Pr’loọng đong anoo Vàng Hu Ga, ặt đhị vel Huổi Han, chr’val Bum Tở, chr’hoong Mường Tè, tỉnh Lai Châu năc pr’loọng đong đha rựt pa bhlầng k’đhap k’ra âng vel. K’nặ 10 cha năc âng pr’loọng đong muy đương g’nưm tơợ ha rêê, ruông chuôr bơơn pay muy hân noo lâng chr’noh bơơn pay tơợ crâng. Tr’mông tr’meh k’đhap k’ra, t’bhuch zập rau tơợ c’moo đâu tước c’moo n’tôh tu cơnh đêêc pr’loọng đong a noo năc zêng g’nưm tơợ cha neh zooi đoọng âng Nhà nước bêl tước hân noo choh bhrợ. Anoo Vàng Hu Ga xay moon, đhăm crâng Nhà nước pa đớp đoọng k’rang lêy năc bấc ha dợ anoo cung cơnh bấc pr’loọng đong coh vel căh năl bhrợ n’hau đoọng choom pa xiêr đha rựt. Năc tước bêl vêy cán bộ nông nghiệp chô xay moon, t’pâh choh quế, sa nhân lâng zooi m’ma chr’noh, bh’năn băn đươi bhrợ đhị gâm âng crâng đoọng pay ếp văn đanh, đhanuôr năc vêy năl crâng đơơng chô đoọng ha pr’ặt tr’mông liêm choom bấc rau. Anoo Vàng Hu Ga xay moon: “Đong zi tơợp choh quế c’moo 2017, lâng c’moo đâu năc đh’leh đoong, pêêh hi la đơơng pa câl cung vêy k’nặ 50 ức đồng lâng lêy tơơm quế vêy pa chô bh’nơơn liêm dal. Đhăm quế âng đong zi dap tước cr’chăl nâu cung vêy k’nặ 1 héc ta. Rơơm năc coh t’tun đâu tơơm quế pa chô thu nhập đoọng ha pr’loọng đong lâng t’bil lơi ha ul đha rựt”.

Chr’val Bum Tở, chr’hoong Mường Tè, tỉnh Lai Châu vêy lâh 98% đhanuôr La Hủ, 1 coh 4 k’bhuh acoon coh pa bhlầng k’đhap k’ra đhị vel đong. Lalăm a hay, đhanuôr bơơn đơp rau chính sách đoọng ha ma nuyh acoon coh dưp 10.000 cha năc năc bơơn đớp bấc rau zooi đoọng coh bh’rợ pa dưr pr’ặt tr’mông. Dâng 3 c’moo chô ooy đâu, đợ bấc ma nuyh La Hủ ơy dzoóc, năc pazêng chính sách crêê ta cắt pa xiêr, tu cơnh đêêc pr’ặt tr’mông âng đhanuôr lưm bấc k’đhap k’ra. T’cooh Vàng Hu Chờ, Chủ tịch UBND chr’val Bum Tở, chr’hoong Mường Tè đoọng năl: Năc tơợ tơợp nhiệm kỳ, coh pr’đơợ xay moon rau liêm choom âng vel đong, cấp ủy, chính quyền chr’val ơy k’đươi t’bhlầng bhrợ pa dưr bh’rợ ha rêê đhuôch cơnh liêm choom bhlầng. Tơợ đêêc, k’rong prang hệ thống chính trị đh’rưah moọt bhrợ, t’pâh, xay moon đhanuôr xăl tơơm chr’noh, bh’năn băn. Ting cơnh t’cooh Vàng Hu Chờ, chr’val Bum Tở, pa ghit pa dưr đanh mâng, bêl chơih pay c’lâng t’bhưah đhăm choh bhrợ đanh t’ngay năc tơơm za nươu lâng quế: “Azi ơy t’moọt ooy Nghị quyết âng Đảng ủy lâng zập c’moo UBND chr’val năc bhrợ pa dưr c’lâng bh’rợ ghit liêm, bhrợ cơnh ooy đoọng pa xiêr đha rựt, r’dợ pa dưr dal thu nhập đoọng ha đhanuôr lâng t’bil lơi ha ul đha rựt. Đoọng choom bhrợ rau đêêc, năc chr’val ơy xăl tơơm chr’noh, bh’năn băn, cơnh choom đoọng pazêng tơơm chr’noh, bh’năn băn năc đoo liêm choom cơnh lâng đhanuôr acoon coh. Apêê c’moo đăn đâu, chr’val cung ơy t’hước tước lâng c’lâng xa nay k‘rong t’bhlầng pa dưr tơơm chr’noh đanh c’moo cơnh choh quế lâng sa nhân bhrậu coh vel đong”- t’cooh Chờ đoọng năl.

