Đhr’năng hr’cấh ha voóh da ding k’coong, toor k’ruung, toor biển đhị tỉnh Quảng Trị ting t’ngay ting dưr váih zr’nắh k’đhạp, k’rang k’pân bêl hân noo boo đhí. Chr’hoong k’coong ch’ngai Hướng Hoá nắc đhị vêy đhr’năng dưr váih hr’cấh ha voóh k’tiếc bấc bhlâng.

Zr’lụ vel Tà Rùng, chr’val Húc, chr’hoong Hướng Hoá vêy lấh 40 pr’loọng đhanuôr ắt ma mung truíh toor da ding. C’moo 2020, chr’val Húc bil hư hi lêệng bêl g’lúh hr’cấh ha voóh k’tiếc, ga lấp đông xang, bhrợ 9 cha nặc chêết. T’coóh Hồ Hoàng Hiền, ắt cóh vel Tà Rùng, chr’val Húc, chr’hoong Hướng Hoá, Quảng Trị đoọng năl, boo đhí c’moo đâu, bấc pr’loọng đhanuôr cóh đâu zêng ặt k’rang k’pân:“Boo túh nâu vêy đhr’năng hr’cấh ha voóh bấc, tu k’tiếc ma cr’đoóh zêng, ha dang boo túh đhanuôr ting k’rang lấh mơ. Đắh chính quyền vel cung ơy lướt xay moon đoọng đhanuôr năl liêm ghít đắh đhr’năng hr’cấh ha voóh, pa tơơi đhanuôr chô ặt đhị têêm ngăn, đhị trường học cắh cậ chấc lêy ặt ha đhị đoọng nhâm mâng.”

Chr’val Húc xoọc vêy k’noọ 300 pr’loọng đhanuôr lâng lấh 1.680 manứih ặt ma mung đhị zr’lụ k’rang k’pân hr’cấh ha voóh. T’coóh Hồ Văn Ka Rai, Chủ tịch UBND chr’val Húc, chr’hoong Hướng Hoá đoọng năl, g’lúh boo ga mắc t’mêê đâu bhrợ ta cắt bấc đhị bha nậ, chr’hooi đác, c’lâng c’tốch cung ta cắt cắh choom lướt:“Truíh c’lâng nâu vêy đhr’năng hr’cấh ha voóh, c’moo n’đoo cung vêy váih hr’cấh ha voóh. Azi k’đươi moon lâng UBND chr’hoong lâng cấp piing lêy đấh hân pa tơơi đhanuôr, bhrợ pa dưr mưy đhị ặt, bhrợ cha t’mêê têêm ngăn lấh.”

Prang chr’hoong Hướng Hoá vêy váih k’dâng 50 đhị hr’cấh ha voóh, bhrợ cắh liêm crêê tước 700 pr’loọng đhanuôr lâng lấh 3.500 cha nặc. Đoọng têêm ngăn ha đhanuôr, chr’hoong k’đươi moon lâng bhrợ pa tơơi đhanuôr, đợ apêê xoọc ặt truíh k’ruung zr’lụ k’rang k’pân bêl boo đenh; pa đhâng c’lặ pa rơớt moon zâp đhị zr’lụ vêy đhr’năng hr’cấh ha voóh, gr’lúh túh. T’coóh Trần Bình Thuận, Chủ tịch UBND chr’hoong Hướng Hoá, tỉnh Quảng Trị đoọng năl:“Hân noo boo ơy chô, chr’hoong lêy cha mêết zêng đợ đhị vêy đhr’năng hr’cấh ha voóh, vêy c’lâng bh’rợ pa tơơi đhanuôr. Lấh mơ, zâp vel đông bhrợ pa dưr liêm gít kịch bản bêl vêy váih hr’cấh ha voóh k’tiếc nắc lêy bhrợ 4 đhị đêếc, đoọng đấh loon pa tơơi đhanuôr chô ặt đhị têêm ngăn.”

Đợ c’moo hanua, UBND tỉnh Quảng Trị ơy bhrợ bơr pêê c’lâng bh’rợ zêl cha groong, bhrợ pa liêm lâng pa xiêr đợ mơ bil hư tu hr’cấh ha voóh da ding. Zâp vel đông ơy lêy cha mêết zâp đhị vêy đhr’năng hr’cấh ha voóh, pa đhâng c’lặ pa rơớt moon bêl hân noo boo đhí; lêy pa tơơi đhanuôr chô ặt đhị zr’lụ hr’cấh ha voóh k’tiếc; đấh hân bhrợ pa liêm zâp đhị hr’cấh ha voóh... T’coóh Lê Quang Lam, Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy zêl cha groong boo đhí túh bhlong lâng chấc lêy trông dấc bhrêy tắh tỉnh Quảng Trị moon, ooy ha y chroo nắc lêy cha mêết bhiệc pa tơơi đhanuôr chô ặt zâp đhị zr’lụ đhăm k’tiếc t’mêê lâng têêm ngăn ặt ma mung bhrợ cha ha đhanuôr đhị t’mêê n’nắc:“Xọoc đâu, bhiệc hr’cấh ha voóh k’tiếc đhị zâp zr’lụ Hướng Hoá, Đakrông nắc năl ghít zâp zr’lụ pazưm cóh zâp zr’lụ đhanuôr ặt toor da ding, bha đưn, zâp zr’lụ truíh c’lâng bhlâng, zâp đhị vêy đhr’năng dưr váih hr’cấh ha voóh. Xọoc đâu, zâp vel đông cung năl ghít zâp đhị đâu đoọng lêy pa đhâng c’lặ pa rơớt moon ha đhanuôr ắt ma mung đhị đêếc. Bơr nặc đhanuôr lướt vốch truíh zâp c’lâng nâu./.”

