Nâu năc pr’đơợ liêm choom đoọng ha pêê vel đong nâu tr’zooi, pa xoọng t’bhưah zr’lụ ha dưr, pa dưr pr’đơợ liêm choom cơnh lâng apêê zr’lụ lơơng. Coh cr’chăl k’tiếc k’ruung pa zay ha dưr, du lịch, kinh tế biển pa têệt lâng năng lượng sạch năc chr’năp bha lầng đoọng ha pêê vel đong ha dưr, moọt cr’chăl ha dưr 2 số.

Bhrợ têng ting Nghị quyết số 25/2025 âng Chính phủ đăh bh’rợ pa dưr apêê ngành, bh’rợ lâng vel đong tệêm ngăn đhr’năng ha dưr prang k’tiếc k’ruung c’moo 2025 bơơn 8% năc a têh, 3 tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa lâng Ninh Thuận t’mêê bơơn pa liêm đhr’năng ha dưr. Coh đêêc, Khánh Hòa dzooc 10,5%, Ninh Thuận dzooc 13%, ha dợ Phú Yên ha dưr 8% t’ping lâng c’moo 2024. Pa dưr du lịch năc đăh bha lầng bơơn 3 vel đong Nam Trung bộ chơih pay đoọng bơơn ha dưr.

Đăh du lịch năc đhị liêm choom, pa têệt, pa zưm bhrợ bhlưa 3 tỉnh. T’mooi năc tơợ bêl tước Khánh Hòa đhêy ặt ơy bơơn apêê doanh nghiệp lữ hành đoọng tước Phú Yên căh cợ moọt Ninh Thuận l’lêy. T’cooh Trần Văn Hiên, doanh nghiệp du lịch đhị tỉnh Ninh Thuận đoọng năl: “Tỉnh Khánh Hòa ta luôn zooi Ninh Thuận, t’mêê đâu t’mooi Trung Quốc cung ơy  đoọng moọt zr’lụ Vĩnh Hy ặt đhêy 1 ha dưm, t’vaih pr’đơợ đoọng pa têệt pa zưm zr’lụ la lua liêm choom. Phú Yên t’mêê đâu nắc vêy leh zr’lụ liêm pr’hay t’mêê, ha dưr đâh bhlầng, t’mooi Ninh Thuận gluh ooy Phú Yên cung zăng bấc, apêê đơn vị lữ hành Ninh Thuận năc đơơng t’mooi chô Phú Yên”.

Tơợ bêl chính quyền, apêê cơ quan chức năng, hiệp hội âng 3 tỉnh ký pa zưm, apêê doanh nghiệp ơy pa ghit, bhrợ pa dưr apêê pr’đươi bhrợ t’bấc zr’lụ tước. Đhơ 3 tỉnh vêy bấc rau k’nặ mr’cơnh cơnh biển, đảo, vịnh ha dợ vêy rau lalay đăh ch’na đh’năh, c’kir văn hóa Chăm… T’cooh Đào Mỹ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên moon, rau pa zưm bhrợ đăh du lịch bhlưa 3 tỉnh năc lêy lơi bhlưa k’tiếc, đh’rưah pa zưm bhrợ, pa xoọng, tr’zooi tơợ rau lalay cơnh đoọng bhrơ vaih năc zr’lụ tước pr’hay. Apêê doanh nghiệp năc pa têệt rau chr’năp lalay đoọng bhrợ vaih pr’đươi du lịch t’mêê. Ting cơnh t’cooh Đào Mỹ, lalăm, bhlưa 3 tỉnh năc lêy bhrợ du lịch c’lâng biển, pa têệt apêê zr’lụ tước, đhị liêm pr’hay truih biển: “Năc mưy cơnh c’lâng âng đơơng đăh c’lâng biển, muy pr’đươi du lịch t’mêê, đoọng t’mooi bơơn lêy rau pr’hay tơợ biển. Nâu kêi, k’đươi Khánh Hòa t’đang doanh nghiệp pazưm lâng Phú Yên, Ninh Thuận đoọng bhrợ. Khánh Hòa vêy tang bhuông păr bha lang k’tiếc Cam Ranh, năc zr’lụ tơợp lướt, tước apêê zr’lụ biển liêm pr’hay âng Phú Yên, Ninh Thuận”.

