Za Hung năc muy coh pazêng chr’val âng chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam ta luôn crêê râu bil hư tu đhí boo, tuh bhlong bhrợ t’vaih. Ơy cơnh đêếc, đhanuôr Cơ Tu coh đâu tơợ đanh ahay năc loóih ắt mamông coh truih aral da ding, toor k’ruung, tâm đác tu cơnh đêêc năc đoo bêl vaih boo tuh năc buôn vaih đhr’năng hr’câh da ding, tuh pr’hậc. Tu cơnh đêêc, bh’rợ ra pặ, nhâm mâng đhị ắt mamông đoọng ha đhanuôr coh da ding k’coong ting cơnh Nghị quyết 12 âng HĐND tỉnh Quảng Nam ta luôn vêy chính quyền Za Hung ng’moon la lay, chr’hoong Đông Giang t’bhlâng xay bhrợ. Tước nâu cơy, coh vel đong chr’val Za Hung ơy bhrợ bơr zr’lụ đhăm ắt mamông t’mêê Xơ Ngir lâng A Xanh Gố, đớc đoọng đhị ăt mamông nhâm mâng ha k’ha riêng pr’loọng đong đhanuôr. Amoó Bhriu Thị Lương ắt coh zr’lụ đhăm ắt mamông t’mêê, tơợ bêl chô ắt đhị đhăm ắt mamông t’mêê, pr’loọng đong amoó doọ dzợ lâh k’rang hr’lang hr’câh da ding k’coong, tuh pr’hậc: “Ng’moon zazum đhanuôr chô ooy đâu zêng bhui har, coh đâu vêy c’lâng xe ô tô, vêy điện. Bơơn vêy Nhà nước k’rang lêy bhrợ đoọng đhăm ắt mamông năc đhanuôr công ơy bhrợ đong xang liêm mâng, ch’ngaách l’thai, pr’ắt tr’mông ting t’ngay vêy ta ha dưr, pazêng râu chr’noh chr’bêệt âng đhanuôr năc zêng vêy apêê aduôn lướt câl tước ooy đong. Trường lớp vêy ta bhrợ đăn đhị ắt mamông, k’coon ta đhi lướt học công liêm buôn lâh mơ ahay, pa bhlâng năc coh hân noo boo”.

Bhrợ têng đhăm ắt mamông t’mêê Xơ Nghir lâng A Xanh Gố, đh’rưah lâng râu zooi đoọng âng Nhà nước, chính quyền chr’val Za Hung năc dzợ k’dua đhanuôr cher đoọng k’nặ 5 héc ta k’tiếc bhrợ trường học, trạm xá, bhrợ c’lâng lâng pazêng công trình chr’năp n’lơơng. T’cooh Bhơ Nướch Bíp, Chủ tịch UBND chr’val Za Hung, chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam prá xay: Tước nâu cơy, pazêng đhanuôr coh zr’lụ buôn vaih râu bil hư tu đhí boo, tuh bhlong bhrợ t’vaih năc ơy chô ắt đhị đhăm ắt mamông t’mêê, vêy ta đoọng k’tiếc bhrợ đong, đhanuôr công vêy ta đoọng k’tiếc pa bhrợ, tu cơnh đêêc năc đhanuôr têêm loom: “X’rịa c’moo 2017 zr’lụ đhăm ắt mamông t’mêê A Xanh vêy ta bhrợ xang, tước c’moo 2022 chr’val ơy pa tơơi, ra pặ đoọng ha đhanuôr chô ắt. Tước nâu cơy, chr’val ơy đoọng pazêng 54 pr’loọng đong đhanuôr chô ắt, coh đâu năc đợ pr’loọng đong ắt coh zr’lụ buôn vaih hr’lang hr’câh k’tiếc, tuh pr’hậc. Pazêng râu pr’đươi cơnh: C’lâng p’rang liêm mâng, điện đác zập liêm, trường mầm non, trường tiểu học zêng vêy ta bhrợ xang, xoọc đâu xoọc bhrợ đong văn hoá cr’noon”.