Cung cơnh chr’val Bum Tở, chr’val Pa Ủ vêy lâh 95% ma nuyh năc đhanuôr acoon coh La Hủ. Coh đâu vêy crâng k’nặ 70%, coh đêêc bấc bhlầng năc crâng đanh c’moo. Nâu đoo năc pr’đơợ liêm choom bhlầng đoọng chr’val t’hước c’lâng bh’rợ đoọng ha đhanuôr bhrợ cha, t’bil ha ul pa xiêr đha rựt, pa dưr ca van tơợ crâng. T’cooh Phí Chí Giá, Chủ tịch UBND chr’val Pa Ủ, chr’hoong Mường Tè đoọng năl, lâh mơ pa dưr apêê tơơm chr’noh ting c’lâng âng cấp piing, tơợ zên zư lêy crâng mơ 30 ức đồng/pr’loọng/c’moo, chính quyền vel đong ơy t’pâh đha nuôr bhrợ têng, choh lâng băn pazêng tơơm chr’noh, bh’năn băn ếp t’ngay đoọng pa dưr dal thu nhập. T’cooh Giá đoọng năl: "Bêl đhanuôr bơơn chính sách chroot zên zư lêy crâng năc ơy năl tước bhiệc pa dưr dal bh’nơơn pr’ặt tr’mông pr’loọng đong. Coh đêêc, pa bhlầng năc đhanuôr k’rong câl m’na tơơm chr’noh, bh’năn băn đoọng pa dưr kinh tế pr’loọng đong. Trách nhiệm âng đhanuôr bơơn pa dưr dal coh zư lêy crâng. Tơợ đêêc, pazêng vel bhươl bhrợ têng liêm bh’rợ zư lêy, pa dưr crâng lâng doọ dzợ coọl pa hư crâng cơnh lalăm ahay dzợ”.

Chr’hoong ca noong k’tiếc Mường Tè năc vel đong k’đhap k’ra bhlầng âng tỉnh Lai Châu, vêy 14 chr’val, thị trấn lâng 110 vel bhươl, zr’lụ phố, k’nặ 11.000 pr’loọng đha nuôr. Pa bhlầng, vel đong vêy 6 chr’val ca noong k’tiếc n’juối ch’ngai 130km, c’năl bhriêl choom âng đhanuôr acoon coh căh lâh, pr’ặt tr’mông k’đhap đha rựt. Tơợ đhr’năng dưr vaih lâng rau lalua âng vel đong, Đảng bộ chr’hoong Mường Tè năc ơy năl ghit apêê pr’đơợ, bh’rợ tơợ tơợp nhiệm kỳ. Lâh mơ k’rong bhrợ têng, k’đươi moon, pa dưr chr’năp đoàn kết coh prang đảng bộ lâng đhanuôr zập acoon coh, chr’hoong năc ghit c’lâng bhrợ đanh mâng đoọng ha đhanuôr năc kinh tế bhrợ crâng.

T’cooh Lý Anh Hừ, Bí thư Huyện ủy Mường Tè, tỉnh Lai Châu đoọng năl: Lâh mơ 500 héc ta tơơm quế, vel đong dzợ vêy k’nặ 400 héc ta tơơm ca su, k’nặ 5.300 héc ta tơơm za nươu vêy bấc rau tơơm chr’noh cơnh: tơơm sâm Lai Châu, thiết diệp nhất chi hoa, p’lêê a pul… T’cooh Lý Anh Hừ moon ghit, đươi vêy c’lâng xa nay, c’lâng bh’rợ t’hước tước âng chr’hoong lâng rau pa zay âng đhanuôr, tước nâu kêi thu nhập ting cha năc ma nuyh zập c’moo ơy dzoóc k’nặ 28 ức đồng; đợ pr’loọng đha rựt xiêr dzợ mơ 50%. “Tơợ bấc c’moo ting xơơng cơnh c’lâng xa nay, tơợp bhrợ nâu kêi năc a zi ơy chơih pay bơr pêê tơơm chr’noh vêy c’lâng bh’rợ ghit liêm. Rau muy năc pa dưr tơơm quế lâng xoọc đâu đhanuor xoọc pa dưr k’rơ pa bhlầng, doanh nghiệp cung ơy k’rong bhrợ đong máy đoọng bhrợ têng. Leh tơợ đhr’năng k’tiếc k’bunh, azi pa zay zư đoọng liêm cr’van crâng, ca noong k’tiếc tệêm ngăn, đhr’năng chính trị coh k’tiếc k’ruung hêê tệêm ngăn. Vêy cơnh đêêc năc vêy choom t’đang, t’pâh apêê chô k’rong bhrợ lâng vêy choom xay bhrợ apêê bh’rợ tr’nêng âng Nghị quyết Đại hội pa căh”.

