C’lâng nhựa  bhưah 5m pa têệt tơợ Trung tâm chr’val Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng chô 2 vel Tà Lang, Giàn Bí t’mêê bhrợ xang lâng đoọng đươi dua, đhanuôr Cơ Tu coh đâu bhui har căh dzợ cơnh. Amóo Hồ Thị Thanh Tỏa, cán bộ Mặt trận vel Giàn Bí đoọng năl, lalăm a hay, c’lâng nâu bhưah căh tước 1m, l’hụ l’hấp, p’răng nắc brung brăng, boo năc lụ laach. Bêl xơợng vêy xa nay t’bhưah c’lâng vel ting c’lâng “Nhà nước lâng đhanuôr jưah bhrợ”, đhanuôr coh vel zập ngai zêng ting pâh bhrợ. Đong amoó Tỏa đhị p’leh 3 c’riing âng vel, tu cơnh đêêc năc amoó tơợp ting xơợng bhrợ, tơợp n’jâh lơi g’roong, c’riing âng đong đay đọong k’nặ 50m2 k’tiếc đoọng bhrợ c’lâng. Amoó Hồ Thị Thanh Tỏa bhui har, tơợ t’ngay vêy c’lâng t’mêê, bhiệc lướt ra vech, âng đơơng chr’noh chr’bêệt âng đhanuôr liêm buôn pa bhlầng, t’mooi zập tơợ tước Tà Lang, Giàn Bí ting bấc lâh mơ lalăm: “C’lâng t’mêê bhrợ xang bêl c’xêê 8 năc a hay. Coh đâu bh’rợ cher đoọng k’tiếc bhrợ c’lâng năc đhanuôr zập ngai zêng ting xơợng bhrợ, doọ đương chính quyền moon pa hay bấc chu. Đhanuôr ting đoọng k’tiếc bhrợ c’lâng năc đoọng lướt vối liêm buôn, aih l’thai, c’lâng liêm cra, pa câl k’tiếc cung vêy chr’năp da lâh. Đong zi ting đoọng 50m2 k’tiếc, đong ặt đhị p’leh 3 c’lâng moọt ooy c’riing bhươl năc azi lêy đoọng lalăm. Azi ting đoọng k’tiếc cơnh đâu năc zi vêy bơơn lướt coh c’lâng bhlưah liêm, lướt vối buôn bă”.

T’cooh bhươl Bùi Văn Siêng, vel Giàn Bí, chr’val Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang c’moo đâu năc ruh lâh 70 c’moo, t’cooh dzợ hay pazêng t’ngay tơợp bhrợ t’vaih chr’val Hòa Bắc, dâng tơợp pazêng c’moo 1980, c’bhuh c’lâng p’rang âng chr’val căh ơy vêy rau rị, muy c’lâng lướt dzung a năm, bhơi chặt căh bơơn lêy c’lâng. Bêl đêêc, đhanuôr Cơ Tu đhị 2 vel Tà Lang, Giàn Bí kiêng xiêr tước Trung tâm chr’val Hòa Bắc căh cợ thành phố Đà Nẵng năc z’lâh crâng, chang k’ruung toong t’ngay vêy tước. T’tun năc bơơn Đảng, Nhà nước, chính quyền thành phố k’rang, pa bhlầng năc tơợ bêl xay bhrợ xa nay bh’rợ k’tiếc k’ruung đăh bhrợ têng vel bhươl t’mêê, pr’ặt tr’nớt chr’val Hòa Bắc moon za zưm lâng 2 vel đhanuôr Cơ Tu Tang Lang, Giàn Bí ơy “tr’lọ n’căr tr’xăl n’hang”. T’cooh bhươl Bùi Văn Siêng đoọng năl: C’lâng ĐT 601 bơơn pa mâng, pa liêm xó tih tơợ chr’val Hòa Sơn đấc ooy Hòa Bắc lâng c’lâng cao tốc La Sơn - Túy Loan jưah lâng apêê c’lâng pa têệt bhlưa pazêng vel bhươl, chr’val ơy đoọng lướt chô năc ơy pa đăn bhlưa zr’lụ da ding ca coong lâng zr’lụ xuôi, pa bhlầng năc đhanuôr Cơ Tu, chr’hoong Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế vối văl ting liêm buôn lâh mơ: “Bấc c’lâng ta bhrợ t’mêê, vêy c’lâng vối liêm buôn năc vêy choom pa dưr kinh tế, acoon cha châu ha y năc bơơn đươi rau liêm choom nâu, âng đơơng hàng hóa cung buôn. Đhị ooy k’đhap, choom bhrợ t’bhưah c’lâng năc zr’lụ đêêc tr’mông âng đhanuôr ting ha dưr lâh, đhanuôr ting năl bấc rau chr’năp liêm lâh. Ahêê lêy xay rau đơ liêm, rau đơ chr’năp, đhanuôr ơy bơơn lêy, bơơn xơợng năc apêê zêng ting xơợng bhrợ. Tr’mông tr’meh đhanuôr ha dưr năc c’lâng p’rang ting liêm xang, acoon cha châu bơơn vối văl liêm buôn, đong xang tang leh aih  bhưah, doọ vaih pr’luh cr’ay cr’naanh”.