Đhị 3 tỉnh nâu, ngành Du lịch ơy vêy c’lâng ha dưr liêm k’rơ, t’dợ vaih nắc kinh tế bha lầng, chroi k’rong bấc ooy đhr’năng ha dưr. T’cooh Hồ An Phong, Thứ trưởng Bộ Văn hóa – Thể thao lâng Du lịch xay moon apêê tỉnh Nam Trung bộ vêy bấc pr’đơợ đăh du lịch, đh’rưah đhị đâu du lịch cung vêy pr’đơợ k’rơ lâh mơ lâng apêê ngành lơơng. Nâu cung nắc bêl đoọng apêê vel đong vêy du lịch t’mêê ha dưr cơnh Ninh Thuận, Phú Yên bơơn tr’pác t’mooi du lịch. T’cooh Hồ An Phong đoọng năl, Bộ ơy k’đươi moon pa dưr c’lâng bhuông păr t’mêê tơợ Hàn Quốc, apêê k’tiếc k’ruung Châu Âu tước Khánh Hòa. “Ha dang ahêê pa têệt c’lâng lướt đâh tơợ Khánh Hòa đấc Tây Nguyên căh cợ c’lâng lướt đâh Bắc Nam, c’lâng sắt lướt đâh Bắc – Nam năc tước đâu Khánh Hòa ơy choom vaih đhị ra pặ t’mooi coh zr’lụ. Apêê vel đong lơơng kiêng t’pâh t’mooi năc lêy tơợ trung tâm nâu ha dợ năc lêy bhrợ lalay cơnh, vêy rau bấc cơnh lalay. Ha dợ mr’cơnh năc choom tước muy zr’lụ a năm”.

Cr’chăl hay, 3 tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận, Phú Yên zêng zư liêm đhr’năng ha dưr dal đăh công nghiệp. Quy hoạch zr’lụ Bắc Trung Bộ lâng truih biển miền Trung cr’chăl 2021 – 2030, t’hước tước 2050 năl ghit bhrợ pa dưr zr’lụ k’tứi Nam Trung Bộ vaih trung tâm công nghiệp năng lượng, dịch vụ du lịch, đô thị truih biển âng prang k’tiếc k’ruung. Tước nâu kêi, tỉnh Ninh Thuận ơy đoọng đươi dua 57 dự án năng lượng lâng pazêng công suất 3.749MW, dal bhlầng prang k’tiếc k’ruung, pay 18% pazêng công suất năng lượng t’vaih t’mêê, pay 1/4 pazêng pr’đươi (GRDP) coh prang tỉnh. Coh đhr’năng t’mêê, bele Trung ương, Quốc hội quyết định bhrợ têng cớ đong mát điện hạt nhân, Ninh Thuận lêy nâu năc c’lâng bh’rợ pr’đơợ liêm choom đoọng ha dưr pr’ặt tr’mông đhanuôr lâng prang zr’lụ.

