Đhr’nong đong âng t’cooh Nguyễn Ngọc Đề (70 c’moo) ắt đhị cr’noon Mỹ Đức, chr’val Ân Mỹ, chr’hoong Hoài Ân, tỉnh Bình Định đăn toor k’ruung An Lão. Xang c’moo 1975, diic điêl nhi đoo bhrợ đong ắt, choh bấc râu chr’noh chr’bêệt, băn bh’năn coh bhươn. Xoọc đêêc, zr’lụ băn a ọc âng pr’loọng đong đoo ch’ngai ooy toor k’ruung An Lão lâh 10 mét. Hân đhơ cơnh đêêc, bơr pêê c’moo đăn đâu năc đoo bêl tước hân noo boo, đhr’năng hr’lang hr’câh k’tiếc dưr vaih ta luôn, đác k’nặ tước ooy zr’lụ b’băn âng pr’loọng đong đoo.

T’cooh Nguyễn Ngọc Đề prá xay, bêl hân noo boo tước, diic điêl đoo ta luôn k’rang k’pân tu hr’câh k’tiếc. Đoo bêl vaih boo ngân coh ha dum, mơ muy tiếng đồng hồ, diic điêl nhi đoo năc dool đèn pin ch’mêệt lêy đhr’năng hr’lang hr’câh coh toor k’ruung An Lão. Ha dang vaih boo ngân, đác k’ruung An Lão nong ga măc, diic điêl t’cooh Đề đâh loon pa tơơi tước ooy đong apêê n’lơơng ch’ngai tơợ zr’lụ hr’lang hr’câh đoọng pa gơi đớc. Xa nay k’rong cr’van đoọng g’đéch đhr’năng đác caách toor k’ruung lâng pr’loọng đong t’cooh Nguyễn Ngọc Đề năc căh n’năl đoo bêl doọ dzợ u vaih: “Đác coh k’ruung An Lão xiêr n’châm tih ooy k’tiếc coh hoọng đong cu. Xoọc đâu k’tiếc hr’lang hr’câh tước ooy c’rol a ọc năc acu căh dzợ pân băn a ọc. Vaih hân noo boo, acu ta luôn lướt dool pin lêy đác nong tước mơ ooy. Ha dang đác nong năc pr’loọng đong zi xó mút ooy c’lâng tỉnh 629 đoọng g’đéch hr’lang hr’câh. Ha dum acu moo pân bếch. Tr’nơớp kiêng vêy Nhà nước pa chăp ch’mêệt lêy bhrợ kè đoọng coh hân noo boo tuh têêm loom ắt mamông”.

Đhr’năng hr’lang hr’câh coh toor k’ruung An Lão vaih k’rơ pa bhlâng lâng bấc bhlâng năc đhị c’nặt coh chr’val Ân Mỹ, chr’hoong Hoài Ân. Hr’lang hr’câh năc tơớp vaih tơợ g’luh boo tuh x’rịa c’xêê 10 c’moo 2016 lâng năc dưr vaih tước nâu cơy. Tước ooy hân noo boo tuh, đác bhrợ hr’câh k’tiếc coh toor k’ruung ga măc bhlâng, p’loong bấc k’tiếc. Hr’lang hr’câh toor k’ruung n’juôih dal tước 3k, bhrợ râu căh liêm crêê ooy pr’ắt tr’mông âng 64 pr’loọng đong đhanuôr lâng bấc đhăm k’tiếc ch’choh tơợ cr’noon Mỹ Đức tước cr’noon Long Quang, chr’val Ân Mỹ.

Hr’lang hr’câh toor k’ruung công vaih k’rơ tước ooy taluy âm C’lâng tỉnh 629 c’nặt tơợ cr’noon Mỹ Đức tước cr’noon Long Mỹ, chr’val Ân Mỹ, chr’hoong Hoài Ân. Đhị pazêng zr’lụ hr’lang hr’câh vêy căh cợ vêy cơnh vaih hr’lang hr’câh, chr’hoong Hoài Ân ơy clặ cr’lặ xay moon zr’lụ căh liêm crêê, pa rớơt pazêng pr’đươi căh choom lướt chô ooy zr’lụ n’nâu.

