Zập ra diu, gluh tơợ t’rươp bêl đh’luuc dzợ nhưr zập prang da ding ca coong ca noong k’tiếc Tây Giang nâu, t’cooh Riah Trơn ặt đhị vel Agrồng, chr’val Atiêng năc ơy pa tang 30 p’nong k’roọc đoọng moọt ooy bhươn crâng bơơn cha. K’điêl đoo năc pa sạch c’rọol bh’năn, ra văng ch’na đoọng k’nặ 30 p’nong a’ọc. Đhị c’roọl nâu a’ọc căn cung vêy, a’ọc coon cung vêy, a’ọc đơc m’ma cung vêy. Coh zr’lụ bhươn tông bhưah 15ha, lâh mơ ch’choh, b’băn, pr’loọng t’cooh Riah Trơn dzợ pêch 5 bêệ abóc băn bấc rau a xiu cơnh a xiu ch’ruôh, a xiu mè, a xiu chép… đoọng pa xoọng bh’nơơn. Zập đoo t’ngay cung cơnh đêêc, diic điêl t’cooh pa bhrợ ta têng tơợ t’rứp tước ha bu đăl vêy đhêy.

T’cooh Riah Trơn đoọng năl, lalăm pr’ặt tr’mông âng pr’loọng đong năc g’nưm tơợ bhrợ ha rêê, cha căh zập, ta bhuch zập rau. Căh mặ zâng lâng đhr’năng ha ul đha rựt, c’moo 1984 t’cooh ting lướt học ngành y coh Tam Kỳ. Jưah học, jưah pa  bhrợ, muy c’moo t’tun nắc ơy bơơn moọt biên chế lâng k’đhơợng bhrợ Trạm trưởng Trạm y tế k’đhơợng lêy c’rơ âng đhanuôr 3 chr’val Bh’lêê, Anông lâng Atiêng. Vêy zên lương tệêm ngăn, t’cooh vặ pa xoọng 100 ức đồng tơợ Ngân hàng chính sách chr’hoong đoọng pa dưr kinh tế pr’loọng đong. Năc mơ c’moo pa zay bhrợ têng cha, nâu kêi t’cooh ơy t’bhưah bhươn tông bhưah 20ha. Coh đhăm k’tiếc nâu, t’cooh choh pa xoọng bấc rau tơơm cha p’lêê lâng tơơm đanh c’moo pa chô bh’nơơn dal. Xoọc đâu, t’cooh Riah Trơn r’lăp 15 bêệ camera cha mêệt lêy đhiêr bhươn tông, xang nắc bhrợ pa mâng c’lâng moọt ooy trang trại lâng bê tông đoọng buôn vôi văl.

Đươi k’rong bhrợ bấc rau nắc pr’loọng đong t’cooh vêy pa chô bh’nơơn tệêm ngăn lâng vêy k’bơch k’nặ 300 ức đồng zập c’moo. “Acu căh dzợ aconh căn tơợ k’tứi, ặt lâng da dêi, tr’mông tr’meh k’đhap zr’năh pa bhlầng. Đong zi vêy k’tiếc pậ bhưah nắc choh tơơm quế, tơơm keo lâng bấc rau tơơm cha p’lêê lơơng. Acu vặ zên ngân hàng câl  k’roọc, a’ọc chô băn. Mị diic điêl pa zay bhrợ cha. Acu xoọc pa liêm a bóc a xiu bhrợ c’lâng zập bh’rợ tước 370 ức đồng. Lâh mơ k’rong cây máy móc, pr’đươi pr’dua. C’la cu dzợ kiêng bhrợ bấc rau, ha dợ c’rơ căh mặ bhrợ”.

Lâh mơ pa dưr pr’ặt tr’mông pr’loọng đong, t’cooh Riah Trơn lưch loom zooi đhanuôr Cơ Tu đha rựt đhị vel đong. Pazêng ngai k’đhap k’ra năc ađoo cung ting zooi đoọng m’ma chr’noh, bh’năn băn căh cợ đoọng vặ zên doọ pay lãi, đoọng ha pêê pa dưr bhrợ cha. Amoó Pơloong Thị Nữ, trưởng vel Agrồng, chr’val Atiêng, chr’hoong Tây Giang đoọng năl, t’cooh Riah Trơn căh muy bhrợ pa dưr ca van ha c’la đay, nắc dzợ pác kinh nghiệm bhrợ cha đoọng ha đhanuôr coh zr’lụ, zooi bấc ngai đhị bhrợ cha. “Lalăm hay đong zi k’đhap bhlầng, đươi vêy adêi zooi, pa bhlầng năc đhị cr’chăl k’diic cu vối học bác sĩ, căh zập zên nắc adêi Trơn zooi. Lâh mơ đong zi, năc bấc apêê lơơng n’đhơ apêê bhrợ cán bộ, công chức, giáo viên căh cợ apêê tr’câl t’rbhlêy zêng vặ zên tơợ a đoo. Ađoo k’er ha pân lơơng, lêy ngai lưm k’đhap k’ra nắc zooi. Zập ngai zêng năl ơn a dêi”.

