Pơla mê nah, kong dế mêi râ kân a pơlê cheăm kơpong tíu tơkăng kong dêi Dak Nông, la nôkố hiăng prăng, 4 ngế kong an cheăm Quảng Trực, tơring Tuy Đức pơtối lo a tíu ki dế mơdâng pro hngêi, rơtế ƀă khu ki mĕn mơjiâng hngêi trăng, hbru ăm môi rơpŏng a ƀon Bu Prăng 1A. Thiê̆u tă Nguyễn Văn Dũng, Phŏ Kăn hnê ngăn Kŏng an cheăm Quảng Trực tối ăm ‘nâi, vâ khoh rĕng teăm pro hngêi ăm kuăn pơlê, hngêi trăng dâi lĕm, krá kâk ton vâ mơjiâng ăm kuăn pơlê, tơdrêng amê, xuân pơkal athế pêi pro dêi hnoăng cheăng kring vế tơniăn tơdroăng rêh ối-cheăng kâ tung cheăm, mê tâi tâng 31 ngế kăn ƀô̆, mâu kŏng an hiăng pơcháu hnoăng cheăng ăm dêi pó vâ veăng rak vế tơniăn tơdroăng cheăng mơjiâng pro hngêi ăm kuăn pơlê:

“Kŏng an cheăm hiăng xing xoăng hnoăng cheăng ăm tơrêm khu chu troh a tơrêm pơlê cheăm, a mâu tíu ki khu ki dế mơjiâng pro hngêi trăng a kơpong thôn pơlê ki ai mâu rơpŏng kơtiê, vâ chê kơtiê ki châ hbru gum ăm tơdroăng têa tah hngêi trăng pơchân, xi kơchoh. Vâi nhŏng o ngin đi đo rak vế, pêi pro tơdroăng ki xiâm “3 krá kâk”, tung mê ai: Mơnât krá, trêi krá ƀă kuâ krá, vâ rak tơniăn mâ ta tro kong mêi xi kơchoh, tô trâ. ‘Na tơdroăng pro, xing xoăng mơngế lăm ngăn mâu khu ki dế mĕn pro, khu ki mơjiâng ƀă pơkâ thế vâi mơjiâng pro tiô kih thuât hiăng pơkâ”.

Nâ Thị Thướt, 36 hơnăm, hdroâng ‘M’Nông ối a ƀon Bu Prăng 1A, cho mơngế nôu ki hdrốu, păn roăng, rak ngăn 2 ngế kuăn tơxĭn. Mâi nâ rĕng hlâ xua tro pơreăng, môi ngế nâ pôu râng hnoăng cheăng dêi rơpŏng hngêi ai 2 sao kơphế ƀă tơdroăng cheăng bu pơtân hâi kố hâi tá, ôh tá tơniăn. 3 ngế kuăn nôu rêh ối pơtân tung môi to veăng ki hiăng ton dêi nôu, tơkéa vâ tối pêa pa jâ dêi nôu, veăng ki mê rơdâ ta hâi teăm châ 20 met karê, mơnât hiăng pok, tôl lêm kuâ a ‘ngêi xuân hiăng kơcheăng. Pơla hdrối mê hía nah, nâ Thướt cho môi tung chât rơpŏng tung pơlê châ hơ-ui gum pro hngêi ối. Nâ H’Thướt ai tối, kơnôm châ hbru gum ăm hngêi, nâ ƀă dêi vâi kuăn châ mơhúa xêh ‘nâng:

“Kơnốu á hlâ hơnăm 2023 nah, môi ngế á athế păn roăng rak ngăn 2 ngế kuăn, tơdroăng rêh ối-cheăng kâ trâm hên xahpá, rơpŏng á cho rơpŏng ki kơtiê má môi tung pơlê. Kơnôm châ Kŏng an tŏng gum pro hngêi ăm ngin, á phiu ro, sôk suâ ó ‘nâng. La ngiâ kố ah, to ối dêi tung hngêi ki nếo, ôh pa kho tơdroăng ki mêi xi kơchoh, khía pê plong a rơnó mê hngê, tôu téa, kơtâk kơlung kơlăng. Nốkố, á hiăng tơniăn vâ pêi chiâk pêi deăng, pêi cheăng ăm vâi hí tăng liăn păn roăng, chĕm mơ’drêh dêi kuăn ‘nĕng hâi kố hâi tá vâ vâ tơniăn mơhriâm a hngêi trung. Mơnê Khu xiâm ngăn Kŏng an, rêm râ, kơvâ cheăng hiăng gum ăm ngin hngêi ối”.

Pêi pro tiô tơdroăng mơhnhôk thế dêi Chin phuh ‘na têa tah lôi hngêi pơtân, hngêi xo kơchoh hbru gum ăm rơpŏng kơtiê, rơpŏng vâ chê kơctiê ƀă rơpŏng mâu troăng hơlâ, hdroâng kuăn ngo, ing hơnăm 2024 troh nôkố, Khu xiâm ngăn Kŏng an hiăng veăng ‘no dêi liăn ngân, tơmeăm khoăng, mơhnhôk mâu khu râ lối hrĭng rơpâu toăng hngêi a mâu kong pơlê a kơpong Tây Nguyên.

