năng suất. Ngoài thị trường tiêu thụ ổn định ở Nam Trung Bộ và Tây Nguyên, lượng khách trải nghiệm ngày càng đông đã giúp bà con có thêm nguồn thu nhập.

“Nếu ở nhà có một em bé và một người lớn là có thể làm được, em bé cũng biết dệt chiếu. Tận dụng nguồn lao động tại gia đình có thể vừa làm chiếu, vừa làm ruộng, vừa cắt cỏ cho bò, vừa đi cắt cói về để tận dụng sản xuất chiếu hoàn chỉnh bán ra thị trường, tạo thêm thu nhập cho gia đình. Địa phương cũng tạo điều kiện để phát triển làng nghề vì sợ nếu bà con bán hết cói sẽ không giữ được làng nghề thủ công. Hiện nay có một hợp tác xã của anh Nguyễn Anh Quân đang phát triển lại nghề và kết hợp với công ty du lịch để quảng bá làng nghề chiếu cói”.

Với sự năng động trong cách làm, làng nghề chiếu cói Phú Tân đang từng bước tìm được chỗ đứng mới. Du lịch trải nghiệm không chỉ mang lại giá trị kinh tế, mà còn góp phần bảo tồn, lan tỏa văn hóa truyền thống tại làng nghề trăm tuổi này. Từ đây, chiếu cói và những sản phẩm từ cói sẽ có đời sống mới, mở ra hướng đi mới mà vẫn giữ được “hồn cốt” truyền thống trong nhịp sống hiện đại./.