T’cooh Riah Ka, Chủ tịch Hội Nông dân chr’hoong Tây Giang đoọng năl, đhị chr’hoong Tây Giang, pazêng c’moo đăn đâu ơy vêy bấc đhanuôr z’lâh k’đhap, pa dưr bhrợ cha. Coh đêêc, pr’loọng t’cooh Riah Trơn ặt đhị vel Agrồng, chr’val Atiêng năc muy pr’loọng tr’haanh bhlầng, bấc c’moo ta luôn bơơn hơnh deh năc pr’loọng đhanuôr bhrợ cha choom.

Ting cơnh t’cooh Riah Ka, đoọng t’pâh, zooi hội viên bhrợ cha, Hội Nông dân chr’hoong ơy tín chấp lâng Ngân hàng chính sách đoọng hội viên vặ zên t’đui đoọng. Đh’rưah, tơợ apêê xa nay bh’rợ, dự án đơơng m’ma chr’noh, bh’năn băn, pa choom cơnh bhrợ têng tước zập Chi hội. Dáp tước x’rịa c’xêê 3/2025, đợ zên vặ âng Ngân hàng CSXH đăh Kênh Hội Nông dân chr’hoong k’nặ 99 tỷ đồng đoọng ha 1.574 pr’loọng vặ.

T’cooh Riah Ka đoọng năl, Hội cung ta luôn xay moon, pa căh pazêng cr’noọ bh’rợ liêm choom cơnh pr’loọng t’cooh Riah Trơn đoọng hội viên ting pa choom bhrợ. Tơợ cr’noọ bh’rợ âng t’cooh Riah Trơn, bấc hội viên lơơng ơy xăl cơnh bhrợ têng, chroi k’rong lâng vel đong bhrợ liêm choom xa nay bh’rợ pa xiêr đha rựt đanh mâng: “Coh chr’hoong da ding ca coong Tây Giang nâu căh ngai choom bhrợ cha lâha dêi Riah Trơn. Ađoo choh bấc rau tơơm chr’noh, bh’năn băn. Pa chô bh’nơơn dal. Bấc ngai k’đhap k’ra a đoo zêng zooi, đoọng vặ zên doọ pay lãi. Đươi cơnh đêêc bấc pr’loọng đọng đhanuôr coh đâu ơy z’lấh đha rựt, bhrợ cha liêm choom”./.

NÔNG DÂN CƠ TU VƯỢT KHÓ LÀM GIÀU

Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nghèo khó ở vùng biên giới Tây Giang, tỉnh Quảng Nam, tuổi thơ của Riah Trơn ở thôn Agrông, xã Atiêng là những ngày tháng khó khăn, thiếu thốn. Lớn lên, lập gia đình, cuộc sống cũng chẳng đỡ vất vả được bao nhiêu khi nhà có thêm miệng ăn mà thu nhập chỉ dựa vào nương rẫy. Tuy nhiên, với ý chí vượt khó, vươn lên, không cam chịu đói nghèo, ông Riah Trơn đã nỗ lực phấn đấu để trở thành một nông dân sản xuất giỏi, làm giàu trên mảnh đất quê hương.

Mỗi sáng tinh mơ, khi sương mù trên vùng biên giới Tây Giang còn giăng kín trên những hàng cây, ngọn cỏ, ông Riah Trơn ở thôn Agrông, xã Atiêng đã bắt đầu ngày mới với việc lùa 30 con bò lên núi kiếm ăn. Vợ ông thì tất bật dọn chuồng cho đàn heo với gần 30 con heo nái, heo thịt và heo giống. Trong khu trang trại rộng 15ha, ngoài trồng trọt và chăn nuôi, gia đình ông Riah Trơn còn đào 5 ao cá với nhiều loài cá như cá trắm, trôi, mè, chép…để tăng thu nhập. Ngày nào cũng vậy, vợ chồng ông làm lụng từ sáng sớm đến tận tối mịt mới ngơi tay.

