Xăl tu lướt tước ooy pazêng pr’loọng đong k’dua đhanuôr họp cơnh l’lăm ahay, anoo Nguyễn Văn Nhích, Trưởng cr’noon Đha Mi, chr’val Ba, chr’hoong da ding k’coong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam năc đươi điện thoại ta béch, xrặ muy bơr n’juông xa nay xay moon coh c’bhuh zalo âng cr’noon năc đhanuôr ơy bơơn n’năl xa nay. Anoo Nhích prá xay, cr’noon Đha Mi vêy 284 pr’loọng đong lâng k’nặ 1130 cha năc manuyh ắt mamông, coh đêêc, đhanuôr Cơ Tu pay k’nặ 80% đhanuôr. Lêy râu chr’năp âng pr’đươi zalo, anoo Nhích ơy bhrợ t’vaih c’bhuh zalo cr’noon Đha Mi lâng ting pâh âng pazêng pr’loọng đong. Coh c’bhuh zalo prá xay ooy pazêng pr’họp cr’noon lâng bh’rợ tr’nêng âng cr’noon, tơợ bh’rợ k’dua đhanuôr chroi đoọng ooy quỹ, chroi đoọng g’lêêh c’rơ, chrooi đoọng pr’đươi bhrợ têng công trình âng bhươl cr’noon, tước lum lêy manuyh jeh k’ăy, bh’rợ bhui har, bh’rợ lơi abhuy… Anoo Nguyễn Văn Nhích prá xay, bh’rợ đươi zalo coh bh’rợ tr’nêng ơy zooi anoo n’năl đâh loon pazêng xa nay bh’rợ âng bhươl cr’noon, k’miah t’ngay c’xêê lâng zên prặ lướt chô: “Chr’val ơy chô bhrợ chuyển đổi số lâng pa choom coh điện thoại. Bh’rợ đươi công nghệ thông tin ooy pr’ắt tr’mông, bh’rợ tr’nêng pa bhlâng liêm buôn. Zập bh’rợ tr’nêng âng cr’noon zêng prá xay coh zalo. Năc pazêng pr’loọng đong coh cr’noon đươi zêng n’năl đươi điện thoại đoọng prá xay đh’rưah.”

Tơợ t’ngay đươi công nghệ thông tin ooy bh’rợ xay bhrợ bha ar bha tơ hành chính, bh’rợ âng amoó A Lăng Lanh, cán bộ bhrợ bh’rợ Nội vụ, Thi đua khen thưởng, Acoon coh, Tôn giáo chr’val Ba, chr’hoong Đông Giang năc ba buôn lâng liêm choom lâh mơ. Amoó A Lăng Lanh prá xay, coh l’lăm ahay, bh’rợ k’rong, đương đơp pazêng bha ar bha tơ pa choom, xay bhrợ cơnh pazêng Nghị quyết, chính sách, bơr pêê c’moo đâu, đươi xay bhrợ bh’rợ chuyển đổi số, pazêng râu xa nay crêê tước ooy bha ar bha tơ năc vêy amoó ha âu đớc coh máy tính, tu cơnh đêêc năc doọ k’pân u bil ting n’năc k’miah t’ngay c’xêê: “L’lăm ahay đoo bêl bhrợ dự án, chính sách n’hau năc acu ha bệ bấc pa bhlâng bha ar, bha tơ vêy ta đớc đoọng chêêc n’năl xa nay. Nâu cơy, k’đị ooy mục ha âu đớc, pazêng râu xa nay ooy dân số, apêê chính sách, manuyh vêy g’lêêh c’rơ, pr’loọng đong đharựt, đăn đharựt… zêng vêy lứch. Bh’rợ âng cu nâu cơy đâh lâng liêm choom lâh mơ. Lâh đợ cr’chăl pa bhrợ, acu dzợ p’loon pa câl r’veh r’đoong coh facebook lâng vêy bấc ngai nhăn câl. Năc bh’rợ đươi facebook, zalo liêm choom bhlâng lâng cu.”

