Rơnĕh kon ưh tôm khei ‘nŏh jĭ nge đei rơnĕh ƀât hơnăp ‘nao đei đơ̆ng 23 giĕng truh adrol kơ 37 giĕng. Hmă hmă, rim bơngai mĕ hơnăp athei tôm 9 khei 7 năr (hơtŏ hăm 40 giĕng). Tơ̆ Việt Nam, kiơ̆ hla ar chih tơroi atŭm, jô̆ păh lăp lơ̆m teh đak, kơsô̆ bơngai rơnĕh kon ưh tômkhei đei dang 7-10%, vă akhan, mưh đei 10 ‘nu nge ‘nao rơnĕh ‘nŏh đei 1 ‘nu mon rơneh ưh tôm khei, 1 sơnăm đei dang 100.000-110.000 ‘nu nge rơnĕh ưh tôm khei.

Tơ̆ Hnam pơgang ĐK Thiện Hạnh, jô̆ păh lăp 1 năr, đei dang 30-40 ‘nu nge ‘nao rơnĕh, lơ̆m noh đei dang 3-4 ‘nu nge rơnĕh ưh tôm khei, iŏk đei 10%. Kơsô̆ nge âu tơtă ăn ƀich, vei lăng tơ̆ Anih vei rong nge ‘nao rơnĕh (NICU) lơ̆m khoa Nhi ngăl. Đei nge ‘nao lăp 25, 26 giĕng đĕch đĭ rơneh bơih păng athei ƀich lơ̆m hơdrung kơmĭl, ƀĕnh hơkâu tơtă kơmăy kơmŏk ngăl vă vei lăng tơdrong arih ăn nge.

Kiơ̆ ƀak si Trần Thị Mỹ Giêng, Kơdră vei lăng khoa Nhi, Hnam pơgang Đa khoa Thiện Hạnh, kơsô̆ nge rơnĕh ưh tôm khei, mât hơmet, vei rong tơ̆ lăm vei rong nge ‘nao rơneh roi đunh roi lơ. Mă loi đei bơngai rơnĕh ưh tôm khei tôch lơ, ƀât nge ‘nao hơnăp đei 24 giĕng đĕch.

Ƀak si Trần Thị Mỹ Giêng tơroi: “Tơjê̆ âu, nhôn rong đei lơ nge rơnĕh ưh tôm khei (hơla kơ 28 giĕng) ƀât lăp ưh tôm khei tôch lơ, ƀât ‘nao lăp 24 giĕng, trăp lăp dang 600gr. ‘Ngoăih kơ ‘nŏh, nhôn oei rong đei lơ nge rơnĕh ưh tôm khei ƀât ‘nao 25,26 giĕng, yoa bơngai mĕ đei tơdrong jĭ ăl, krê hơmơt. Đe nge âu đa dui jơhngâm ưh jăng đơ̆ng rŏng kơ rơnĕh hloi, đei tơdrong jĭ lơ̆m pham. Tơdrong dơ̆ng đei nge ‘nao rơnĕh ưh tôm khei jĭ 1 tơdrong jơnei mă tơdrong gĭt kăl hlŏh jĭ vei lăng năng tông tơdrong arih tih vơ̆ ăn nge đơ̆ng rŏng kơnh dơ̆ng.”

Kiơ̆ đe ƀak si chuyên khoa, ‘ngoăih kơ dôm tơdrong tơm pơm ăn nge rơnĕh ưh tôm khei nhen drŏ kăn hơnăp đei tơdrong jĭ lơ̆m hơkâu jăn, tơpu kon, hơnăp kơmar, bơ̆ jang trăp… ‘nŏh đei truh 1 puăt drŏ kăn rơnĕh kon ưh tôm khei ưh kơbăt yoa kiơ. Nhen thoi mŏ Lê Mai Phương (30 sơnăm) tơ̆ plt Buôn Ma Thuột oei vei rong kon tơ̆ Lăm vei rong nge ‘nao rơneh, khoa Nhi, Hnam pơgang ĐK Thiện Hạnh jĭ 1 pơtih gia. Mŏ Phương tơroi, sư hơnăp ‘măng mă 2, lơ̆m khei hơnăp, jơhngâm pran mŏ sơđơ̆ng ‘lơ̆ng păng hơnơ̆ng năm khăm nge lăm klak hai. Mă lei truh giĕng mă 28, mŏ Phương ƀôh pham lĕch, klak jĭ tuĕnh hơnơ̆ng kơna hăt hot năm tơ̆ hnam pơgang.

