Pha Mu nắc mưy ooy 4 chr’val cóh chr’hoong Than Uyên, tỉnh Lai Châu vêy c’lâng bh’rợ bơơn liêm zâp đắh vel bhươl t’mêê moót c’moo 2024 lâng bơơn lêy pay nắc chr’val bha lâng bơơn vel bhươl t’mêê pa dưr dal moót c’moo 2025. Hân đhơ cơnh đêếc, tước đâu vel đông nâu vêy bơơn 10/19 cr’noọ bh’rợ ha dợ; ooy đâu, zâp cr’noọ bh’rợ cắh ơy bơơn zêng nặc đợ cr’noọ bh’rợ k’đhạp cơnh: Đắh zên bơơn pa chô, đợ mơ pr’loọng đha rứt, y tế, c’lâng c’tốch, giáo dục... T’coóh Lò Văn Piềng, Trưởng vel Chít, chr’val Pha Mu đoọng năl, đoọng doọ “zi lưa” bơơn chô vel bhươl t’mêê, đảng bộ, chính quyền lâng đhanuôr zâp acoon cóh cóh chr’val xoọc t’bhlâng lứch c’rơ đoọng đấh vêy bơơn bhrợ liêm xang zâp cr’noọ bh’rợ moon pa glúh: “Azi pa dưr k’rơ bhiệc prá xay đoọng ha đhanuôr năl đắh đoọng k’tiếc, đoọng t’ngay c’rơ g’lêếh đoọng bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê. Râu 2 nắc prá xay đoọng đhanuôr bhrợ pa dưr bh’rợ t’bil ha ul pa xiêr đha rứt, cơnh bh’rợ chóh tơơm đu đủ, bh’rợ băn g’dợ âng vel đông đoọng t’bil ha ul pa xiêr đha rứt, bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê pa dưr dal âng chr’val”.

Lâng cr’noọ bh’rợ pa dưr vel bhươl t’mêê lêy tơợp tơợ pa dưr pa xớc bh’rợ tr’nêng, pa dưr thu nhập, pa dưr pr’ắt tr’mung đhanuôr, cr’chăl hanua, chr’hoong Than Uyên ơy k’đươi moon đhanuôr tr’xăl đợ đhị k’tiếc chóh bhrợ cắh liêm choom đoọng chóh zâp râu tơơm chr’nóh chr’nắp liêm lấh. Tơợ zâp bh’nơơn pr’đươi âng đhanuôr bơơn bhrợ, vel đông ơy bhrợ pa dưr bấc bh’nơơn pr’đươi OCOP cơnh: chanh leo, chè, mắc ca, quế... Liêm choom zâp bh’rợ bhrợ cha ơy chrooi pa xoọng âng đơơng thu nhập mưy cha nặc vêy mơ 42 ực đồng đhị mưy c’moo moót c’moo 2022 lâng đợ mơ pr’loọng đha rứt xiêr dzợ 32%. T’coóh Hoàng Phi Hùng, Chủ tịch UBND chr’val Pha Mu, chr’hoong Than Uyên, tỉnh Lai Châu đoọng năl: “Chr’val ơy pazưm ooy zâp c’lâng bh’rợ đoọng bhrợ liêm xang zâp cr’noọ bh’rợ đắh pa xiêr đha rứt bấc đắh lâng cr’noọ bh’rợ đắh thu nhập. ĐoỌng bhrợ liêm choom cr’liêng xa nay nâu chr’val ơy ta luôn lướt đh’rứah lâng đhanuôr cóh zâp bh’rợ pa dưr bh’rợ tr’nêng, cơnh bh’rợ chóh bhơi k’tang băn bh’năn, bh’rợ chóh quế, chóh chè. Lấh mơ nắc moon đoọng ha đhanuôr lướt pa bhrợ cóh k’tiếc k’ruung lơơng, bhrợ đoọng bhiệc bhrợ lâng bơr pêê c’bhúh đha đhâm c’moor lướt pa bhrợ cóh vel đông chr’val”.