Tơợ c’lâng xa nay xay bhrợ pr’đơợ liêm choom âng crâng đoọng pa dưr kinh tế, tước nâu kêi pr’ặt tr’mông âng đhanuôr acoon coh chr’hoong Mường Tè, tỉnh Lai Châu ting k’bhộ ngăn, ha dưr lâh mơ. Pa bhlầng, c’năl âng đhanuôr vêy cơnh ha dưr liêm choom lâh mơ. Xăl tu đương g’nưm tơợ tơợ chính sách zooi đoọng âng Đảng, Nhà nước, đhanuôr ơy đoàn kết, z’lâh k’đhap k’ra đoọng ha dưr bhrợ ca van, chroi k’rong zư nhâm mâng c’la ca noong k’tiếc âng hêê tệêm ngăn./.

Người dân biên giới Mường Tè, Lai Châu xóa nghèo từ kinh tế đồi rừng

Phát huy tiềm năng, lợi thế từ rừng, đồng bào các dân tộc huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu đã nỗ lực bám rừng để phát triển kinh tế. Nhờ các chính sách hỗ trợ của Đảng và Nhà nước, nhiều mô hình, dự án cây trồng, vật nuôi được triển khai, giúp người dân có nguồn thu nhập ổn định, góp phần giảm tỷ lệ hộ nghèo, tăng số hộ khá giả ở địa phương.

Gia đình anh Vàng Hu Ga, ở bản Huổi Han, xã Bum Tở, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu là hộ nghèo đặc biệt khó khăn của bản. Gần 10 nhân khẩu của gia đình chỉ trông chờ vào ít ruộng nương trồng lúa một vụ và nông sản lấy từ rừng. Cuộc sống khó khăn, thiếu thốn đeo bám từ năm này qua năm khác nên gia đình anh luôn phải phụ thuộc nguồn gạo cứu đói giáp hạt của Nhà nước. Anh Vàng Hu Ga chia sẻ, diện tích rừng Nhà nước giao khoán trông coi bảo vệ thì nhiều nhưng anh cũng như nhiều hộ dân trong bản không biết làm gì để bớt đói nghèo. Chỉ đến khi cán bộ nông nghiệp về tuyên truyền, vận động trồng quế, sa nhân và hỗ trợ cây, con giống nuôi dưới tán rừng để lấy ngắn nuôi dài, bà con mới biết rừng cho cuộc sống tốt hơn. “Nhà mình bắt đầu trồng quế từ năm 2017 và năm nay tỉa cành, tỉa lá mang đi bán cũng được gần 50 triệu và cũng thấy cây quế có hiệu quả kinh tế cao. Diện tích quế của nhà mình tính đến thời điểm hiện tại cũng có gần 1ha. Mong muốn sau này cây quế tiếp tục cho thu nhập cho gia đình và xóa đói, giảm được nghèo” - anh Vàng Hu Ga cho biết.

Xã Bum Tở, huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu có hơn 98% đồng bào La Hủ, 1 trong 4 dân tộc đặc biệt khó khăn ở địa phương. Trước đây, bà con hưởng các chính sách dành cho dân tộc có số dân dưới 10.000 người nên được hưởng nhiều nguồn hỗ trợ trong phát triển kinh tế, xã hội. Khoảng 3 năm trở lại đây, dân số La Hủ tăng lên, đồng nghĩa với các chính sách bị cắt giảm, nên cuộc sống của bà con gặp nhiều khó khăn. Ông Vàng Hu Chờ, Chủ tịch UBND xã Bum Tở, huyện Mường Tè cho biết: Ngay từ đầu nhiệm kỳ, trên cơ sở phân tích tiềm năng, lợi thế của địa phương, cấp ủy, chính quyền xã đã chỉ đạo đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Từ đó, huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc vận động, tuyên truyền người dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi.

