Bha nụ acoon pợ âng apêê pr’loọng đong t’bơơn achông axiu coh m’pâng viêr Cồn Cưỡi âng chr’val Quảng Tiên, thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. L’lăm a hay, đhị Cồn Cưỡi vêy zr’lụ k’tiêc na nooh, đha nuôr t’bơơn achông axiu pr’zươc chô ooy đâu choh pợ đọong ăt. Ma mông đhị toor k’ruung Gianh, đha nuôr năc ăt k’rang hr’lang hr’câh, nong tuh. Hân noo boo, đha nuôr pr’hơơc ha rooc đh’râu đh’rí, ha mệ ca coon cha chau lươt tơơi đhâc. Tuh rêệ, đha nuôr rach chô ăt cớ, zâp râu zêng ra hi ra ha, n’đhơ năc acoon pợ công zêng crêê tuh p’loong. Amoó Hoàng Thị Huề, đha nuôr coh bha nụ bơơn achông axiu n’nâu rơơm kiêng vêy đhị ăt ma mông yêm têêm n’đhang tr’mông tr’meh zr’năh k’đhap, căh mă câl k’tiêc. Zâp chu tuh tươc, pr’loọng đông amoó Huề năc đhưh dưr mut ooy lơơng g’đach tuh. “Đhị ooy k’tiêc căh choom chô bọ, đac tuh nong, nong đhộ xang năc tân glươi k’rơ zêng hr’lang ha poọ lưch. Zr’lụ đong cu hr’lang zăr lưch ă, k’tiêc ha poọ năc ting t’ngay căh dzợ vêy k’tiêc đoọng ăt ma mông. Pa bhlâng zr’năh. Năc muy rơơm chính quyền, nhà nước bhrợ đoọng đha nân đhêl k’đhơợng zư k’tiêc đoọng doó lâh hr’lang, ha dang căh năc hr’lang liêm lưch”.

Hay cớ c’moo 2020, g’luh tuh dưr vaih đhị bâc vel đong coh chr’hoong Tuyên Hóa. Xang n’năc, ta luôn dưr vaih bâc g’luh hr’lang k’tiêc, đong xang crêê ga lâp ga bung. Amoó Trương Thị Lê, ăt coh vel dhăm ăt t’mêê Thuận Tiến, chr’val Thuận Hóa, chr’hoong Tuyên Hóa đoọng năl, c’lâng bh’rợ pa tơơi đhị đhăm ăt t’mêê zooi đha nuôr doó dzợ k’rang k’pân hr’lang hr’câh. Ha dang dzợ ăt coh zr’lụ cr’pân, boo tươc năc dha nuôr ma tơơi mut, đha nuôr căh yêm têêm pa bhrợ ta têng, pr’ăt tr’mông zr’năh k’đhap. Ting amoó Trương Thị Lê, tơợ bêl bơơn ra pă chô ăt đhị đhăm t’mêê yêm têêm, đong amoó âi choh đong xang nhâm mâng: “Ặt đhị ty crêê hr’lang, zâp chu boo đhí năc căh yêm ăt tơt. Tơợ bêl bơơn tươc đhị đhăm ăt t’mêê, đươi vêy chính quyền zâp câp, đha nuôr vel ma nang, c’bhuh xoọng zooi đoọng bâc râu, xooc đâu acu âi bơơn bhrợ đong nhâm mâng, xơợng yêm têêm loom”.

Chr’hoong Tuyên Hóa xooc dzợ bâc zr’lụ crêê hr’lang k’tiêc ngân tu boo đanh. Pa bhlâng bâc pr’loọng đha nuôr xooc ma mông đăn đhị da ding, aral bha đưn, coh bêl hr’lang hr’câh dưr vaih k’đhap k’dâng. Apêê leh roon coh da ding ting t’ngay ting bhưah, bhrợ cr’pân tươc pr’ăt tr’mông đha nuôr. Chr’hoong Tuyên Hóa âi bhrợ pa dưr bơơn 2 zr’lụ đhăm ăt t’mêê lâng xooc k’đươi tỉnh Quảng Bình đoọng bhrợ pa dưr p’xoọng 3 zr’lụ đhăm ăt la lay. T’cooh Đinh Tiến Dũng, Phó Chủ tịch UBND chr’hoong Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình đoọng năl: “UBND chr’hoong k’đươi phòng Nông nghiệp lâng Pa dưr pa xơc vel bhươl bhrợ c’lâng xa nay pa tơơi đha nuôr, cr’van âng dha nuôr dhâc đhị zr’lụ hr’lang. Chr’hoong công k’đươi tỉnh đoọng xay bhrợ muy bơr c’lâng xa nay đhăm ăt t’mêê k’rong muy đhị căh câ ăt ma mông da dooi da dooc đhị yêm têêm”.

Tỉnh Quảng Bình đhăm k’tiêc k’đhap, âi tươc câ hân  noo boo tuh, bâc đhị ăt ma mông tỉnh n’nâu năc ăt zâng câ lâng đhr’năng hr’lang hr’câh. Tỉnh Quảng Bình bơơn lêy 85 đhị buôn dưr vaih hr’lang da ding, bhrợ cr’pân pr’ăt tr’mông âng lâh 1.100 pr’loọng đha nuôr. Vel đong n’nâu công âi xay moon 25 zr’lụ hr’lang toor k’ruung, toor biển. Tu pr’đơợ vêy mơ đêêc a tôh a năm tu cơnh đêêc dzợ bâc ngai ma mông đhị zr’lụ hr’lang hr’câh n’đhang căh choom tơơi đhâc, ăt ma mông yêm têêm đanh đươnh. T’cooh Đoàn Ngọc Lâm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình đoọng năl: “Đợ mơ hr’lang rooch k’tiêc pa bhlâng k’rơ, dưr vaih hr’lang xooc đâu căh muy hr’lang toor k’ruung năc dzợ hr’lang da ding ca coong. Kiêng chơơc lêy đhị n’jưah doó tuh, doó hr’lang hr’câh đoọng bhrợ đhăm ăt yêm têêm, bhrợ apêê dự án xang n’năc xay moon lâng câp tỉnh zooi đoọng bhrợ têng đhăm ăt têêm ngăn lâng đanh đươnh, căh choom zâp bêl boo tuh năc ăt k’rang  bh’rợ pa tơơi đha nuôr”./.