Mŏ Phương tơroi: “Lơ̆m khei hơnăp jơhngâm pran inh ưh đei tơdrong kiơ, hơnơ̆ng tôm khei inh năm khăm nge 1 vât. Truh giĕng mă 28 ‘nŏh inh lĕch pham, chơ năm tơ̆ hnam pơgang khăm hơlen 2 năr, truh năr mă 3 ƀôh roi jĭ nhen vă ‘mĕh rơnĕh, kơna ƀak si athei răih iŏk nge. Vei rong nge rơnĕh ưh tôm khei gleh hrat, pơmat tat dêh, athei lăng nge mă ‘lơ̆ng hăm rim tơdrong, ƀât ăn dui jơhngâm hăm oxy athei vei lăng tôch hơlen, hli nge tep blêk hloi, đunh đunh athei rou, prăt măng prăt năr athei vei lăng nge.”

Tôch pŭn mă đơ̆ng rơneh ưh tôm khei ră mă lei mon drŏ kăn mŏ đei dŏng arih, ƀât ‘nao rơnĕh lăp trăp 1,1 kg, athei ƀĭch lơ̆m hơdrŭng kơmĭl hlŏh 1 khei. Dang ei mon đei 1,6kg, gơ̆h mŏm kơ ƀĭnh păng mŏm mĕ bơih.

Pơma găh tơdrong rơnĕh kon ưh tôm khei păng dôm tơdrong tơm pơm tơlĕch, ƀak si Trần Thị Mỹ Giêng ăn tơbăt: “Lơ̆m dang 5, 10 sơnăm vih tơ̆ âu, ƀôh kơsô̆ nge rơneh ưh tôm khei roi tŏk. Mă tơpă mưh hơmet jĭ đei ƀôh tôch hơdăh. Adrol sơ̆, hăm nge ‘nao hơnăp tam mă truh 26 giĕng ‘nŏh tơdrong dŏng erih tôch pơmat, oei dang ei gơ̆h dŏng arih ăn lơ nge ‘nao lăp 23,24 giĕng đĕch. Mă 2 ‘nŏh kơsô̆ bơngai chă kon kiơ̆ ống nghiệm tŏk, vă akhan hơnăp kon kơmar roi lơ kơna nge rơneh ưh tôm khei kŭm roi tŏk. Mă 3 ‘nŏh jĭ sơnăm drŏ kăn hơnăp. Drŏ kăn hrei ‘nâu pŭ lơ tơdrong kơhret găh tơdrong jang, mŭk drăm đơ̆ng noh sơnăm chă kon roi tŏk kơna kŭm ƀônh pơm ăn nge rơnĕh ưh tôm khei. Hăm hnam pơgang ĐK Thiện Hạnh, lơ̆m dang 3 sơnăm vih tơ̆ âu, vă rim gĭeng sơng iŏk bơngai mĕ rơnĕh ưh tôm khei truh, oei hơla kơ 32 giĕng păng dôm tơdrong jĭ jăn hăm nge rơnĕh ưh tôm khei kŭm roi tŏk ‘năi.”