Ting cơnh t’cooh Phạm Kim Thông, Phó Chủ tịch UBND chr’val Ba, chr’hoong Đông Giang, tơợ c’moo 2021, vel đong ơy ra lắp máy tính đoọng ha pazêng phòng, ban đhị đong bhrợ bhiệc âng UBND chr’val; pa choom, pa dưr râu liêm choom âng bh’rợ tr’nêng, pa choom đươi dua công nghệ, máy tính đoọng ha cán bộ, công nhân, viên chức. Xoọc đâu, pazêng công văn ha âu đớc, dữ liệu thống kê zêng vêy ta số hoá. Pazêng xa nay ooy c’lâng xa nay, chính sách âng Đảng, Nhà nước zêng vêy ta đớc coh Trang thông tin điện tử chr’val Ba đoọng đhanuôr n’năl, ch’mêệt lêy. Chr’năp bhlâng, pazêng 5 cr’noon coh chr’val Ba zêng vêy ta ra lắp mạng internet, wifi đoọng đhanuôr đươi dua. T’cooh Phạm Kim Thông prá xay: “Coh ha y tơợ Xa nay bh’rợ cr’noọ âng K’tiếc k’ruung, chr’val t’bhlâng câl pazêng pr’đươi cơnh máy tính, máy scan đoọng đươi ha c’bhuh muy p’loọng, nhâm mâng bh’rợ bhr’lậ hành chính, dịch vụ công năc vêy ta bhrợ đâh, liêm choom. Lâh n’năc, bh’rợ đươi công nghệ thông tin công zooi đhanuôr coh vel đong bấc bhlâng coh bh’rợ pa câl chr’noh chr’bêệt. Xoọc đâu, đhanuôr bác bhlâng xoọc pa câl pazêng chr’noh chr’bêệt, bh’năn băn coh trang facebook, zalo liêm choom bhlâng.”

Đông Giang năc muy coh 9 chr’hoong da ding k’coong âng tỉnh Quảng Nam, k’nặ 80% đhanuôr năc đhanuôr Cơ Tu. Coh pazêng c’moo đăn đâu, chuyển đổi số lâng đươi dua công nghệ thông tin coh zr’lụ đhanuôr Cơ Tu chr’hoong Đông Giang ơy bhrợ t’vaih bấc râu liêm choom. Tơợ bêl dzợ chrih lâng công nghệ thông tin, tước nâu cơy pazêng đhanuôr coh zr’lụ da ding k’coong tơợ p’niên tước ooy manuyh ta ha zêng n’năl đươi điện thoại ta béch lâng mạng xã hội cơnh Facebook, Zalo đoọng xay p’căh lâng pa câl chr’noh chr’bêệt, bh’năn. Coh đêêc vêy bấc pr’đươi âng đhanuôr vêy ta pa câl coh thị trường ga măc coh tỉnh lâng ooy tỉnh n’lơơng. T’cooh Đoàn Ngọc Bình, Trưởng phòng Dân tộc chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam prá xay, đoọng zooi đhanuôr liêm buôn đươi dua công nghệ thông tin, coh c’moo ahay, chr’hoong Đông Giang ơy bhrợ t’vaih Tổ Công nghệ cộng đồng coh pazêng 40 bhươl cr’noon âng 11 chr’val, thị trấn. T’mêê đâu, Phòng Văn hoá lâng thông tin chr’hoong Đông Giang t’mêê p’căh ooy UBND chr’hoong ch’mêệt lêy, prá xay bh’rợ tr’nêng ooy HĐND chr’hoong prá xay cr’noọ bh’rợ xay bhrợ Tiểu dự án âng Dự án 10 âng Xa nay bh’rợ cr’noọ âng k’tiếc k’ruung pa dưr pr’ắt tr’mông zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong cr’chăl c’moo 2022- 2025. Ting n’năc, zên prặ đoọng bhrợ pazêng zr’lụ zooi đhanuôr acoon coh đươi dua công nghệ thông tin; pa choom ha cán bộ cơ sở truyền thanh - truyền hình cấp chr’hoong, chr’val coh c’moo đâu năc lah 330 ức đồng. T’cooh Đoàn Ngọc Bình, Trưởng phòng Phòng Dân tộc chr’hoong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam prá xay, bh’rợ xay bhrợ pazêng pr’đươi công nghệ thông tin coh zr’lụ đhanuôr acoon coh lâng da ding k’coong năc pr’đơợ đoọng pa dưr kinh tế, xã hội: “Pazêng bhươl cr’noon coh chr’hoong zập đhị công choom mót intenet, mót 4G, 5G. Râu liêm choom âng bh’rợ đươi dua công nghệ đhị bhươl cr’noon năc liêm choom bhlâng, tu ađoo pa dưr râu c’năl âng đhanuôr. Tơợ đêêc, zooi đhanuôr chêêc n’năl pazêng chính sách, c’lâng xa nay liêm buôn lâh mơ, chêêc n’năl ooy bh’rợ đươi dua tr’câl tr’bhlêy pr’đươi coh mạng bấc pa bhlâng… ting pa dưr kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng./.”