Quảng Bình: Người dân vùng sạt lở cần tái định cư lâu dài

 Tỉnh Quảng Bình là nơi hứng chịu nhiều trận bão lũ gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Những năm gần đây, nỗi lo về sạt lở bờ biển, sạt lở bờ sông, sạt lở núi cũng luôn đe dọa cuộc sống yên bình của người dân. Người dân vùng sạt lở mong sớm được tái định cư tại nơi ở mới, ổn định lâu dài.

Xóm nhà lá của các hộ dân vạn đò ở giữa bãi bồi Cồn Cưỡi thuộc xã Quảng Tiên, thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. Trước đây, tại Cồn Cưỡi có khu vực đất bỏ hoang, người dân vạn chài đã rủ nhau về đây dựng những lán tạm để ở. Sống bên sông Gianh, người dân luôn thường trực nỗi lo sạt lở, ngập lụt. Mùa mưa, bà con vội vã ôm đồ, bế con đi sơ tán. Lũ rút, bà con về lại nơi ở, mọi thứ trống trơn, thậm chí căn lều cũng bị lũ cuốn đi. Chị Hoàng Thị Huề, người dân ở xóm vạn đò này mong muốn có một chỗ an cư nhưng kinh tế eo hẹp, không mua được đất. Mỗi lần lũ về, cả gia đình chị Huề phải chạy đi tránh trú. “Chỗ nào không bồi đất lên được, nước về ngập, lũ sâu quá rồi sóng đánh vào lở hết. Khu vực nhà của tôi lở gần hết, đất lở cho càng ngày không có đất mà ở nữa, rất khổ. Chỉ mong chính quyền, nhà nước cho cái kè đá giữ chân đất lại để khỏi lở chứ không lở hết sạch trơn”.

Nhớ lại năm 2020, trận mưa lũ xảy ra tại nhiều địa phương ở huyện Tuyên Hóa. Sau đó, liên tiếp xảy ra nhiều vụ sạt lở đất, nhà cửa bị vùi lấp. Chị Trương Thị Lê, ở thôn tái định cư Thuận Tiến, xã Thuận Hóa, huyện Tuyên Hóa cho biết, giải pháp di dời tái định cư giúp bà con không còn nỗi lo sợ sạt lở đất. Nếu còn ở trong khu vực nguy hiểm, mưa đến là bà con phải sơ tán, người dân không yên tâm để lao động sản xuất, cuộc sống không ổn định. Theo chị Trương Thị Lê, từ khi được bố trí tái định cư, gia đình chị đã xây dựng nhà cửa kiên cố: “Ở chỗ cũ bị sạt lở, mỗi lần mưa gió là không thể yên tâm. Từ khi được đến chỗ tái định cư, nhờ chính quyền các cấp, bà con làng xóm, họ hàng giúp đỡ rất nhiều, hiện nay tôi đã hoàn thiện được nhà ở kiên cố, cảm thấy ổn định hơn”.

Huyện Tuyên Hóa hiện còn nhiều khu vực bị sạt lở đất nặng do mưa lâu ngày. Rất nhiều hộ dân đang sống bên các vách núi, sườn đồi, trong khi sạt lở diễn biến khó lường. Các vết nứt ở núi càng ngày càng rộng ra, đe dọa cướp đi tính mạng và tài sản người dân. Huyện Tuyên Hóa đã xây dựng được 2 khu tái định cư và đang đề nghị tỉnh Quảng Bình cho xây dựng thêm 3 khu tái định cư khác. Ông Đinh Tiến Dũng, Phó Chủ tịch UBND huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình cho biết: “UBND huyện giao phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng phương án để di dời dân, tài sản của người dân ra khỏi vùng sạt lở. Huyện cũng đề nghị tỉnh cho phép triển khai thực hiện một số phương án tái định cư tập trung hoặc tái định cư phân tán”.

Tỉnh Quảng Bình địa hình phức tạp, cứ đến mùa mưa lũ, nhiều nơi ở tỉnh này lại đối mặt với nguy cơ sạt lở. Tỉnh Quảng Bình phát hiện 85 điểm dễ xảy ra sạt lở núi, đe dọa cuộc sống của hơn 1.100 hộ dân. Địa phương này cũng đã ghi nhận 25 khu vực sạt lở bờ sông, bờ biển. Do nguồn lực có hạn nên vẫn còn nhiều trường hợp còn sống trong vùng nguy cơ sạt lở nhưng chưa thể di dời, tái định cư lâu dài. Ông Đoàn Ngọc Lâm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình cho biết: “Mức độ xói lở và gây sạt lở rất mạnh, hình thái sạt lở hiện nay không chỉ sạt lở bờ sông mà còn có cả sạt lở núi. Cần tìm chỗ vừa không lụt, không sạt lở để xây dựng phương án tái định cư, lập các dự án rồi báo cáo lên cấp tỉnh hỗ trợ tái định cư an toàn và lâu dài chứ không mỗi lần mưa lũ về lại nơm nớp việc di dân”./.