Hân noo boo c’moo 2019, da ding Cà Mon, vel Nước Lăng, chr’val Ba Xa, chr’hoong k’coong ch’ngai Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi n’léh váih 3 đhị cr’đoóh ga mắc. Vêy đhị, đợ cr’đoóh nâu ch’ngai k’zệt mét lâng đhộ tơợ 5 tước 7 mét. Xang zâp hân noo boo túh, zâp đhị cr’đoóh nâu ting dal bhứah lấh mơ. Xoọc đâu, đhị dzung da ding Cà Mon vêy 11 pr’loọng đhanuôr lâng 54 cha nặc nắc đhanuôr acoon cóh Hrê ặt ma mung. K’noọ 4 c’moo hanua, zâp bêl plêệng boo nắc đhanuôr cóh đâu lêy cắh têêm ngăn, cắh ngai pân bếch. T’coóh Phạm Văn Lem, ắt cóh tổ 2, vel Nước Lăng, chr’val Ba Xa đoọng năl, zâp đhị cr’đoóh nâu ting t’ngay ting ga mắc dal lấh mơ: “Azi bấc bêl k’pân bhlâng, toong t’ngay hi dưm ặt k’pân. Cóh vel azi lêy tơơi mứt, zooi đoọng ha đhanuôr”.

Bấc c’moo hanua, 11 pr’loọng đhanuôr ắt ma mung dứp dzung da ding Cà Mon, vel Nước Lăng, chr’val Ba Xa, chr’hoong Ba Tơ rơơm vêy bơơn đoọng tơơi ặt đhị lơơng. Zêng lêy zâp pr’loọng nâu nắc đhanuôr acoon cóh, pr’ắt tr’mung zr’nắh k’đhạp, cắh zâp pr’đơợ đoọng câl k’tiếc, bhrợ đông ặt đhị lơơng. Cr’chăl râu ặt k’rang k’pân hr’cấh ha voóh da ding, đhanuôr dzợ k’rang k’pân túh bhlong bhrợ p’loong pa hư đông xang. Móot hân noo boo đhí, toọm Nước Lăng dưr túh ga mắc, 11 pr’loọng đhanuôr ắt đhị dứp dzung da ding Cà Mon ting ặt k’đoong cắh ooy choom moót glúh. Bêl đêếc, chính quyền vel đông lêy k’đươi đhanuôr tơơi chô ặt ooy đông bhúh xoọng, đông văn hoá âng vel cắh cậ trường học đoọng g’đách túh. T’coóh Phạm Xuân Vinh, Chủ tịch UBND chr’hoong Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi đoọng năl, đợ đhị cr’đoóh ha voóh zăng ga mắc, đhị đhộ bhlâng k’noọ 7 mét lâng xoọc vêy đhr’năng bhứah dal lấh, k’rang k’pân bhlâng: “Acu cung ơy lướt cha mêết lêy nắc lêy đhị cr’đoóh nâu bhứah dal lấh, azi đoọng vel đông lêy cha mêết bêl váih boo đenh 2, 3 t’ngay nắc lêy pa tơơi đhanuôr chô ặt đhị têêm ngăn. Ooy đắh c’lâng bh’rợ đenh đươnh, chr’hoong ơy pa xoọng lấh 7 tỉ đồng k’rong bhrợ zr’lụ đhăm k’tiếc t’mêê. C’moo 2023, chr’hoong ơy đoọng 1,7 tỉ đồng, k’noọ đợc lứch c’moo 2023 nắc xay bhrợ bh’rợ nâu”.

Xọoc, UBND chr’hoong Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi lêy bhrợ liêm xang zâp bh’rợ đắh bha ar pa tơ, đấu thầu, xay bhrợ zâp dự án pa dưr đhăm k’tiếc ắt t’mêê đoọng ha zâp pr’loọng đhanuôr ắt ma mung dứp dzung da ding Cà Mon đấh chô ặt têêm ngăn pr’ắt tr’mung. T’coóh Trần Phước Hiền, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi đoọng năl, tỉnh cung ơy bhrợ pa dưr c’bhúh lêy cha mêết zâp đhị vêy đhr’năng hr’cấh ha voóh đoọng vêy c’lâng bh’rợ lêy bhrợ pa liêm đấh loon: “Vel đông nắc lêy cha mêết cớ đoọng têệm ngăn zâp c’lâng bh’rợ lêy bhrợ liêm choom, ra văng lâng c’lâng bh’rợ 4 đhị đêếc lâng pa tơơi zâp pr’loọng đhanuôr nắc đoo bh’rợ bha lâng. Xang hân noo boo đhí nâu, azi vêy c’lâng bh’rợ liêm ghít, choom lấh đoọng têêm ngăn pa xiêr hr’cấh ha voóh k’tiếc”./.