Ông Riah Trơn cho biết, trước đây, cuộc sống gia đình ông chủ yếu dựa vào nương rẫy với năng suất thấp, thiếu thốn đủ bề. Không cam chịu cảnh nghèo khó, năm 1984, ông đăng ký đi học ngành y ở Tam Kỳ. Vừa học vừa làm, sau một năm, ông Riah Trơn được vào biên chế và bổ nhiệm chức vụ trạm trưởng trạm y tế phụ trách 3 xã vùng cao Bh’lêê, Anông và Atiêng. Có đồng lương ổn định, ông vay thêm 100 triệu đồng từ Ngân hàng chính sách huyện để phát triển kinh tế. Sau nhiều năm miệt mài lao động, hiện tại gia đình ông sở hữu trang trại vườn, ao chuồng, rừng rộng hơn 20ha. Trên mảnh đất này, ông còn trồng cây ăn quả và cây công nghiệp cho năng suất cao. Hiện nay, ông đang gia cố và đào thêm khoảng 10 ao cá lớn, nhỏ. Để bảo vệ tài sản gia đình, ông Riah Trơn lắp 5 camera giám sát, rồi mở đường bê tông vào khu trang trại để thuận tiện ra vào. Nhờ đầu tư nhiều mô hình, gia đình ông có thu nhập ổn định và tiết kiệm được gần 300 triệu đồng/năm. “Tôi mồ côi từ bé sống với cậu mợ, cuộc sống khó khăn. Tôi thấy gia đình có đất đai rộng nên trồng cây quế, cây keo và nhiều câu ăn quả khác. Lấy ngắn nuôi dài, tôi vay tiền Ngân hàng đầu tư nuôi bò, nuôi heo. Hai vợ chồng làm lụng tối ngày. Đến nay, tôi đã xây 3 căn nhà khang trang. Tôi đang đầu tư 370 triệu mở rộng ao cá. Ngoài ra, tôi đầu tư thêm máy móc phục vụ chăn nuôi.”

Ngoài phát triển kinh tế gia đình, ông Riah Trơn còn sẵn lòng giúp đỡ bà con Cơ Tu nghèo tại địa phương. Những trường hợp khó khăn ông sẵn sàng hỗ trợ cây, con giống hoặc cho vay tiền không tính lãi để bà con chăn nuôi, sản xuất. Chị Pơloong Thị Nữ, Trưởng thôn Agrồng, xã Atiêng, huyện Tây Giang cho biết, ông Riah Trơn không chỉ làm giàu cho bản thân, mà còn tích cực chia sẻ kinh nghiệm sản xuất với bà con trong vùng, hỗ trợ cây, con giống và kỹ thuật chăn nuôi để mọi người cùng phát triển kinh tế. “Hồi xưa gia đình tôi khó khăn, nhất là thời điểm chồng tôi đi học bác sĩ, thiếu tiền được gia đình chú Trơn giúp đỡ. Ngoài gia đình tôi có nhiều hộ nghèo khác cũng như các hộ là cán bộ, giáo viên hay người kinh doanh khác chú đều cho vay. Chú rất thương và giúp đỡ mọi người khi gặp khó khăn hay ai có chí phát triển kinh tế, chú đều giúp hết. Gia đình tôi và mọi người ở đây biết ơn chú nhiều lắm”.

Ông Riah Ka, Chủ tịch Hội Nông dân huyện Tây Giang cho biết, tại huyện Tây Giang, những năm gần đây đã có nhiều nông dân vượt khó vươn lên phát triển kinh tế. Trong đó, gia đình ông Riah Trơn ở thôn Agrồng, xã Atiêng là một hộ tiêu biểu, nhiều năm liền được tuyên dương là nông dân sản xuất kinh doanh giỏi.

Theo ông Riah Ka, để khuyến khích, hỗ trợ hội viên phát triển kinh tế, Hội Nông dân huyện đã tín chấp chấp với Ngân hàng chính sách cho hội viên vay vốn ưu đãi. Đồng thời, thông qua các chương trình, dự án cung ứng giống cây trồng, vật nuôi, hướng dẫn kỹ thuật chăn nuôi, trồng trọt đến tận các Chi hội. Tính đến cuối tháng 3/2025, nguồn vốn ủy thác Ngân hàng CSXH qua kênh Hội Nông dân huyện dư nợ gần 99 tỷ đồng cho 1.574 hộ vay.

Ông Riah Ka cho biết thêm, Hội cũng luôn nêu gương, nhân rộng những mô hình kinh tế điển hình như hộ ông Riah Trơn để hội viên học tập, làm theo. Từ tấm gương Riah Trơn, nhiều hội viên khác đã thay đổi nếp nghĩ, cách làm, góp phần cùng địa phương thực hiện chương trình giảm nghèo bền vững: “Trên huyện miền núi như Tây Giang, có một nông dân làm ăn giỏi như ông Riah Trơơnh không nhiều. Nhiều hội viên nông dân khó khăn được ông hỗ trợ cây con giống, vay tiền làm ăn, thoát nghèo. Ông khẳng định rằng sự kiên trì và quyết tâm có thể chiến thắng mọi khó khăn. Câu chuyện làm ăn của ông Trơn là nguồn cảm hứng cho nhiều người dân miền núi tiếp bước trên con đường làm giàu chính đáng”./.