Tỉnh Khánh Hòa vêy pr’đơợ đăh ch’nang biển, tang bhuông păr bha lang k’tiếc, pa bhlầng nắc ch’nang Cam Ranh, choom dưr vaih trung tâm logistics chr’năp coh zr’lụ. Tỉnh Khánh Hòa xoọc t’hước t’pâh apêê k’rong bhrợ đăh ngành công nghiệp, pa bhlầng năc đăh bhrợ điện tử, cơ khí lâng t’vaih pr’đươi buôn đươi dua. Pazêng zr’lụ công nghiệp, zr’lụ chế xuất t’mêê bơơn t’đang k’rong bhrợ, pa dưr năc đoọng t’vaih pr’đơợ liêm buôn đoọng ha pêê k’rong bhrợ coh k’tiếc k’ruung lâng bha lang k’tiếc. T’cooh Nghiêm Xuân Thành, Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa moon, pa dưr công nghiệp năc pr’đơợ phụ tải zooi đoọng ha trung tâm năng lượng liêm choom”. “Choom lêy đoọng pa dưr vaih trung tâm năng lượng liêm choom đhị zr’lụ nâu, năc đoo pr’đơợ ha dưr c’rơ bhlầng. Pa bhlầng nắc k’nặ tước xay bhrợ dự án điện hạt nhân đhị Ninh Thuận, vêy pazêng cơ sở cơnh đêêc. Pa bhlầng, zr’lụ nâu vêy apêê ch’nang đác đhậu, pr’đơợ pleng k’tiếc cơnh đhí, p’răng. Đăh cơ chế, chính sách nắc Quy hoạch điện 8 k’nặ tước, liêm buôn đoọng ha pêê tỉnh k’đươi bhrợ dự án”.

Pa bhrợ lâng bh’cộ apêê vel đong, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà moon ghít, đhr’năng apêê vel đong dzợ bhrợ căh liêm bh’rợ pa têệt pa zưm, ra pặ đoọng vaih k’rơ. Apêê vel đong năc pa têệt bhrợ vaih apêê pr’đươi vêy zập pr’đơợ đăh u bấc, chr’năp k’tiếc k’ruung, tr’zêệng lâng bha lang k’tiếc. Bh’rợ hadưr 2 số năc dzợ rau k’đhap k’ra ha dang căh vêy rau pa têệt pa zưm, năl ghit apêê pr’đơợ ha dưr. Đoọng bhrợ vaih rau ha dưr năc lêy k’rong bhrợ hạ tầng c’lâng p’rang, t’bhlầng pa têệt pa zưm, k’rong zập đăh cơnh du lịch, bh’năn chr’noh dưp đác công nghệ dal, công nghiệp, năng lượng sạch. Pa bhlầng nắc pa dưr năng lượng hạt nhân, năng lương đhí coh biển. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà k’đươi moon: “Trung tâm năng lượng điện sạch hạt nhân đh’rưah lâng năng lượng tái tạo năc n’hau? Pazêng vel đong m’đoo mặ pa dưr năng lượng tái tạo. Tu bêl ơy vêy năng lượng nắc a hêê vêy choom pa dưr năng lượng tái tạo đh’rưah lâng đêêc nắc vêy choom ha dưr tệêm ngăn, liêm choom ha lưới điện. Đh’rưah lâng đêêc nắc pa dưr năng lượng đhí coh biển. Đh’rưah, k’đươi moon xay pa căh pr’đươi du lịch, du lịch pa têệt bhlưa tự nhiên, văn hóa, lịch sử năc lêy pa dưr mưy zr’lụ tước đơơng bấc rau chr’năp”./.

CÁC TỈNH NAM TRUNG BỘ HỖ TRỢ NHAU PHÁT TRIỂN KINH TẾ

Các tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận có điều kiện tự nhiên, văn hóa tương đồng. Đây là điều kiện thuận lợi để các địa phương này hỗ trợ, bổ sung mở rộng không gian phát triển, phát huy lợi thế so sánh đối với các khu vực khác. Trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, du lịch, kinh tế biển gắn với năng lượng sạch tiếp tục là trụ cột để các địa phương vươn lên, bước vào thập niên tăng trưởng 2 con số.

Thực hiện Nghị quyết số 25/2025 của Chính phủ về mục tiêu tăng trưởng các ngành, lĩnh vực và địa phương bảo đảm mục tiêu tăng trưởng cả nước năm 2025 đạt 8% trở lên, 3 tỉnh Phú Yên, Khánh Hòa và Ninh Thuận vừa điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng. Trong đó, Khánh Hòa tăng 10,5%, Ninh Thuận tăng 13%, còn Phú Yên tăng trưởng 8% so với năm 2024. Phát triển du lịch tiếp tục là lĩnh vực mũi nhọn được cả 3 địa phương Nam Trung bộ lựa chọn để đạt mục tiêu tăng trưởng.