T’cooh Nguyễn Hữu Khúc, Chủ tịch UBND chr’hoong Hoài Ân, tỉnh Bình Định xay truih, hr’lang hr’câh toor k’ruung An Lão vaih k’rơ bhlâng. Chr’hoong ơy xay moon ooy đhanuôr coh hân noo boo năc ta luôn ng’rơớt đoọng g’đéch râu căh pr’đoọng: “Hr’lang hr’câh ch’ngai ooy C’lâng tỉnh 629 m’pâng mét. Râu đâu năc bh’rợ bha lâng, râu căh liêm crêê. Đhanuôr công ơy bấc chu ta đang moon ooy apêê Đại biểu Quốc hội công cơnh UBND tỉnh đâh bhrợ kè. Hân đhơ cơnh đêêc zên căh vêy, rơơm kiêng cơ quan cấp m’piing đớc đoọng zên đâh pa xiêr râu căh pr’đoọng vêy cơnh choom dưr vaih”.

T’mêê bêl đêêc ahay, C’bhuh lướt pa bhrợ âng UBND tỉnh Bình Định ơy lướt ch’mêệt lêy đhr’năng hr’lang hr’câh coh toor k’ruung An Lão đhị chr’hoong Hoài Ân. Tơợ bh’rợ ch’mêệt lêy, t’cooh Nguyễn Tự Công Hoàng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định ta đang moon pazêng sở, ngành crêê tước lâng UBND chr’hoong Hoài Ân đâh hân bhrợ tờ trình ta đang moon UBND tỉnh zooi k’rong bhrợ kè cr’noon Mỹ Đức - Long Quang, chr’val Ân Mỹ đoọng nhâm mâng pr’ắt tr’mông lâng cr’van ha 64 pr’loọng đong đhanuôr lâng zư lêy k’tiếc pa bhrợ đhị zr’lụ n’nâu. Ting n’năc, vel đong đâh vêy bh’rợ pa tơơi đhanuôr tước ooy zr’lụ liêm crêê bêl vaih boo ga măc. T’cooh Trần Văn Phúc, Giám đốc Sở Nông nghiệp lâng Pa dưr bhươl cr’noon tỉnh Bình Định prá xay: “Coh g’luh lướt ch’mêệt lêy bêl đêêc ahay muy bơr zr’lụ coh k’ruung An Lão crêê hr’lang hr’câh bấc năc azi công ơy ch’mêệt lêy, xay moon ooy apêê t’cooh xa nay tỉnh lâng vêy c’lâng bh’rợ ooy đanh đươnh, ta đang moon tỉnh đớc đoọng zên đoọng bhrợ kè coh c’nặt k’ruung n’nâu, đoọng doọ bơơn bhrợ t’vaih râu căh liêm crêê ooy đong xang công cơnh pr’ắt tr’mông âng đhanuôr. Coh đhr’năng bêl vêy boo tuh năc tỉnh vêy bh’rợ pa tơơi pazêng pr’loọng đong đhanuôr coh zr’lụ vêy đhr’năng hr’lang hr’câh toor k’ruung An Lão”./.

Bất an bên bờ sông An Lão

Những năm gần đây, bờ sông An Lão, huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định bị sạt lở nghiêm trọng, gây nguy hiểm đối với hàng chục ngôi nhà và đất sản xuất của người dân. Mùa mưa đến, người dân và chính quyền huyện Hoài Ân lại nơm nớp nỗi lo sạt lở bờ sông.

Ngôi nhà của ông Nguyễn Ngọc Đề (70 tuổi) trú thôn Mỹ Đức, xã Ân Mỹ, huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định ở gần sông An Lão. Sau năm 1975, vợ chồng ông xây nhà, phát triển kinh tế vườn. Khi đó, khu chuồng trại chăn nuôi heo của gia đình ông cách bờ sông An Lão hơn 10 mét. Thế nhưng, vài năm trở lại đây cứ đến mùa mưa, tình trạng sạt lở đất xảy ra liên tục, mép sông đã ăn sâu vào sát khu chăn nuôi của gia đình.