Công cơnh chr’val Za Hung, chính quyền chr’val Cà Dăng, chr’hoong Đông Giang ta luôn xay moon bh’rợ g’đéch ha đhí boo, tuh bhlong ga măc, hr’câh k’tiếc năc bh’rợ bha lâng. T’cooh A Lăng Tốt, Phó Chủ tịch UBND chr’val Cà Dăng, chr’hoong Đông Giang xay moon: Hân noo boo đhí c’moo 2020, da ding coh cr’noon Bến Hiên vêy đhr’năng hr’câh năc vel đong ta đang moon chr’hoong bhrợ têng đhăm ắt mamông t’mêê, bhrợ t’vaih râu liêm crêê đoọng ha đhanuôr vêy đhị ắt mamông nhâm mâng. C’moo 2022, zr’lụ đhăm ắt mamông t’mêê cr’noon Bến Hiên, chr’val Cà Dăng bhưah lâh 3 héc ta vêy ta bhrợ têng lâng đợ zên lâh 30 tỷ đồng tơợ ngân sách Trung ương lâng ngân sách chr’hoong Đông Giang. C’lâng p’rang coh zr’lụ đhăm ắt mamông t’mêê Bến Hiên cơnh: c’lâng p’rang, điện, đác vêy ta bhrợ liêm mâng. Ting cơnh t’cooh A Lăng Tốt, tước nâu cơy, vel đong ơy đoọng, ra pặ ha lâh 36 pr’loọng đong đhanuôr coh zr’lụ vêy đhr’năng hr’lang hr’câh k’tiếc chô ắt đhị đhăm ắt mamông t’mêê, pazêng đhr’nong đong liêm mâng ơy vêy ta bhrợ: “K’tiếc k’bunh đhị chr’val zr’năh k’đhap, đhị ắt mamông âng đhanuôr căh nhâm mâng, tước nâu cơy Nhà nước ơy xay bhrợ đoọng bơr đhăm ắt mamông t’mêê coh chr’val. Coh cr’chăl ha y chính quyền chr’val k’dua cớ cấp m’piing bhrợ têng p’xoọng muy đhăm ắt mamông t’mêê đoọng ra pặ đhanuôr vêy đhăm ắt nhâm mâng coh hân noo boo đhí”.

Ting cơnh Nghị quyết số 12/2017 lâng nâu cơy năc Nghị quyết số 23/2021 âng HĐND tỉnh Quảng Nam cr’chăl c’moo 2017 - 2020, chr’hoong Đông Giang vêy ta pác đoọng k’nặ 35 tỷ đồng zooi đhanuôr coh zr’lụ buôn vaih tuh bhlong, hr’câh da ding k’coong pa tơơi, bhrợ đong ắt đhị zr’lụ liêm mâng. C’moo đâu, chr’hoong vêy ta pác đoọng lâh 6 tỷ đồng đoọng pa tơơi, ra pặ nhâm mâng đhị ắt mamông đoọng ha đhanuôr coh zr’lụ buôn vaih đhí boo, tuh bhlong ga măc. Tước nâu cơy, năc ơy vêy 61/74 pr’loọng đong đhanuôr coh zr’lụ buôn vaih tuh bhlong, hr’lang hr’câh da dibng k’coong vêy ta zooi bhrợ đong ắt đhị zr’lụ đhăm ắt t’mêê. T’cooh Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam prá xay, tước nâu cơy vel đong ơy bhrợ xang lâng đoọng đươi 4 đhị đhăm ắt mamông t’mêê, năc: Zr’lụ đhăm ắt mamông A Chôm Tu Núc, Biến Hiên chr’val Cà Dăng lâng Xơ Nghir, A Xanh Gố chr’val Za Hung, zooi đhanuôr coh zr’lụ buôn vaih tuh bhlong, hr’câh k’tiếc ting t’ngay nhâm mâng pr’ắt tr’mông, pa xiêr râu bil hư coh hân noo đhí boo ga măc: “P’too moon Phòng A coon coh chr’hoong t’bhlâng ch’mêệt lêy muy bơr zr’lụ đhanuôr ắt mamông dzợ bấc râu zr’năh k’đhap tu đhí boo, tuh bhlong ga măc bhrợ t’vaih, bhrợ têng cơnh ooy pazêng pr’loọng đong đhanuôr coh zr’lụ vêy đhr’năng hr’lang hr’câh năc vêy ta đoọng ắt mamông đhị zr’lụ đhăm ắt t’mêê. Xoọc đâu, chr’hoong Đông Giang ơy vêy bh’rợ ra pặ đoọng ắt đh’rưah coh pazêng đhị đhăm ắt mamông t’mêê. Chr’hoong công xoọc t’bhlâng đh’rưah lâng pazêng ban ngành âng tỉnh t’bhlâng xay bhrợ đâh lâh mơ đoọng ha chr’hoong, đoọng zooi đhanuôr vêy đhị ắt mamông liêm crêê coh bơr hân noo, hân noo p’răng lâng hân noo boo”./.