Cần sớm di dời người dân sống dưới chân núi Cà Mon

Nhiều năm qua, khu vực núi Cà Mon, thôn Nước Lăng, xã Ba Xa, huyện miền núi Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi xuất hiện một số vết nứt lớn, nguy cơ sạt lở núi có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Mỗi lần mưa lớn là người dân ở dưới chân núi thêm lo sợ.

Mùa mưa năm 2019, núi Cà Mon, thôn Nước Lăng, xã Ba Xa, huyện miền núi Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi xuất hiện 3 vết nứt lớn. Có nơi, vết nứt kéo dài cả chục mét với độ sâu từ 5 mét đến 7 mét. Sau mỗi mùa mưa lũ, các vết nứt ngày càng dài và rộng thêm. Hiện nay, dưới chân núi Cà Mon có 11 hộ dân với 54 nhân khẩu là đồng bào dân tộc Hrê sinh sống. Gần 4 năm qua, mỗi khi trời mưa là người dân ở đây cảm thấy bất an, không ai dám ngủ. Ông Phạm Văn Lem, trú tổ 2, thôn Nước Lăng, xã Ba Xa cho biết, các vết nứt ngày càng dài ra và rộng thêm: “Chúng tôi có khi sợ quá, cả ban đêm ban ngày cũng vẫn sợ. Trong xóm chúng tôi cần di dời, giúp đỡ cho bà con.”

Nhiều năm qua, 11 hộ dân sống dưới chân núi Cà Mon, thôn Nước Lăng, xã Ba Xa, huyện miền núi Ba Tơ mong được di dời đi nơi khác. Hầu hết các hộ này đều là đồng bào dân tộc thiểu số, cuộc sống khó khăn, không đủ điều kiện mua đất, dựng nhà ở nơi khác. Bên cạnh nỗi lo sạt lở núi, bà con còn lo lũ lụt nhấn chìm nhà cửa. Vào mùa mưa bão, suối Nước Lăng dâng cao, 11 hộ dân sống dưới chân núi Cà Mon lại bị cô lập. Lúc đó, chính quyền địa phương phải vận động bà con sơ tán đến nhà người quen, nhà văn hóa thôn hoặc trường học để tránh lũ. Ông Phạm Xuân Vinh, Chủ tịch UBND huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi cho biết, những vết nứt tương đối rộng, chỗ sâu nhất gần 7 mét và đang có hiện tượng mở rộng, kéo dài, rất nguy hiểm: “Tôi cũng đã đi kiểm tra khảo sát thì thấy vết nứt rộng và dài hơn, nên giao địa phương chủ động khi có mưa kéo dài 2, 3 ngày phải di dời dân ra nơi an toàn. Về phương án lâu dài, huyện cũng đã bổ sung hơn 7 tỉ đồng để đầu tư khu dân cư này. Năm 2023 huyện đã phân bổ 1,7 tỉ đồng, dự kiến cuối năm 2023 sẽ triển khai dự án này.”

Hiện, UBND huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi đang hoàn tất thủ tục lập hồ sơ, đấu thầu, triển khai thi công dự án xây dựng khu tái định cư để bố trí cho các hộ dân ở dưới chân núi Cà Mon sớm ổn định cuộc sống. Ông Trần Phước Hiền, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi cho biết, tỉnh cũng đã thành lập đoàn kiểm tra các điểm có nguy cơ sạt lở cao để có phương án xử lý kịp thời: “Địa phương phải rà soát lại để đảm bảo các phương án mang tính khả thi cao, sẵn sàng với phương châm 4 tại chỗ và di dời các hộ dân vẫn là phương án hàng đầu. Sau mùa mưa bão này, chúng tôi có giải pháp rất khoa học, kỹ thuật để đảm bảo vấn đề hạn chế sạt lở"./.