Lĩnh vực du lịch tiếp tục là điểm sáng, truyền thống trong liên kết, hợp tác giữa 3 tỉnh. Du khách sau khi đến Khánh Hòa nghỉ dưỡng đã được các doanh nghiệp lữ hành đưa ra tham quan Phú Yên hay vào Ninh Thuận. Ông Trần Văn Hiên, doanh nghiệp du lịch tại tỉnh Ninh Thuận cho biết: “Tỉnh Khánh Hòa luôn luôn hỗ trợ Ninh Thuận, vừa rồi khách Trung Quốc cũng đã chia sẻ vào trong khu Vĩnh Hy để lưu trú 1 đêm, tạo điều kiện chia sẻ để liên kết vùng thực sự hiệu quả. Phú Yên vừa rồi nổi lên các thắng cảnh mới, chuyển mình rất lớn, khách Ninh Thuận cũng ra Phú Yên khá đều, các đơn vị lữ hành Ninh Thuận tiếp tục đưa khách về Phú Yên”.

Sau khi chính quyền, các cơ quan chức năng, hiệp hội của 3 tỉnh ký kết hợp tác, các doanh nghiệp đã chủ động liên kết, xây dựng các sản phẩm làm đa dạng hóa điểm đến. Mặc dù 3 tỉnh có nhiều điểm tương đồng về cảnh quan biển, đảo, vịnh nhưng vẫn có sự khác biệt về ẩm thực, di tích văn hóa Chăm… Ông Đào Mỹ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên cho rằng, sự hợp tác trong lĩnh vực du lịch giữa 3 tỉnh cần xóa bỏ phân chia địa lý, cùng nhau phối hợp, bổ sung, hỗ trợ từ sự khác biệt đặc thù để tạo nên điểm đến. Các doanh nghiệp tiếp tục xâu chuỗi nét riêng để tạo sản phẩm du lịch mới. Theo ông Đào Mỹ, trước mắt, giữa 3 tỉnh cần khai thác du lịch đường biển, kết nối các điểm đến, cảnh quan ven biển: “Đó là một hình thức vận chuyển bằng đường thủy, một sản phẩm du lịch mới, để khách chiêm ngưỡng cảnh quan từ ngoài biển. Bây giờ, đề nghị Khánh Hòa kêu gọi các doanh nghiệp phối hợp Phú Yên, Ninh Thuận để khai thác. Khánh Hòa có sân bay quốc tế Cam Ranh, đó là điểm khởi đầu, điểm đến là các bãi biển đẹp của Phú Yên, cảnh đẹp của Ninh Thuận”.

Tại 3 tỉnh này, ngành Du lịch đã có bước phát triển mạnh mẽ, dần trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp đáng kể vào chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Ông Hồ An Phong, Thứ trưởng Bộ Văn hóa- Thể thao và Du lịch đánh giá các tỉnh Nam Trung bộ có nhiều lợi thế về du lịch, đồng thời, tại đây, du lịch cũng chiếm lợi thế so sánh so với các ngành khác. Đây cũng là cơ hội để các địa phương du lịch mới nổi như Ninh Thuận, Phú Yên được chia sẻ lượng khách du lịch. Ông Hồ An Phong cho biết, Bộ đã đề nghị phát triển đường bay mới từ Hàn Quốc, các quốc gia Châu Âu đến Khánh Hòa. “Nếu như chúng ta kết nối đường cao tốc từ Khánh Hòa lên Tây Nguyên hay đường bộ cao tốc Bắc Nam, đường sắt cao tốc Bắc- Nam thì tới đây Khánh Hòa có thể trở thành nơi phân phối khách trong vùng. Các địa phương khác muốn đón khách quốc tế phải phụ thuộc trung tâm này nhưng phải làm sản phẩm khác biệt, có sự đa dạng và khác nhau. Còn giống nhau thì họ chỉ đến một nơi thôi”.