Đông Giang- An cư cho người dân vùng thiên tai

Nằm ở khu vực núi cao, thường xuyên bị ảnh hưởng bởi bão lũ, lở núi nên công tác sắp xếp, ổn định dân cư cho bà con vùng thiên tai được huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đặc biệt quan tâm. Nhờ làm tốt công tác di dời, sắp xếp, tái định cư cho người dân sống ven chân núi, sông, suối… những năm qua, huyện Đông Giang đã hạn chế đến mức thấp nhất những thiệt hại do bão lũ gây ra.

Za Hung là một trong những xã của huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam thường xuyên chịu tác động nặng nề bởi thiên tai. Đã vậy, bà con đồng bào Cơ Tu nơi đây từ xưa đã quen sống dọc các sườn núi, ven sông, suối nên mỗi khi bão lũ tràn về luôn phải đối mặt với nguy cơ lở núi, lũ quét, lũ ống. Vì thế, công tác sắp xếp, ổn định dân cư miền núi theo Nghị quyết 12 của HĐND tỉnh Quảng Nam được chính quyền xã Za Hung nói riêng, huyện Đông Giang nói chung đặc biệt quan tâm. Đến nay, trên địa bàn xã Za Hung đã xây dựng được hai khu tái định cư Xơ Nghir và A Xanh Gố, bố trí chỗ ở ổn định cho hàng trăm hộ dân. Chị Bhriu Thị Lương ở khu tái định cư A Xanh Gố, từ khi dọn về nơi ở mới, gia đình chị không còn nơm nớp lo sợ lở núi, lũ cuốn: “Nói chung bà con về đây đều phấn khởi, ở đây có đương xe ô tô, có điện. Được Nhà nước quan tâm san ủi mặt bằng bà con cũng đã xây dựng nhà cửa khang trang, sạch sẽ, đời sống kinh tế từng bước được ổn định, các mặt hàng nông sản của bà con đều được các tiểu thương đến thu mua tân nơi. Trường lớp được xây dựng gần với khu tái định cư, con em đi học thuận tiện hơn so với trước đây, nhất là vào mùa mưa”.

Triển khai xây dựng khu tái định Xơ Nghir và A Xanh Gố, cùng với sự hỗ trợ của Nhà nước, chính quyền xã Za Hung còn vận động bà con hiến gần 5 héc ta đất để xây dựng trường học, trạm xá, làm đường giao thông và các công trình dân sinh khác. Ông Bhơ Nướch Bíp, Chủ tịch UBND xã Za Hung, huyên Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết: Đến nay, hầu hết bà con vùng bị ảnh hưởng thiên tai đã chuyển về sống tại hai khu tái định cư, được cấp đất làm nhà, bà con còn được bố trí đất sản xuất nên bà con rất an tâm: “Cuối năm 2017 khu tái định cư A Xanh được xây dựng xong, đến năm 2022 xã đã di dời, bố trí, sắp xếp cho bà con về ở. Đến nay, xã đã bố trí được tổng số 54 hộ, đây là những hộ nằm ở những nơi coh nguy cơ sạt lở cao, nguy cơ lũ quét. Các cơ sở hạ tâng như: đường xá khang trang, điện nước hết sức thuận lợi, trường mầm non, trường tiểu học đều đã được xây dựng xong, hiện đang xây dựng nhà văn hoá thôn”.