Hiệu quả từ chuyển đổi số ở huyện miền núi Đông Giang

Những năm gần đây, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam đã và đang tạo bước đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, việc ứng dụng các tiến bộ khoa học, kỹ thuật vào mọi mặt đời sống đã làm thay đổi nếp nghĩ, cách làm của bà con.

Thay vì chạy từng nhà thông báo họp dân như trước đây, anh Nguyễn Văn Nhích, Trưởng thôn Đha Mi, xã Ba, huyện miền núi Đông Giang, tỉnh Quảng Nam chỉ cần nhấc chiếc điện thoại thông minh, gõ vài dòng thông báo lên nhóm zalo của thôn là bà con nắm ngay thông tin. Anh Nhích cho biết, thôn Đha Mi có 284 hộ với gần 1130 nhân khẩu, trong đó, đồng bào Cơ Tu chiến gần 80% dân số. Thấy ứng dụng hữu ích của zalo, anh Nhích đã lập ra nhóm zalo thôn Đha Mi với sự tham gia của tất cả các hộ dân. Nhóm zalo này chủ yếu thông báo về các buổi họp thôn và hoạt động của thôn, từ vận động bà con ủng hộ quỹ, góp công, góp của xây dựng công trình công cộng, đến thăm hỏi đau ốm, hiếu, hỉ.. Anh Nguyễn Văn Nhích cho biết, việc ứng dụng zalo trong công việc đã giúp anh nắm bắt kịp thời các vấn đề của thôn, tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại: “Xã đã về triển khai chuyển đổi số và hướng dẫn trên điện thoại luôn. Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào đời sống, sản xuất quá là thuận tiện. Mọi công việc của thôn tôi đều nhắn trên zalo hết. Hầu như các gia đình trong thôn đều biết sử dụng điện thoại để kết nói với nhau.”

Từ ngày ứng dụng công nghệ thông tin vào giải quyết hồ sơ, thủ tục hành chính, công việc của chị Alăng Lanh, cán bộ phụ trách công tác Nội vụ, Thi đua khen thưởng, Dân tộc, Tôn giáo xã Ba, huyện Đông Giang, trở nên tiện lợi và hiệu quả hơn rất nhiều. Chị A Lăng Lanh cho biết, trước đây, việc tổng hợp, tiếp nhận các văn bản hướng dẫn, triển khai các Nghị quyết, chính sách pháp luật,... mất rất nhiều thời gian lục tìm, rà soát, thống kê. Thế nhưng, mấy năm nay, nhờ thực hiện chuyển đổi số, mọi thông tin liên quan tới hồ sơ, văn bản được chị cập nhật và lưu trữ trong máy tính, nên không sợ thất lạc lại tiết kiệm được thời gian: “Trước mỗi lần triển khai dự án, chính sách gì là tôi lại hì hục bê một đóng hồ sơ, văn bản lưu trữ để tìm. Nay, kích chuột vào tìm kiếm mục lưu trữ, mọi thông tin về dân số, đối tượng chính sách, người có công, hộ nghèo, cận nghèo... đều có hết. Công việc của tôi bây giờ nhanh và hiệu quả hơn. Ngoài thời gian làm việc, tôi còn tranh thủ bán rau củ quả, hàng nông sản trên trang facebook được nhiều người đặt mua. Nên việc sử dụng facebook, zalo rất hữu ích đối với tôi.”