Ông Nguyễn Ngọc Đề cho biết, khi mùa mưa đến, vợ chồng ông luôn bất an vì đất sạt lở. Những lúc trời mưa lớn vào ban đêm, cứ một tiếng đồng hồ, vợ chồng ông lại rọi đèn pin kiểm tra tình trạng sạt lở bờ sông An Lão. Trường hợp mưa lớn, nước sông An Lão dâng cao, vợ chồng ông Đề chủ động di dời đến những nhà khác xa điểm sạt lở để ở tạm. Chuyện gom tài sản để chạy “nước gặm bờ sông” đối với gia đình ông Nguyễn Ngọc Đề chưa biết bao giờ mới chấm dứt: “Nước trên sông An Lão xuống tông thẳng vào sau lưng nhà tôi. Hiện sạt lở tới chuồng heo nên tôi không dám nuôi heo nữa. Mùa mưa xuống, tôi cứ ra rọi pin miết để xem nước có tràn lên không. Nếu nước tràn lên thì gia đình tôi di dời qua bên tỉnh lộ 629 để tránh sạt lở. Tối tôi đâu dám ngủ. Trước hết nhờ Nhà nước nghiên cứu xây dựng kè để mùa mưa lũ yên tâm”.

Tình trạng sạt lở bờ sông An Lão diễn ra nghiêm trọng và phức tạp nhất là đoạn chảy qua xã Ân Mỹ, huyện Hoài Ân. Sạt lở bắt đầu từ đợt mưa lũ cuối tháng 10 năm 2016 và tiếp tục diễn ra đến tận bây giờ. Vào mùa lũ, nước gây xói mòn, tạo hàm ếch, cuốn trôi đất đai. Sạt lở bờ sông trải dài hơn 3km ảnh hưởng đến đời sống của 64 hộ dân và nhiều diện tích đất sản xuất nông nghiệp từ thôn Mỹ Đức đến thôn Long Quang, xã Ân Mỹ.

Sạt lở bờ sông cũng đã ăn sâu vào taluy âm Tỉnh lộ 629 đoạn từ thôn Mỹ Đức đến thôn Long Mỹ, xã Ân Mỹ, huyện Hoài Ân. Tại những điểm sạt lở hoặc có nguy cơ sạt lở, huyện Hoài Ân đã cho cắm biển cảnh giới nguy hiểm, hạn chế các phương tiện đi lại đoạn đường này.

Ông Nguyễn Hữu Khúc, Chủ tịch UBND huyện Hoài Ân, tỉnh Bình Định cho biết, sạt lở bờ sông An Lão rất phức tạp. Huyện đã thông báo cho bà con trong mùa mưa phải thường xuyên cảnh giác để tránh rủi ro: “Sạt lở chỉ còn cách Tỉnh lộ 629 nửa mét. Cái này là vấn đề cần thiết, bức xúc. Cử tri cũng nhiều lần kiến nghị với Đại biểu Quốc hội cũng như UBND tỉnh sớm xây dựng kè. Tuy nhiên nguồn vốn khó khăn, mong cơ quan cấp trên có nguồn vốn bố trí sớm hạn chế rủi ro xảy ra”.

Vừa qua, Đoàn công tác của UBND tỉnh Bình Định đã đi kiểm tra tình hình sạt lở khu vực bờ sông An Lão qua địa bàn huyện Hoài Ân. Qua kiểm tra, ông Nguyễn Tự Công Hoàng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định yêu cầu các sở, ngành liên quan và UBND huyện Hoài Ân khẩn trương làm tờ trình kiến nghị UBND tỉnh hỗ trợ đầu tư tuyến kè thôn Mỹ Đức - Long Quang, xã Ân Mỹ nhằm đảm bảo tính mạng và tài sản cho 64 hộ dân và giữ đất sản xuất tại khu vực này. Đồng thời, địa phương sớm có phương án di dời dân đến nơi an toàn khi mưa lớn xảy ra. Ông Trần Văn Phúc, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Định cho biết: “Đợt kiểm tra vừa qua có một số địa điểm ở sông An Lão sạt lở cao thì chúng tôi cũng đã kiểm tra, báo cáo lãnh đạo tỉnh và có định hướng về lâu dài đề nghị tỉnh bố trí để mà tiếp tục thực hiện kè các đoạn sông này đảm không ảnh hưởng đến nhà cửa cũng như hoạt động của người dân. Trong tình hình khi mưa lũ thì tỉnh sẽ có phương án di dời đối với các hộ dân trong vùng sạt lở bờ sông An Lão”./.