Thời gian qua, 3 tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận, Phú Yên đều duy trì được tốc độ tăng trưởng cao trên lĩnh vực công nghiệp. Quy hoạch vùng Bắc Trung Bộ và duyên hải miền Trung thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 xác định xây dựng tiểu vùng Nam Trung Bộ thành trung tâm công nghiệp năng lượng, dịch vụ du lịch, đô thị ven biển của cả nước. Đến nay, tỉnh Ninh Thuận đã đưa vào vận hành 57 dự án năng lượng với tổng công suất 3.749 MW, cao nhất cả nước, chiếm 18% tổng công suất năng lượng tái tạo, chiếm ¼ GRDP toàn tỉnh. Trong bối cảnh mới, khi Trung ương, Quốc hội quyết định tái khởi động nhà máy điện hạt nhân, Ninh Thuận xác định đây là thời cơ, là động lực mới cho phát triển  kinh tế-xã hội của địa phương và cả tiểu vùng.

Tỉnh Khánh Hòa có lợi thế về các cảng biển, sân bay quốc tế, đặc biệt là cảng Cam Ranh, có thể trở thành trung tâm logistics quan trọng trong khu vực. Tỉnh Khánh Hòa đang hướng tới thu hút đầu tư vào các ngành công nghiệp chế biến chế tạo, đặc biệt là ngành sản xuất điện tử, cơ khí chế tạo, và sản xuất hàng tiêu dùng. Các khu công nghiệp, khu chế xuất mới được kêu gọi đầu tư, xây dựng nhằm tạo môi trường thuận lợi cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Ông Nghiêm Xuân Thành, Bí thư Tỉnh ủy Khánh Hòa cho rằng, phát triển công nghiệp là nguồn phụ tải hỗ trợ cho trung tâm lượng sạch: “Nên chăng xác định hình thành trung tâm năng lượng sạch tại vùng này, đó là động lực phát triển rất lớn. Nhất là sắp đến sẽ triển khai dự án điện hạt nhân tại Ninh Thuận, có những cơ sở như vậy. Đặc biệt vùng này có các cảng nước sâu, tiềm năng thiên nhiên như gió, nắng. Về cơ chế, chính sách thì Quy hoạch điện 8 sắp đến, rất thuận lợi cho các tỉnh đề xuất dự án”.

Làm việc với lãnh đạo các địa phương, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định, thực tế các địa phương vẫn làm chưa tốt công tác liên kết, phân công để hợp thành sức mạnh. Các địa phương cần liên kết tạo nên các sản phẩm có đủ quy mô sản lượng, thương hiệu quốc gia, cạnh tranh thế giới. Mục tiêu tăng trưởng đạt 2 con số vẫn là thách thức nếu như thiếu sự liên kết, phối hợp, xác định các động lực phát triển. Để tạo đột phá cần đầu tư hạ tầng giao thông, đẩy mạnh liên kết, tập trung các lĩnh vực như du lịch, thủy sản công nghệ cao, công nghiệp, năng lượng sạch. Đặc biệt là phát triển năng lượng hạt nhân, năng lượng gió ngoài khơi. Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị: “Trung tâm năng lượng điện sạch hạt nhân cộng với năng lượng tái tạo là gì? Bao gồm địa phương nào sẽ phát triển năng lượng tái tạo được. Bởi vì khi có năng lượng nền chúng ta mới phát triển năng lượng tái tạo đi cùng được mới đảm bảo ổn định, an toàn lưới điện. Kèm theo đó là phát triển năng lượng gió ngoài khơi. Đồng thời, đề nghị sớm công bố các sản phẩm du lịch, du lịch kết nối giữa tự nhiên, văn hóa, lịch sử, phải xây dựng một điểm đến nhiều giá trị”./.