Krê a kong pơlê Dak Nông, hơnăm 2025 ai 500 toăng hngêi châ xing xoăng 30 rơtal liăn, pơcháu ăm kŏng an kong pơlê pêi pro. Klêi kơ’nâi châ pơcháu hnoăng cheăng ing Chin phuh, Kŏng an kong pơlê Dak Lak hiăng mơjiâng 5 khu ki cheăng xua Khu hnê mơhno pơkuâ ngăn, mơhnhôk tơdroăng ki tơ’noăng 56 hâi măng, ing hâi lơ 12/5 troh lơ 30/6 ah pêi pro kêi.

Tiô Khu xiâm ngăn Kŏng an kong pơlê Dak Nông ăm ‘nâi, maluâ trâm hên tơdroăng pá tung roh pêi pro, mĕn mơdâng pro hngêi tro a rơnó mê hngê, xuân cho roh ki ai hên tung tơdroăng ki mơjiâng chiâng tơdroăng tăng khu ngế ki mơjiâng xuân trâm hên xahpá, yă tê mâu tơmeăm khoăng, môi tiah prêi, xơmong, meăm, gât lêm, gât lêk... dế nôkố tâk kơnâ ó. La ƀă tơdroăng pơkuâ ngăn, hnê tối kơtăng ó khât dêi tâi tâng khu râ pơkuâ, hnê ngăn, hnối ai ta tơdroăng kơdo mơ-eăm, khŏm pêi pro ó khât dêi khu xiâm kŏng an kong pơlê, tung mê, ai hnoăng cheăng ki pêi pro dêi Kŏng an cheăm, klêi kơ’nâi 3 pơla măng tĭng mĕn pro hngêi nếo, teăng ăm hngêi tơ’nhiê, xi kơchoh, hiăng mơdâng châ 500 toăng hngêi, lối 100 toăng hngêi hiăng kêi pro, châ lối 30%.

Đăi tă Trần Văn Dũng, Phŏ Kăn hnê ngăn Kŏng an kong pơlê Dak Nông tối, hên troăng hơlâ ki hiăng châ pêi pro, vâ tơkâ luâ mâu tơdroăng ki ối trâm pá tung tơdroăng mĕn bro, mơdâng chiâng hngêi trăng; la khu kố xuân khŏm mơ-eăm pêi pro kêi ahdrối hâi lơ 20 khế 6, rĕng luâ tâ tơdroăng pơkâ ai 10 hâi.

“Tơdroăng ki ôh ta ai prêi, ai la iâ, pá ‘nâng tung tơdroăng tăng rôe prêi, mê tơdroăng kố, ngin hiăng pơcháu hnoăng cheăng ăm khu râ, kong an mâu cheăm, mơhnhôk thế rêm khu râ, mâu khu ngăn ‘na tơdroăng cheăng ki tăng prêi, vâi tê ôh tá xo tơkâ. Vâi xuân hiăng plĕng ƀă vâ môi tuăn ôh ta xo liăn tơkâ drêng vâi tê prêi, xua kố cho troăng hơlâ ki gum ăm mơngế kơtiê châ xúa. Khu hnê ngăn pêi pro kơhnâ khât tung tơdroăng mơhnhôk thế tâi tâng khu râ kŏng an cheăm; veăng tối pơtâng ăm Vi ƀan hnê rêm cheăm vâ mơhnhôk thế vâi krâ-nhŏng o tung cheăm ki mê, mâu khu râ, kơvâ cheăng veăng tŏng gum ăm tơdroăng ki mĕn mơdâng pro hngêi ăm mâu rơpŏng hngêi châ xúa”.

Mâu toăng hngêi ki hiăng kân rơdâ-krá kâk hiăng châ mơdâng pro a rơnó mê hngê Tây Nguyên, ôh ta xê to tóu ki vâ rak vế tơniăn tơdroăng rêh ối dêi mâu rơpŏng kơtiê, mê ối cho ki vâ mơnhên tối tơdroăng ki lĕm tro ăm hiâm mơno “Xua kuăn pơlê vâ tŏng gum, rak ngăn” dêi khu Kŏng an. Ing tơdroăng ki pơkâ kân dêi Chin phuh troh a tơdroăng cheăng ki nhên, ai păng ‘nâng dêi Khu xiâm ngăn ‘na Kŏng an ƀă Kŏng an kong pơlê Dak Nông, tơdroăng ki xut tah lôi hngêi pơtân, hngêi xi kơchoh xuân hiăng châ mơdâng pro mơhno hiâm mơno ăm vâi krâ-nhŏng o, ing mê, pơtối mơdêk tuăn loi tơngah ăm kuăn pơlê tung la ngiâ ki tơniăn lĕm ƀă tro luâ tâ, ai pơxúa tâ ăm vâi krâ-nhŏng o a kơpong hơngế hơngo, kơpong ối tíu tơkăng kong. Rêm pŭm gât, rêm toăng hngêi ôh tá xê bu châ mơdâng pro ƀă xơmong, ƀă gât, ƀă prêi, meăm mê ối cho ƀă tuăn mơno, pôu râng hnoăng cheăng ƀă hiâm tuăn khŏm mơ-eăm rơtế prôk ƀă kuăn pơlê tung hneăng kơdroh kơtiê, vâ châ ai tơdroăng rêh ối tơniăn, mơnhông tơdroăng pêi cheăng kâ niân hơniâp.