Cần Sán Chay ngám mì xẩư 3% chang sổ cần dú slảnh Thái Nguyên tọ tẻo mì lai pổn slắc chăn đây pjòi. Noỏc fiểc mì lai cằm toẹn tởi ké chăn đây tỉnh, lượn sình ca, pỉ noọng cần Sán Chay dú Thái Nguyên đang slí chướng chực đảy chăn đây mòn pèng quỷ nâng. Tỉ lẻ tàng mủa Tắc xình. Sle tàng mủa mì heng tiểng nẩy cúa pỉ noọng cần Sán Chay dú bản Đồng Tâm xạ Tức Tranh họen Phú Lương đảy chướng chắp au sle vạ hết đây khửn lẻ pjom mì công lèng cúa lai nghệ nhân vạ bại pạng hết fiểc cúa tỉ fuông. Chang tỉ mì cần nâng đạ mì lai công lèng chướng chực au sle tàng mủa Tắc xình, lẻ NNUT Hầu Thanh Tĩnh dú bản Đồng Tâm, xạ Tức Tranh, hoẹn Phú Lương slảnh Thái Nguyên.

Mủa Tắc Xình lẻ tàng mủa chang lẹ hội Xo ngầư miều mảu pjòi đây cúa cần Sán Chay sle pjom bái bại pỏ slấn, đin fạ đạ hẩư phân đét lầng, miều mảu slu củ đảy lai, bản cỏn ím đo vạ xo ngầư bại pỏ slấn sẹ cụm cừa hẩư mảu lăng pjòi đây.

Vạ dú bản Đồng Tâm, cần xường slì đảy pỉ noọng slứn điếp pjom đạ mì lai công lèng xa thắp vạ chướng chắp au sle tàng mủa Tắc xình- lẻ mòn nâng chăn đây pjòi cúa dân tộc lầu tỉ lẻ NNUT Hầu Thanh Tĩnh. Bảc đạ dom lai slì giờ vạ công slèng sle xa thắp slon xam vạ hết pjọm khon séc “ tàng mủa Tắc xình táp tởi” xáu ngầư slưởng slon tẻo hẩư bại slắm lăng. Nghệ nhân ưu tú Hầu Thanh Tĩnh lẩn pện nẩy :

“Lèo thâng 9 pi khỏi chắng xa thắp tẻo đảy cốc co cúa tàng mủa Tắc xình, tứ xo ngầư mòn ỏn an, xo ngầư miều mảu pjòi đây. Khỏi slon xam vạ hết mại thâng pửa bại cần ké cạ hết pện lẻ đảy, lẻ đây. Dá tứ pi 2005, 2007 lẻ hết slứ cón, lăng mà lẻ hết mại, thâng cà nẩy lẻ đạ hết đảy thuổn thảy bại tàng mủa Tắc xình”.

Xa đảy tẻo tàng mủa Tắc xình tởi ké,nghệ nhân ưu tú Hầu Thanh Tĩnh đạ xàyxáu pỉ noọng chang bản vạ pạng hết fiệc cúa tỉ fuông có pền hỏm chướng chực mòn đây pjòi cúa cần Sán Chay vạ mì lai cần xày khảu hỏm. Tứ pửa mì hỏm nẩy, bại cần chang hỏm ết lẻ bại slắm ón đảy slon xam tàng mủa Tắc xình, xày tỉ pỉ noọng cụng hăn đảy lai mòn đây pửa đảy cóp công lèng khảu fiệc chướng chắp au sle mòn đây pjòi cúa dân tộc. Ché Hầu Thị Sáu, cần nâng dú chang hỏm đang slí slon tàng mủa Tắc xình hẩư chắc:

“Pây chiềng mủa Tắc xình lẻ xường slì chiềng khảu slì xo ngầư miều mảu pjòi đây chang bươn 2 ăn pi. Khỏi cụng đảy pây xáu bại pí bại chài chang bản khửn slảnh pây chiềng”.