Theo ông Vàng Hu Chớ, xã Bum Tở chú trọng hướng phát triển bền vững, khi lựa chọn mở rộng diện tích cây trồng dài ngày là dược liệu và quế. “Chúng tôi đã đưa vào Nghị quyết của Đảng ủy và hàng năm UBND xã phải xây dựng kế hoạch cụ thể, để đặc biệt làm sao giảm được tỷ lệ hộ nghèo, từng bước nâng cao thu nhập cho người dân và xóa đói giảm nghèo. Để làm được điều đó xã đã vững tâm vào chuyển đổi cây trồng, làm sao các cây trồng, vật nuôi phù hợp với đồng bào dân tộc. Mấy năm gần đây xã cũng đã định hướng và có chủ trương tập trung đẩy mạnh phát triển các cây trồng lâu năm như là trồng quế và sa nhân tím rồi là trồng giềng trên địa bàn”- ông Vàng Hu Chớ cho biết.

Cũng như xã Bum Tở, xã Pa Ủ có hơn 95% dân số là đồng bào La Hủ. Nơi đây độ che phủ rừng chiếm gần 70%, trong đó chủ yếu là rừng già nguyên sinh. Đây là tiềm năng, lợi thế lớn để xã định hướng nhân dân phát triển kinh tế, thoát nghèo, làm giàu từ rừng. Ông Phí Chí Giá, Chủ tịch UBND xã Pa Ủ, huyện Mường Tè cho biết, ngoài phát triển các cây trồng theo định hướng của cấp trên, từ nguồn chi trả dịch vụ môi trường rừng khoảng 30 triệu đồng/hộ/năm, chính quyền địa phương đã vận động nhân dân tái sản xuất, trồng và nuôi các cây, con ngắn ngày để nâng cao thu nhập. Ông Giá nói: “Khi bà con nhận được chính sách chi trả môi trường rừng thì đã nhận thức được vấn đề nâng cao đời sống gia đình. Trong đó đặc biệt bà con tập trung vào mua cây, con giống để phát triển kinh tế của gia đình. Trách nhiệm của bà con được nâng cao trong bảo vệ, phát triển rừng. Từ đó hầu như các bản thực hiện tốt công tác bảo vệ, phát triển rừng và không còn chặt phá rừng như trước đây nữa”.

Huyện biên giới Mương Tè là địa phương khó khăn nhất của tỉnh Lai Châu, có 14 xã, thị trấn, với 110 bản, khu phố, gần 11.000 hộ dân. Đặc biệt, địa phương có 6 xã biên giới, với chiều dài đường biên hơn 130km, trình độ dân trí của một bộ phận đồng bào dân tộc thiểu số còn hạn chế, đời sống khó khăn. Từ xuất phát điểm và đánh giá tình hình thực tế, Đảng bộ huyện Mường Tè xác định rất kỹ các chỉ tiêu, nhiệm vụ ngay từ đầu nhiệm kỳ. Ngoài tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, phát huy truyền thống đoàn kết trong toàn đảng bộ và nhân dân các dân tộc, huyện xác định hướng đi bền vững cho người dân là kinh tế đồi rừng.

Ông Lý Anh Hừ, Bí thư Huyện ủy Mường Tè, tỉnh Lai Châu cho biết: Ngoài gần 500 héc ta cây quế, địa phương còn có gần 400 héc ta cây cao su, gần 5.300 héc ta cây dược liệu các loại như sâm Lai Châu, thất diệp nhất chi hoa, thảo quả... Ông Lý Anh Hử khẳng định, nhờ chủ trương, định hướng của huyện và sự nỗ lực của người dân, đến nay thu nhập bình quân đầu người hàng năm đã tăng lên gần 28 triệu; tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn khoảng 50%. “Sau nhiều năm thống nhất, thí điểm bây giờ chúng tôi chọn một số cây con có hướng đi rõ ràng. Thứ nhất là phát triển cây quế và hiện nay dân đang phát triển rất mạnh, doanh nghiệp cũng đã đầu tư nhà máy chế biến. Xuất phát từ vị trí địa lý chung tôi vẫn xác định là giữ cho bằng được tài nguyên rừng, rồi biên giới ổn định, tình hình an ninh chính trị trong nội địa là đảm bảo. Có như thế thì mới kêu gọi, thu hút được các nhà đầu tư đến và mới tổ chức, triển khai thực hiện được các mục tiêu, nhiệm vụ của Nghị quyết Đại hội đề ra.”

Từ chủ trương khai thác tiềm năng, lợi thế từ rừng để phát triển kinh tế, đến nay đời sống của đồng bào các dân tộc huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu ngày càng ấm no, phát triển hơn. Đặc biệt, nhận thức của người dân có sự chuyển biến rõ rệt. Thay vì ỷ lại, trông chờ vào chính sách hỗ trợ của Đảng, Nhà nước, người dân đã đoàn kết, tự khắc phục khó khăn để vươn lên thoát nghèo, làm giàu, góp phần giữ vững chủ quyền an ninh biên giới quốc gia./.