C’lâng lướt đâh La Sơn - Túy Loan lâng c’lâng ĐT 601 z’lâh c’nặt Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang vêy k’nặ 960 pr’loọng crêê tước bêl bhrợ têng. T’cooh A Lăng Như, Bí thư Chi bộ vel Giàn Bí, chr’val Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang đoọng năl: Bhrợ têng cơnh c’lâng xa nay “Nhà nước lâng đhanuôr jưah bhrợ têng”, đhanuôr coh đâu ơy ting xơợng bhrợ ta nih đha nâng pazêng c’lâng xa nay âng Nhà nước, bấc pr’loọng năc ơy ting đoọng k’tiếc, n’jâh lơi g’roong bhươn đong, đoọng k’tiếc ha pêê đơn vị bhrợ têng, tệêm ngăn cr’chăl bhrợ têng cơnh ơy pa căh: “Bêl c’lâng xa nay âng Nhà nước pa căh đoọng k’tiếc, zooi chroot pa chô ha đhanuôr 1 đăh ooy pr’đươi ta lơi, đhanuôr năc ting xơợng doọ chêêc pa chăp bấc căh cợ m’bứi. T’mêê đâu, bh’cộ chr’hoong ơy k’dua t’pâh kiến trúc sư thành phố đấc vẽ quy hoạch du lịch vel bhươl chr’năp zên 20 tỷ đồng. Jưah t’pâh moon đhanuôr bhrợ têng c’lâng p’rang lâng đhêl, chr’hoong zooi xi măng bhrợ têng đoọng vel bhươl bơơn ta bhrợ liêm cra”.

Jưah lâng c’lâng lướt đâh La Sơn - Túy Loan, c’lâng ĐT 601, tước nâu kêi c’lâng p’rang vel bhươl, c’lâng tước clung coh chr’val zêng ơy k’rong bhrợ liêm mâng, lướt chô liêm buôn. Lâh mơ, bơơn rau k’rang âng thành phố Đà Nẵng, chr’hoong Hòa Vang, vel đong ơy k’rong pa dưr cơ sở hạ tầng đhị 2 vel Tà Lang Giàn Bí đoọng bhrợ pa dưr du lịch vel bhươl âng đhanuôr Cơ Tu. Tơợ đêêc, t’vaih bh’rợ bhrợ cha, pa dưr dal thu nhập, tệêm ngăn pr’ặt tr’mông đoọng ha đhanuôr. T’cooh Hồ Phú Thanh, Phó chủ tịch UBND chr’val Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang đoọng năl: “Vel đong ơy k’rang t’vaih pr’đơợ đoọng bhrợ xang zập cr’noọ bh’rợ đoọng pa dưr du lịch. Jưah lâng đêêc, t’vaih pr’đơợ zooi t’bơơn bh’rợ tr’nêng đoọng ha đhanuôr, đươi vêy cơnh đêêc tr’mông tr’meh âng đhanuôr 2 vel ting ha dưr lâh mơ. Du lịch vel bhươl xoọc tơợp năc ơy pa chô bh’nơơn. Rau đâu năc pa căh rau ting bhrợ âng đhanuôr coh cr’chăl ahay”.

Ting cơnh Quyết định ta đoọng bhrợ Quy hoạch thành phố Đà Nẵng tước c’moo 2030, t’hước tước c’moo 2050 âng Chính phủ, chr’hoong Hòa Vang năc ra pặ zr’lụ pazêng vêy 2 zr’lụ đhanuôr ặt lâng zr’lụ bhrợ cha. Jưah năc năc bhrợ pa dưr Hòa Vang bơơn liêm pr’đơợ đô thị loại IV, liêm choom vaih năc thị xã trực thuộc thành phố Đà Nẵng. Ting cơnh quy hoạch nâu, tước c’moo 2030, năc pa dưr Hòa Bắc vaih chr’val vêy zập cơ sở hạ tầng, liêm choom năc đô thị loại 5; năc zr’lụ du lịch crâng đác, bhươn đong, văn hóa bhươl cr’noon bh’nơơn dal âng chr’hoong lâng âng thành phố. T’cooh Tô Văn Hùng, Bí thư Huyện ủy Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng moon, đoọng bhrợ liêm cr’noọ bh’rợ nâu, chr’hoong năc bhrợ têng liêm c’lâng xa nay “Nhà nước lâng Đhanuôr đh’rưah bhrợ têng” đhị k’rong bhrợ pa xang c’bhuh hạ tầng ting cơnh pr’đơợ đô thị: “Xa nay bh’rợ vel bhươl t’mêê ahêê cung ơy bhrợ têng liêm xang, c’lâng p’rang liêm buôn ha dợ lêy ghit ting pr’đơợ c’lâng đô thị năc căh ơy bhrợ liêm. Tu cơnh đêêc, ha y, vel đong năc t’pâh cớ đhanuôr pa zưm têy đh’rưah bhrợ pa xang c’bhuh hạ tầng ting c’lâng bh’rợ “Nhà nước lâng Đhanuôr jưah bhrợ têng”, năc đhanuôr cher đoọng k’tiếc, Nhà nước cloih pa chô rau bh’nơơn bh’rợ coh zr’lụ k’tiếc n’nặc. Lâng đhanuôr bêl năl cr’noọ bh’rợ lâng chr’năp coh đanh đươnh năc đhanuôr đâh ting xơọng bhrợ, tu nâu đoo năc bh’rợ mị đăh zêng vêy pa chô rau liêm choom”./.