Lai pi nẩy pửa tàng mủa Tắc xình đảychiềng dú bại pày mì fiệc cải chang vạ noỏc slảnh, nghệ nhân ưu tú Hầu Thanh Tĩnh đạ lồng lèng slon tẻo hẩư bại slắm ón, xày tỉ cạ khửn hoẹn Phú Lương sle au tàng mủa nẩy khảu tạy chang bại trường slon cọp fấn hết hẩư tàng mủa Tắc xình đảy dủng lai chang tởi slổng cúa pỉ noọng dú tỉ fuông. Pi 2014, mủa Tắc xình đảy chỉn lẻ mòn pèng quỷ cúa tằng nặm mường đạ hết hẩư bảc vạ bại pỉ noọng chang hỏm hăn slim phông, vạ hăn mì tha nả. Pi 2015 bảc Tĩnh lẻ nghệ nhân nâng chang 9 nghệ nhân cúa slảnh Thái Nguyên vạ chang sổ 600 cần chang tằng nặm mường đảy tả slống lẻ “Nghệ nhân ưu tú”. Xày xáu tỉ bảc Tĩnh nhỉn đảy lai bằng on cúa Trung ương vạ tỉ fuông nhoòng đạ mì công lèng chướng chắp au sle mòn pèng quỷ táp tởi cúa dân tộc. Ché Phạm Thị Lan Anh, cần hết cốc phòng Văn hóa – Thông tin hoẹn Phú Lương hẩư chắc:

“Sle chướng chực mòn đây pjòi cúa tàng mủa Tắc xình lẻ Phòng văn hoá thông tin đạ tẳng có tàng dưởng chướng chực bại tàng mủa tởi ké, có pền bại hỏm chướng chực mòn đây pjòi cúa dân tộc dú bại búng mì lai cần Sán Chay slinh slổng”.

Mủa Tắc Xình lẻ tàng mủa phuối khửn fiệc hết lẩy nà cúa cần Sán Chay dỉ hẩư hăn đảy fiệc slứn khảu bại pỏ slấn cúa pỉ noọng hết lẩy nà, pỉ noọng hết kin pằng khảu đin fạ. Vạ xáu nghệ nhân ưu tú Hầu Thanh Tĩnh, lẻ bảc sẹ nhằng lồng lèng lai them chang fiệc chướng chắp au sle bại mòn đây pjòi táp tởi cúa dân tộc, sle slon tẻo hẩư bại pỉ noọng, hẩư bại pan slắm lục lan./.

NNUT HẦU THANH TĨNH VỚI ĐIỆU MUA TẮC XÌNH CỦA DÂN TỘC SÁN CHAY Ở PHÚ LƯƠNG, THÁI NGUYÊN

  Dân tộc Sán Chay chỉ chiếm gần 3% dân số của tỉnh Thái Nguyên nhưng lại có kho tàng văn hóa dân gian phong phú, đặc sắc. Bên cạnh hệ thống truyện cổ tích, hát sình ca, đồng bào Sán Chay ở Thái Nguyên đang lưu giữ một di sản văn hóa phi vật thể hết sức đặc sắc. Đó là điệu múa Tắc xình. Để điệu múa nổi tiếng này của đồng bào Sán Chay ở xóm Đồng Tâm xã Tức Tranh huyện Phú Lương được bảo tồn và phát huy là có công sức tâm huyết của rất nhiều nghệ nhân và chính quyền địa phương. Một trong những người có công lớn hồi sinh lại điệu múa Tắc xình, phải nhắc đến nghệ nhân ưu tú Hầu Thanh Tĩnh người ở xóm Đồng Tâm, xã Tức Tranh, huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên.

Múa Tắc Xình là điệu múa trong lễ hội Cầu mùa của người Sán Chay để tạ ơn trời đất, thần linh đã cho mưa gió thuận hòa, mùa màng tốt tươi, bản làng no ấm, lúa ngô được mùa và cầu khẩn sự che chở của thần linh cho mùa vụ tiếp theo.