Ting cơnh lêy cha mêết âng Ban k’đhơợng xay bhrợ pa dưr vel bhươl t’mêê chr’hoong Than Uyên, xoọc pa zêng 7 chr’val bơơn vel bhươl t’mêê ooy cr’chăl c’moo 2015 - 2020 zêng “ha tộ” bơr pêê cr’noọ bh’rợ; bhiệc bhrợ ting cơnh cr’nọo bh’rợ t’mêê âng tỉnh xoọc bhrợ zr’nắh k’đhạp lâng chr’hoong lâng bấc chr’val xoọc t’bhlâng bơơn liêm choom. Ghít lấh, bh’bơơn lêy cha mêết zâp cr’noọ bh’rợ ting cơnh Quyết định số 1285 c’moo 2022 âng UBND tỉnh Lai Châu đoọng năl, prang chr’hoong vêy bơơn mơ 8,36 cr’noọ bh’rợ đhị mưy chr’val. Cơnh đêếc, cr’noọ bh’rợ vêy mặ bơơn liêm zâp vel bhươl t’mêê cóh nhiệm kỳ nâu zăng k’đhạp. T’coóh Lò Văn Hương, Bí thư Huyện uỷ Than Uyên, tỉnh Lai Châu đoọng năl: “Azi k’đươi moon lêy cha mêết liêm zâp cr’noọ bh’rợ lâng đợ chr’val ơy bơơn liêm zâp vel bhươl t’mêê lâng chr’val cắh ơy bơơn. Xang nặc lêy cha mêết zâp đắh c’lâng bh’rợ, ooy đâu vêy bơr pêê đắh xoọc xay bhrợ choom lêy cha mêết cớ đoọng pay đoọng t’đui ha bhiệc bhrợ zâp cr’noọ bh’rợ. Cung cơnh đêếc, lâng chr’hoong, azi cung xoọc lêy cha mêết lâng t’bhlâng bhrợ pa dưr zâp đắh c’rơ bh’rợ, lấh mơ nắc zâp đắh zên tơợ ngân sách nhà nước, đoọng têêm ngăn xay bhrợ zâp cr’liêng xa nay”.

Đợ mơ cr’noọ bh’rợ đắh vel bhươl t’mêê cr’chăl c’moo 2021 - 2025 âng tỉnh Lai Châu pa zêng 19 cr’noọ bh’rợ, 57 cr’noọ bh’rợ thành phần, bấc lấh 8 cr’noọ bh’rợ thành phần ting lêy lâng cr’chăl c’moo 2016 - 2020. Zâp cr’noọ bh’rợ bơơn pa dưr dal lấh mơ ting lêy lâng đợ cr’noọ bh’rợ cr’chăl c’moo 2016 - 2020 nắc đắh zên bơơn pa chô, đông ặt, pr’loọng đha rứt, giao dục - đào tạo, y tế, môi trường lâng têêm ngăn ch’na đh’nắh... ĐoỌng bhrợ liêm choom đợ cr’noọ bh’rợ nâu, k’đươi moon vêy váih bấc zên. Tu cơnh đêếc, lấh mơ t’bhlâng bhrợ âng zâp chr’hoong, nắc pa bhlâng kiêng vêy râu k’rang lêy zooi đoọng tơợ tỉnh lâng zâp bộ, ngành Trung ương./.

Gian nan bài toán giữ chuẩn nông thôn mới ở Lai Châu

Tỉnh Lai Châu là địa bàn biên giới khó khăn. Bằng với sự nỗ lực của các cấp, các ngành và người dân, đến hết năm 2022, địa phương đã có 39/94 xã đạt chuẩn nông thôn mới, nhiều huyện đặt mục tiêu đạt chuẩn nông thôn mới ngay trong nhiệm kỳ này. Tuy nhiên, qua rà soát các tiêu chí theo Quyết định số 1285 mà tỉnh này mới ban hành, nhiều xã đã được công nhận đạt chuẩn đang có nguy cơ "rớt" chuẩn.