Theo ông Phạm Kim Thông, Phó Chủ tịch xã Ba, huyện Đông Giang, từ năm 2021, xã Ba đã triển khai lắp đặt máy tính cho tất cả phòng, ban tại trụ sở UBND xã; tổ chức tập huấn, nâng cao năng lực, phổ cập sử dụng công nghệ, máy tính cho cán bộ, công nhân, viên chức. Hiện, tất cả công văn lưu trữ, dữ liệu thống kê đều được số hóa. Các thông tin về chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước đều đưa lên trang điện tử xã Ba để người dân nắm bắt, theo dõi. Đặc biệt, tất cả 5 thôn trên địa bàn xã Ba đều đã được lắp đặt mạng internet, wifi để bà con sử dụng. Ông Phạm Kim Thông cho biết: “Tới đây, từ nguồn Chương trình mục tiêu Quốc gia, xã tiếp tục đầu tư, mua sắm các trang thiết bị như máy tính, máy scan để phục vụ hệ thống một cửa, đảm bảo công tác cải cách hành chính, dịch vụ công được nhanh chóng, hiệu quả. Ngoài ra, việc ứng dụng công nghệ thông tin cũng giúp bà con trên địa bàn rất nhiều trong tiêu thụ nông sản, lâm sản. Hiện, bà con chủ yếu đăng bán các sản phẩm nông sản trên trang facebook, zalo rất hiệu quả.”

Đông Giang là một trong 9 huyện miền núi của tỉnh Quảng Nam, gần 80% dân số là đồng bào Cơ Tu. Những năm gần đây, chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin ở vùng đồng bào Cơ Tu huyện Đông Giang đã đem lại những chuyển biến tích cực. Từ chỗ còn lạ lẫm với công nghệ thông tin, đến nay hầu hết bà con vùng cao từ người già đến trẻ nhỏ đều biết sử dụng điện thoại thông minh và mạng xã hội như Fabook, Zalo để quảng bá, giới thiệu và bán nông sản. Trong đó, có nhiều sản phẩm của bà con đã tiếp cận được các thị trường lớn ở trong và ngoài tỉnh. Ông Đoàn Ngọc Bình, Trưởng phòng Phòng Dân tộc huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho biết, để hỗ trợ bà con thuận tiện sử dụng công nghệ thông tin, năm ngoái, huyện Đông Giang đã thành lập Tổ Công nghệ cộng đồng tại tất cả 40 thôn thuộc 11 xã, thị trấn. Mới đây, Phòng Văn hóa và thông tin huyện Đông Giang vừa trình UBND huyện xem xét, tham mưu HĐND huyện thông qua kế hoạch triển khai Tiểu dự án 2 thuộc Dự án 10 của Chương trình mục tiêu Quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2022 - 2025. Theo đó, kinh phí năm 2023 để thiết lập các điểm hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số ứng dụng công nghệ thông tin; tập huấn, bồi dưỡng cán bộ cơ sở truyền thanh - truyền hình cấp huyện, xã;...là hơn 330 triệu đồng.  Ông Đoàn Ngọc Bình, Trưởng phòng Phòng Dân tộc huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho rằng, việc triển khai các ứng dụng công nghệ thông tin ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là đòn bẩy thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội: “Tất cả các thôn bản trên địa bàn huyện chổ nào cũng có thể truy cập internet, truy cập 4G, 5G. Hiệu quả việc ứng dụng công nghệ tại cộng đồng là rất hữu hiệu, bởi nó kéo theo dân trí ngày một đi lên. Qua đó, hỗ trợ bà con tìm hiểu các chính sách, chủ trương thuận tiện, tìm kiếm các mô hình hiệu quả về áp dụng, mua bán sản phẩm trên mạng rất sôi nổi... góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng./.”