Niềm vui từ những con đường ý Đảng, lòng Dân

Ý thức được lợi ích chung trước mắt và lâu dài, nhiều bà con Cơ Tu ở xã miền núi Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng đã không ngần ngại  phá bỏ vườn tược,  tường rào, cổng ngõ, tình nguyện hiến đất để mở đường giao thông, xây dựng các công trình phục vụ cộng đồng. Những con đường ý Đảng, lòng Dân đã đem lại diện mạo tươi mới và cuộc sống ấm no cho đồng bào Cơ Tu xã miền núi Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng.

Con đường thảm nhựa rộng 5 mét nối từ Trung tâm xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng về 2 thôn Tà Lang, Giàn Bí vừa khánh thành đưa vào sử dụng trong niềm vui vỡ òa của bà con Cơ Tu nơi đây. Chị Hồ Thị Thanh Tỏa, cán bộ Mặt trận thôn Giàn Bí cho biết, trước đây, con đường này rộng chưa đến 1 mét chi chít “ổ gà”, “ổ voi”, mùa nắng thì bụi, mùa mưa thì lầy. Khi nghe tin mở rộng đường làng theo phương châm “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”, bà con trong thôn ai nấy đều hưởng ứng tích cực. Nhà chị Tỏa ở ngã 3 đường, ngay trước cổng làng nên chị là người đầu tiên tình nguyện tháo dỡ tường rào, cổng ngõ, hiến gần 50 mét vuông đất để làm đường. Chị Hồ Thị Thanh Tỏa phấn khởi, từ ngày có con đường mới, việc đi lại, lưu thông hàng nông sản của bà con rất thuận lợi, du khách phương xa đến với Tà Lang, Giàn Bí cũng đông đúc hơn xưa: “Đường mới hoàn thành hồi tháng 8 vừa qua. Ở đây phong trào hiến đất làm đường được bà con hưởng ứng rất mạnh mẽ không đợi chính quyền nhắc nhở, cưỡng chế. Bà con hiến đất làm đường để cảnh quan đẹp, đi lại thuận lợi, đất bán được giá. Nhà hiến gần 50 m2, nhà nằm ngay ngã 3, đường vào cổng chào nên mình phải tiên phong làm trước. Mình hiến đất để có con đường đẹp, đi lại thuận lợi.” 

Già làng Bùi Văn Siêng, thôn Giàn Bí, xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang năm nay đã ngoài 70 tuổi nhưng ông vẫn còn nhớ những ngày mới thành lập xã Hòa Bắc, khoảng đầu những năm 1980, hệ thống cơ sở hạ tầng, đường giao thông của xã hầu như chẳng có gì ngoài những lối mòn cỏ dại mọc um tùm. Hồi ấy bà con Cơ Tu ở 2 thôn Tà Lang, Giàn Bí muốn xuống Trung tâm xã Hòa Bắc hay thành phố Đà Nẵng phải băng rừng, lội suối đi bộ cả ngày trời. Thế rồi, được Đảng, Nhà nước, chính quyền thành phố quan tâm, đặc biệt kể từ khi triển khai thực Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng Nông thôn mới, diện mạo xã Hòa Bắc nói chung và 2 thôn đồng bào Cơ Tu Tà Lang, Giàn Bí đổi thay rõ rệt. Già Bùi Văn Siêng cho biết: Tuyến đường ĐT 601 được nâng cấp, cải tạo, chạy thẳng từ xã Hòa Sơn lên Hòa Bắc và đường cao tốc La Sơn- Túy Loan cùng các con đường liên thôn, liên xã đưa vào hoạt động đã rút ngắn khoảng cách giữa miền xuôi, miền ngược, việc buôn bán, giao lưu văn hóa giữa bà con 2 thôn Tà Lang- Giàn Bí với người dân miền xuôi, đặc biệt là bà con dân tộc Cơ Tu, huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế thêm thuận lợi: “Nhiều con đường mở, có giao thông thì phát triển được kinh tế, con cháu sau này được hưởng lợi, việc đi lại, lưu thông hàng hóa dễ dàng. Chỗ nào khó, mở được con đường thì kinh tế phát triển, con người sẽ văn minh hơn. Mình phân tích cái lợi, sau khi họ thấy có lợi họ hưởng ứng thôi. Xã hội càng đi lên, phát triển thì con cháu có đường giao thông nông thôn, nhà cửa môi trường sạch sẽ, không phát sinh bệnh tật”.