Mă đơ̆ng tơdrong jang pơgang chăl ‘nao đei lơ tơdrong jơnei ‘lơ̆ng mưh dŏng arih ăn lơ nge rơneh ưh tôm khei, mă lei kơsô̆ nge rơnĕh ưh tôm khei roi đunh roi lơ sư pơm tơlĕch tơdrong trăp trĭn păng pơmat tat ăn anih jang pơgang hăm unh hnam hai, yoa vă dŏng arih, vei rong đei nge rơnĕh ưh tôm khei hiong huach jên tôch lơ, ƀât lăp tŏk hlŏh 100 triu hloi đơ̆ng rŏng kơ trư đang jên ƀao hiêm, ‘ngoăih kơ ‘nŏh jĭ athei hŭt hiong jơnăr, kơsư̆k, đon pơngơ̆t dơ̆ng, oei tơdrong gơ̆h arih ‘lơ̆ng hăm nge rơnĕh ưh tôm khei ‘nŏh lăp tŏ sĕt đĕch. Hăm dôm unh hnam pơmat tat dăh mă ưh đei kon hơ ‘lơ̆p ‘nâu jĭ tơdrong hiong răm tôch dêh găh mŭk drăm păng jơhngâm đon.

Ƀơ̆t oei hơnăp, bơngai mĕ hơyơ kŭm hơpơi ‘meh kon kơdih pran jăng, tôm khei tôm năr rơneh. Mă lei, lơ̆m kơplăh oei hơnăp, đei lơ tơdrong truh đei ƀôh hăm pơđĭ bơngai mĕ hăm kon. Vă dôm drŏ kăn đei vă ‘meh dăh mă tŏk bŏk hơnăp đei dơ̆ng hlôh vao găh vei lăng nge lơ̆m klak, tang găn tôch ai tơdrong đei ƀôh rơneh ưh kơtôm khei, grŭp chih kơtơ̆ng ang hlôi đei jơ pơma dơnuh dơ̆ng hăm ƀak si Trần Thị Mỹ Giêng, Kơdră vei lăng khoa hơmet hơioh jĭ, Hnam pơgang Đa khoa Thiện Hạnh.

- Ƀak si ăi! Yua đơ̆ng kiơ mă pơm ăn rơneh ưh kơ tôm khei tơ̆ drŏ kăn hơnăp?

-Ƀak si Trần Thị Mỹ Giêng:Kiơ̆ chih jô̆, đei dang 40% dôm bơngai rơneh ưh kơ dôm khei ‘noh jĭ ưh kơ tơchă đei yua đơ̆ng kiơ pơm ăn. Uơ oei dơ̆ng, gơh chih jô̆ dôm tơdrong tơm pơm ăn, mă mônh ‘noh jĭ găh sơnăm drŏ kăn đei kon. Kơsô̆ rơneh ưh kơ tôm khei gô tơƀơ̆p lơ hloh tơ̆ drŏ kăn hơla kơ 20 sơnăm păng hloh 35 sơnăm; mă 2 ‘noh jĭ dôm bơngai drŏ kăn đei tơdrong jĭ ƀơ̆t hơnăp nhen huêp ap tŏk, hơyô đak sĭk, dôm tơdrong jĭ pơchŭng, nhen pơchŭng trong chă hơyô, pơchŭng mơ mŭng dăh mă dôm tơdrong tơm pơm ăn tơdrong jĭ pơchŭng roi tŏk; dôm drŏ kăn đei ưh kơ ‘lơ̆ng tơ̆ tơpu kon, pơm ăn kơ nge ưh kơ gơh oei đunh lơ̆m tơpu kon; dăh mă dôm tơdrong tơm mŭk drăm, tơpôl, hơnih hơrih, athei jang trăp, hơrih lơ̆m hơnih pơnhŭl, ngôi tơ jê̆ hăm ‘nhui hơ̆t, pơgang pơnhŭl kŭm gô pơm ăn rơneh ưh kơ tôm khei; tơdrong tơm pơm ăn dơ̆ng ‘noh jĭ hrei ‘nâu kơsô̆ pơm chă kon tơ̆ ‘ngoăih đang kơ ‘noh tăh lơ̆m tơpu kon (IVF) tôch kơ lơ, kiơ̆ chih jô̆ ‘noh mưh pơm IVF, kơsô̆ rơneh ưh kơ tôm khei roi tŏk, yua kơ pơm IVF ‘noh kơsô̆ đei kon kơ mar, lơ kon tŏk, yua thoi noh kơsô̆ rơneh ưh kơ tôm khei kŭm tŏk.