Cần di dời người dân vùng sạt lở đất ở Quảng Trị đến nơi an toàn

Tình trạng sạt lở núi, bờ sông, bờ biển tại tỉnh Quảng Trị diễn biến ngày càng phức tạp trong mùa mưa bão. Huyện miền núi Hướng Hóa là nơi có nguy cơ rất cao về sạt lở đất.

Khu vực thôn Tà Rùng, xã Húc, huyện Hướng Hóa có hơn 40 hộ dân sống ven các vách núi. Năm 2020, xã Húc bị thiệt hại nặng nề trong đợt sạt lở đất, vùi lấp nhà, làm 9 người chết. Ông Hồ Hoàng Hiền, trú  thôn Tà Rùng, xã Húc, huyện Hướng Hóa, Quảng Trị cho biết,  mưa bão năm nay, nhiều hộ dân nơi đây đều nơm nớp lo sợ: “Mưa lũ này có nguy cơ rất nhiều vì đất đã nứt, nếu mà mưa lũ bà con càng lo lắng. Bên chính quyền thôn cũng đi tuyên truyền để bà con hiểu về nguy cơ sạt lở, di dời đến nơi an toàn, địa điểm ở trường học hoặc ở nhờ chỗ nào có nhà kiên cố”.

Xã Húc hiện có gần 300 hộ dân với hơn 1.680 nhân khẩu sống trong vùng nguy cơ sạt lở cao. Ông Hồ Văn Ka Rai, Chủ tịch UBND xã Húc, huyện Hướng Hóa cho hay: Đợt mưa lớn vừa rồi gây chia cắt một số ngầm, tràn, giao thông bị chia cắt cục bộ: “Dọc tuyến đường này rất có nguy cơ, năm nào cũng xảy ra sạt lở. Chúng tôi đề xuất với UBND huyện và cấp trên phải khẩn cấp di dời dân, xây dựng một nơi định canh định cư mới an toàn hơn.”

Toàn huyện Hướng Hóa xuất hiện khoảng 50 điểm sạt lở, ảnh hưởng hơn 700 hộ dân với hơn 3.500 nhân khẩu. Để bảo đảm an toàn cho người dân, huyện đang vận động và thực hiện sơ tán, di dời tạm thời những hộ đang sống trong khu vực nguy hiểm khi mưa lớn kéo dài; cắm biển báo tại các khu vực có nguy cơ xảy ra sạt lở, lũ quét. Ông Trần Bình Thuận, Chủ tịch UBND huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị cho biết: “Mùa mưa đã đến, huyện trước hết phải rà soát lại tất cả các điểm có nguy cơ sạt lở cao, có phương án di dời người dân. Đặc biệt các địa phương xây dựng cụ thể kịch bản khi mà có sạt lở xảy ra thì thực hiện bốn tại chỗ, để kịp thời di dời người dân đến nơi trú ẩn an toàn”.

Những năm qua, UBND tỉnh Quảng Trị đã thực hiện một số giải pháp ứng phó, khắc phục và giảm thiểu thiệt hại về sạt lở núi. Các địa phương đã tiến hành rà soát các điểm có nguy cơ sạt lở, cắm biển cảnh báo trước mùa mưa bão; lên phương án sơ tán người dân khỏi vùng sạt lở đất; khẩn trương gia cố các điểm sạt lở... Ông Lê Quang Lam, Chánh Văn phòng Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh Quảng Trị cho rằng, về lâu dài phải tính chuyện di dời người dân đến các khu tái định cư và đảm bảo sinh kế cho bà con tại nơi ở mới: “Hiện nay, vấn đề sạt trượt đất ở các vùng Hướng Hóa, ĐaKrông thì xác định được các vùng tập trung ở các khu dân cư ven sườn đồi, sườn núi, các vùng trên tuyến đường giao thông huyết mạch, các địa điểm có nguy cơ xảy ra sạt trượt. Hiện nay, các địa phương cũng xác định các vị trí này để tự đi cắm biển cảnh báo cho người dân sở tại. Hai là người dân lưu thông trên các tuyến đường này”./.