Và ở xóm Đồng Tâm, người luôn được bà con tin yêu vì đã dày công nghiên cứu, sưu tầm và khôi phục lại điệu múa Tắc xình-một nét văn hóa dân gian độc đáo của dân tộc mình chính là nghệ nhân ưu tú Hầu Thanh Tĩnh. Bằng tâm huyết của mình, ông đã hoàn thiện toàn tập “Huyền thoại điệu múa Tắc Xình” bao gồm các động tác, bài múa và ý nghĩa của điệu múa…tất cả với mong muốn truyền lại cho thế hệ sau. Nghệ nhân ưu tú Hầu Thanh Tĩnh nói:

“Phải đến 9 năm tôi tìm lại nguồn gốc của Tắc xình, từ cầu yên cầu mùa, đưa vào có khó không rồi mới thành công. Rồi các cụ lớp trước bảo như thế là được, tuyệt vời. Rồi từ năm 2005, 20007 là thử nghiệm rồi cứ phát huy như thế. Đến bây giờ thì điệu múa đã hoàn thiện 100% các động tác”.

Tìm lại được điệu Tắc xình cổ, nghệ nhân ưu tú Hầu Thanh Tĩnh đã cùng với cộng đồng ở xóm và chính quyền địa phương thành lập Câu lạc bộ Bảo tồn văn hóa dân gian Sán Chay được thành lập, thu hút đông đảo thành viên tham gia. Từ khi có câu lạc bộ, các hội viên đặc biệt là thế hệ trẻ có dịp được chia sẻ niềm đam mê, yêu thích với múa Tắc Xình, đồng thời cảm thấy ý nghĩa hơn khi được góp sức trong việc bảo tồn những giá trị văn hóa của dân tộc. Chị Hầu Thị Sáu, một thành viên của câu lạc bộ đang tham gia luyện tập cho biết:

“Biểu diễn Tắc xình thường vào những dịp cầu mùa tháng 2 trong năm. Chị cũng được đi cùng các anh chị trong làng đi tỉnh biểu diễn”.

Nhiều năm nay, khi vũ điệu Tắc xình trở nên nổi tiếng, được trình diễn tại nhiều sự kiện lớn trong và ngoài tỉnh, nghệ nhân ưu tú Hầu Thanh Tĩnh đã không ngừng truyền dạy, nắn chỉnh từng động tác cho lớp trẻ; đồng thời tham mưu cho huyện Phú Lương đưa điệu múa này vào các trường học, góp phần đưa múa Tắc Xình hiện diện trong đời sống tinh thần của nhân dân địa phương. Năm 2014, múa Tắc Xình được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia đã mang đến cho ông và các thành viên trong câu lạc bộ niềm tự hào bởi những nỗ lực lưu giữ nét văn hóa của dân tộc. Năm 2015, ông Tĩnh là 1 trong 9 nghệ nhân của tỉnh Thái Nguyên trong tổng số 600 cá nhân trong cả nước được phong tặng Danh hiệu “Nghệ nhân Ưu tú”. Cùng với đó là nhiều bằng khen của Trung ương và địa phương dành cho ông Tĩnh vì những hoạt động bảo tồn đáng trân trọng đối với truyền thống dân tộc. Chị Phạm Thị Lan Anh, Trưởng phòng Văn hóa – Thông tin huyện Phú Lương cho biết:

“Để bảo tồn giá trị văn hóa điệu múa Tắc xình thì phòng Văn hóa thông tin đã tham mưu xây dựng đề án bảo tồn nguyên bản những động tác, những vũ điệu của điệu múa Tắc xình, xây dựng đội ngũ nghệ nhân tại cộng đồng dân cư, thành lập các câu lạc bộ mô hình văn hóa văn nghệ ở các khu vực có nhiều đồng bào Sán Chay sinh sống”.

Múa Tắc Xình là điệu múa nghi lễ, vừa tái hiện các hoạt động lao động sản xuất của người Sán Chay vừa thể hiện đời sống tâm linh của người dân làm nông nghiệp, phụ thuộc hoàn toàn vào các yếu tố tự nhiên. Và với nghệ nhân ưu tú Hầu Thanh Tĩnh, ông sẽ còn cống hiến trong việc  bảo tồn các giá trị văn hóa để lưu truyền và lan tỏa tình yêu điệu múa, lời ca của dân tộc mình đến với mọi người./.