- Rơneh kon ưh kơtôm khei đei klăih song thoi yơ? Păng hơioh rơneh ưh kơ tôm khei athei tơjră hăm tơdrong kiơ găh jơhngơ̆m pran ưh?

-Ƀak si Trần Thị Mỹ Giêng: Tơ̆ rơneh ưh kơ tôm khei, klăih song dôm grŭp: rơneh ưh kơ tôm khei dêh hnang ‘noh nge rơneh hơla kơ 28 giĕng, lơ̆m  vei lăng nge rơneh ưh kơ tôm khei, đe oei klăih song dôm bơngai ưh kơ tôm khei lơ dêh hnang, hơla kơ 26 giĕng; grŭp rơneh ưh kơ tôm khei dêh ‘noh đơ̆ng 28 truh hơla kơ  32 giĕng; grŭp ưh kơ tôm khei ‘noh đơ̆ng 32- hơla kơ 34 giĕng; grŭp rơneh ưh kơ tôm khei klui ‘noh đơ̆ng 34 truh hơla kơ 37 giĕng; oei đơ̆ng tôm 37 giĕng tơ̆ kơpal đei krao ‘noh rơneh tôm khei.

Bơ̆n băt thoi âu hăm nge rơneh ưh kơtôm khei, hơkâu nge tam mă hơmet ăn tơdrong lĕch tơ̆ ‘ngoăih, đĭ đăng dôm tơmam lơ̆m hơkâu nge ưh kơ jăng ngăl, mă loi ‘noh jĭ trong dui jơhngơ̆m. Đĭ đăng nge rơneh ưh kơ tôm khei, tơsoh tôch kơ rơmơ̆n, nge ưh kơ gơh dui jơhngơ̆m kơdih kơna hơmơt ưh kơ ‘lơ̆ng trong dui jơhngơ̆m đơ̆ng rŏng rơneh đa tơƀơ̆p hloh. Mă 2 dơ̆ng ‘noh jĭ tơdrong hơyuh lơ̆m hơkâu, dôm nge rơneh ưh kơ tôm khei ƀônh kơ đei tơ jur hơyuh lơ̆m hơkâu păng ‘nâu jing 1 lơ̆m dôm tơdrong tơm pơm ăn lôch. ‘Ngoăih kơ ‘noh oei đei dôm tơdrong nai nhen plei nuih, bek ‘lơ̆ng, tơdrong pran. Yua thoi noh, dôm bơngai mĕ đei hơmơt kơ rơneh ưh kơ tôm khei kăl kơ tơchă năm truh tơ̆ dôm anih jang pơgang đei tôm tơdrong vei lăng găh bek ‘lơ̆ng ăn kơ nge iŏk đơ̆ng dôm pơnĭt blŭng đơ̆ng rŏng kơ rơneh ‘noh tôch kơ gĭt kăl. Hăm dôm bơngai rơneh ưh kơ tôm khei, tơdrong jang hơdai đơ̆ng bơngai joăt jang găh khoa hơmet jĭ găh drŏ kăn, hơioh lơ̆m tơdrong sơng nge đơ̆ng dôm giây blŭng a đei kăl hloh. Yua thoi noh, tơ̆ Hnam pơgang Đa khoa Thiện Hạnh, nhôn đei 1 khŭl y ƀak si, đei pơhrăm hơlen găh hơmet jĭ tơ̆ hơnih rơneh, hơnih răih hăm nge rơneh ưh kơ tôm khei. Kăl athei pơgăn găh dui jơhngơ̆m iŏk đơ̆ng giây blŭng a, athei krôp tơnŏ vă hoei kơ tơ jur hơyuh hơkâu, tơgŭm dui jơhngơ̆m vă kơ tơsoh ‘lơ̆ng. Yua thoi noh, tơdrong hơmet dôm bơngai rơneh ưh kơ tôm khei pha hăm dôm nge tôm khei. Yua kơ lơ̆m dang 60 pơnŭt blŭng mưh rơneh nge mă bơ̆n ưh kơ hơmet ‘lơ̆ng kơsô̆ lôch đơ̆ng nge tôch kơ lơ, hloh 50% păng nge roi ưh kơ tôm khei lơ ‘noh kơsô̆ lôch roi lơ.