Đường cao tốc La Sơn- Túy Loan và tuyến đường ĐT 601 qua địa phận xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang có gần 960 hộ bị ảnh hưởng thi công. Ông A Lăng Như, Bí thư Chi bộ thôn Giàn Bí, xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang cho biết: Thực hiện phương châm “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”, bà con nơi đây đã nghiêm chỉnh chấp hành chủ trương của Nhà nước, nhiều hộ tự nguyện hiến đất, lùi tường rào, cổng ngõ, bàn giao mặt bằng cho đơn vị thi công, đảm bảo đúng tiến độ đề ra: “Khi chủ trương của Nhà nước đưa ra bàn giao mặt bằng, hỗ trợ bà con 1 phần nào đó về vật kiến trúc, bà con không hề tính toán thiệt hơn. Vừa rồi, lãnh đạo huyện kêu gọi kiến trúc sư thành phố lên vẽ quy hoạch du lịch cộng đồng trị giá 20 tỷ đồng. Đồng thời vận động người dân xây tường rào cổng ngõ bằng đá, huyện hỗ trợ xi măng thực hiện để làm đẹp cảnh quan”.

Cùng với đường cao tốc La Sơn-Túy Loan, đường ĐT 601, đến nay hệ thống đường giao thông nông thôn, giao thông nội đồng, kiệt hẻm trên địa bàn xã đều được đầu tư khang trang, đáp ứng được nhu cầu kết nối giao thông.  Ngoài ra, được sự quan tâm của thành phố Đà Nẵng, huyện Hòa Vang, địa phương đã tập trung đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng tại 2 thôn Tà Lang, Giàn Bí để khai thác phát triển du lịch cộng đồng của đồng bào Cơ Tu. Qua đó, tạo sinh kế, nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống cho bà con: Ông Hồ Phú Thanh, Phó Chủ tịch UBND xã Hòa Bắc, huyện Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng cho biết:“Địa phương đã quan tâm tạo điều kiện để hoàn thiện cơ sở phục vụ phát triển du lịch. Cùng với đó, tạo điều kiện hỗ trợ sinh kế cho bà con phát triển kinh tế, nhờ đó kinh tế của đồng bào 2 thôn ngày một nâng lên rõ rệt. Du lịch cộng đồng bước đầu cũng đã phát huy hiệu quả. Điều này thể hiện sự hưởng ứng, đồng hành của bà con trong thời gian qua”.

Theo Quyết định phê duyệt Quy hoạch thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 của Chính phủ, huyện Hòa Vang sẽ phân vùng không gian gồm 2 tiểu vùng dân cư nông thôn và tiểu vùng sinh thái. Đồng thời, xây dựng huyện Hòa Vang đạt tiêu chí đô thị loại IV, đủ điều kiện trở thành thị xã trực thuộc thành phố Đà Nẵng. Theo quy hoạch này, đến năm 2030, sẽ phát triển Hòa Bắc trở thành xã có cơ sở hạ tầng đồng bộ, đạt chuẩn đô thị loại 5; là điểm du lịch sinh thái, văn hóa cộng đồng chất lượng cao của huyện và thành phố. Ông Tô Văn Hùng, Bí thư Huyện ủy Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng cho rằng, để thực hiện mục tiêu này, huyện tiếp tục vận dụng tốt phương châm “Nhà nước và Nhân dân cùng làm” trong đầu tư hoàn thiện hệ thống hạ tầng theo tiêu chuẩn đô thị: “Chương trình Nông thôn mới mình cũng đã hoàn thiện được hệ thống đường giao thông nông thôn nhưng mà xét theo tiêu chuẩn đường đô thị thì không đạt. Vì thế sắp tới, địa phương tiếp tục vận động người dân chung tay hoàn thiện hệ thống hạ tầng theo phương thức “Nhà nước và Nhân dân cùng làm”, tức là người dân hiến đất, Nhà nước đền bù các vật kiến trúc trên đất. Và người dân khi xác định được mục tiêu và ý nghĩa lâu dài thì họ rất hưởng ứng, bởi đây là việc làm 2 bên cùng có lợi”./.