Pha Mu là 1 trong 4 xã ở huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu có lộ trình đạt chuẩn nông thôn mới vào năm 2024 và được lựa chọn là xã điểm đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao vào năm 2025. Tuy nhiên đến nay, địa phương mới đạt 10/19 tiêu chí; trong đó, các tiêu chí chưa đạt đều là những tiêu chí khó như: thu nhập, tỷ lệ hộ nghèo, y tế, giao thông, giáo dục… Ông Lò Văn Piềng, Trưởng bản Chít, xã Pha Mu cho biết, để không “lỡ hẹn” về đích nông thôn mới, đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc trong xã đang nỗ lực hết mình để sớm hoàn thành các tiêu chí đề ra: “Chúng tôi đẩy mạnh tuyên truyền cho bà con biết về hiến đất, hiến ngày công để xây dựng nông thôn mới. Thứ hai là tuyên truyền cho bà con để xây dựng mô hình để xóa đói giảm nghèo, như mô hình trồng cây đu đủ, mô hình nuôi ong của bản để xóa đói giảm nghèo, phục vụ xây dựng nông thôn mới nâng cao của xã”.

Với quan điểm xây dựng nông thôn mới phải bắt đầu từ phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống nhân dân, thời gian qua, huyện Than uyên đã vận động nhân dân chuyển đổi diện tích cây trồng kém hiệu quả sang trồng các loại cây có giá trị. Từ các sản phẩm nông nghiệp do bà con sản xuất, địa phương đã xây dựng nhiều sản phẩm OCOP như: chanh leo, chè, mắc ca, quế... Hiệu quả các mô hình kinh tế đã góp phần đưa thu nhập bình quân đầu người lên 42 triệu đồng/năm vào năm 2022 và tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn 32%. Ông Hoàng Phi Hùng, Chủ tịch UBND xã Pha Mu, huyện Than Uyên, tỉnh Lai Châu cho biết: “Xã đã tập trung vào các giải pháp để hoàn thành tiêu chí về giảm nghèo đa chiều và tiêu chí về thu nhập. Để thực hiện được nội dung này xã đã luôn đồng hành với bà con trong các mô hình phát triển kinh tế - xã hội, như mô hình trồng cỏ chăn nuôi gia súc, mô hình trồng quế, trồng chè. Đặc biệt là tư vấn cho bà con xuất khẩu lao động, giải quyết việc làm đối với một bộ phận thanh niên đang trong độ tuổi lao động trên địa bàn xã”.

Theo rà soát của Ban Chỉ đạo xây dựng nông thôn mới huyện Than Uyên, hiện cả 7 xã đã đạt chuẩn nông thôn mới trong giai đoạn 2015 – 2020 đều đã "rớt" chuẩn một số tiêu chí; việc thực hiện theo bộ tiêu chí mới của tỉnh đang gây khó khăn đối với huyện và nhiều xã đang phấn đấu đạt chuẩn. Cụ thể, kết quả rà soát các tiêu chí theo Quyết định số 1285 năm 2022 của UBND tỉnh Lai Châu cho thấy, toàn huyện mới chỉ đạt bình quân 8,36 tiêu chí/xã. Như vậy, mục tiêu đạt chuẩn huyện nông thôn mới trong nhiệm kỳ này khá khó khăn. Ông Lò Văn Hương, Bí thư Huyện ủy Than Uyên, tỉnh Lai Châu cho biết: “Chúng tôi chỉ đạo rà soát tất cả các tiêu chí đối với những xã đã đạt chuẩn và xã chưa đạt chuẩn. Sau đó rà soát toàn bộ các nguồn, trong đó một số nguồn đang triển khai có thể tính toán lại để phân bổ ưu tiên cho việc thực hiện các tiêu chí. Tương tự như vậy đối với cấp huyện, chúng tôi cũng đang rà soát và cố gắng cơ cấu các nguồn lực, nhất là các nguồn từ ngân sách nhà nước, để đảm bảo triển khai thực hiện các nội dung”.

Bộ tiêu chí nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 của tỉnh Lai Châu gồm 19 tiêu chí, 57 tiêu chí thành phần, nhiều hơn 8 tiêu chí thành phần so với giai đoạn 2016 - 2020. Các tiêu chí được nâng cao hơn so với bộ tiêu chí giai đoạn 2016 - 2020 là thu nhập, nhà ở, hộ nghèo, giáo dục - đào tạo, y tế, môi trường và an toàn thực phẩm… Để thực hiện được những tiêu chí này, đòi hỏi nguồn kinh phí lớn. Vì vậy, ngoài nỗ lực của các huyện, rất cần sự quan tâm hỗ trợ từ tỉnh và các bộ, ngành Trung ương./.