 - Dôm tơdrong đei ƀôh hơmơt kơ rơneh ưh kơ tôm khei ‘noh liơ? Bơngai mĕ athei pơm lơ liơ mưh tơƀơ̆p 1 lơ̆m dôm tơdrong đei ƀôh ‘nâu hă ƀak si?

- Ƀak si Trần Thị Mỹ Giêng: Dôm bơngai mĕ oei hơnăp mưh tam mă tôm 37 giĕng mă tơƀơ̆p dôm tơdrong đei ƀôh tơ̆ hơla âu: mă mônh,  ƀônh kơ lăng băt hloh ‘noh jĭ klak, lơ bơngai jĭ klak ưh kơ rơđăh, lăp ƀôh pơm chhao chhao tơ̆ klak; mă 2 ‘noh jĭ kơ ‘iĕng, jĭ kơ̆l, hơving măt, huêt ap tŏk, hăk lơ, dôm tơdrong đei ƀôh đơ̆ng gơ̆ đơ̆ng nge pơm; mă 3 ‘noh lĕch đak yă ‘noh, lĕch pham dăh mă pơchăh mơ mŭng; dăh mă hơdrol ‘noh ƀôh klak rơ răng, nge pơpơ̆ pha, nge pơpơ̆ lơ hloh dăh mă tŏ sĕt hloh.... ‘noh jĭ dôm tơdrong đei ƀôh tơroi ăn đơ̆ng rơneh ưh kơ tôm khei gô đei ƀôh. Mưh dôm bơngai mĕ tơƀơ̆p 1 lơ̆m dôm tơdrong đei ƀôh ƀak si ‘nao tơroi kơpal ‘noh athei năm hloi tơ̆ anih jang pơgang iŏk đe rơneh kŭm nhen khoa hơmet hơioh jĭ lơ̆m tơring dăh mă jê̆ bơ̆n hloh vă khăm hơlen hloi ưh kơ gơh pơm pơ hiơ̆. Yua kơ lơ̆m pơnĭt pơm pơ hiơ̆ ‘noh gô pơm ăn hiong răm kơnê̆ ăn pơđĭ bơngai mĕ păng nge.

-Vă tang găn rơneh ưh kơ tôm khei, bơngai mĕ kăl kơ pơm kiơ̆ dôm trong kiơ hơdrol păng lơ̆m kơplăh oei hơnăp hă ƀak si?

-Ƀak si Trần Thị Mỹ Giêng: Vă tang găn rơneh ưh kơ tôm khei ‘noh bơ̆n athei băt dôm tơdrong tơm pơm ăn hơmơt kơ rơneh ưh kơ tôm khei. Mă mônh găh sơnăm đei kon, sơnăm ‘lơ̆ng ‘noh jĭ đơ̆ng 20 -35 sơnăm, sơnăm roi kơ jung ‘noh ưh kơ ‘lơ̆ng lơ. Mă 2 ‘noh athei đei trong sŏng sa tôm kơchơ̆t bek ‘lơ̆ng, pơdơh ngôi mă lăp, ‘nĕ kơ jang trăp păng oei đunh lơ̆m hơnih pơnhŭl; Mă 3 ‘noh kăl kơ khăm nge hơnơ̆ng vă tơtom chă ƀôh, băt hrôih nge đei krê hơmơt, khăm  hơlơ̆k dơ̆ng kiơ̆ ƀlep trong pơtho đơ̆ng đak si.

Lei ah, bơnê kơ ih ƀak si hlôi tơroi dôm tơdrong đei yua ‘noh hei hơ!