Cùng như xã Za Hung, chính quyền xã Cà Dăng, huyện Đông Giang luôn đặt công tác chủ động phòng tránh thiên tai lên hàng đầu. Ông A Lăng Tốt, Phó Chủ tịch UBND xã Cà Dăng, huyện Đông Giang cho biết: Mùa mưa bão năm 2020, quả đồi ở thôn Bến Hiên có nguy cơ sạt lở cao nên địa phương đã kiến nghị huyện đầu tư xây dựng khu tái định cư mới, tạo điều kiện cho bà con có nơi ở đảm bảo an toàn. Năm 2022, khu tái định cư thôn Bến Hiên, xã Ca Dăng rộng hơn 3 héc ta được đâu tư xây dựng với nguồn vốn hơn 30 tỷ đồng từ ngân sách Trung ương và ngân sách huyện Đông Giang. Cơ sở hạ tầng ở khu tái định cư thôn Bến Hiên như: giao thông, điện, nước được hoàn thiện. Theo ông A Lăng Tốt, đến nay, địa phương đã bố trí, sắp xếp cho hơn 36 hộ dân ở vùng có nguy cơ sạt lở cao về khu tái định cư, những ngôi nhà khang trang đã được xây dựng kiên cố: “Địa bàn xã khó khăn về địa hình, ví trí ở của bà con không ổn định, đến nay Nhà nước đã quan tâm xây dựng hai khu mặt bằng trên địa bàn xã. Trong thời gian tới chính quyền xã tiếp tục kiến nghị cấp trên tiếp tục quan tâm đầu tư thêm một mặt bằng nữa để bố trí người dân có chổ ở ổn định vào mua mưa bão”.

Thực hiện Nghị quyết số 12/2017 và nay là Nghị quyết số 23 của HĐND tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2017 - 2020, huyện Đông Giang được phân bổ gần 35 tỷ đồng hỗ trợ bà con ở những vùng sung yếu di dời, xây dựng nhà cửa ở nơi an toàn. Năm nay, huyện được phân bổ hơn 6 tỷ đồng để di dời, sắp xếp ổn định dân cư vùng bị ảnh hưởng thiên tai. Đến nay, đã có 61/74 hộ dân ở vùng có nguy cơ sạt lở, lũ quét được hỗ trợ xây dựng nhà tại nơi ở mới. Ông Đỗ Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, đến nay địa phương đã hoàn tất và đưa vào sử dụng 4 khu tái  định cư, gồm: Khu tái định cư A Chôm Tu Núc, Bến Hiên xã Cà Dăng và Xơ Ngir, A Xanh Gố xã Za Hung, giúp cho bà con vùng thiên tai từng bước ổn định cuộc sống, giảm thiểu rủi ro trong mùa mưa bão: “Chỉ đạo Phòng Dân tộc huyện tiếp tục ra soát một số khu dân cư gặp nhiều khó khăn khi thiên tai bão lũ rình rập, làm sao những hộ dân ở những nơi có nguy cơ sạt lở sẽ được di dời vào các khu tái định cư. Hiện nay, huyện Đông Giang đã có phương án xen ghép ở những khu tái định cư. Huyện đang tập trung phối hợp với các ban ngành của tỉnh quan tâm đầu tư nhanh hơn, sơm hơn cho huyện, nhằm giúp cho bà con có chỗ ở an toàn vào hai mùa, mùa nắng và mùa mưa”./.