Tuk vak jiak di ni, di Đồng Nai gah chức năng gam gam cap hu dom bruk sik ngak pabui lậu, oh hacih saat thú y, pabui metai, pabui ruak jeng hu sik pablei. Bruk ni dok ngak pandik akaok gah chức năng, ngak ka urang mboh huac ka bruk ralo pabui jhak hu ba tabiak darak pasa saong bruk mbuan si tamuh jit ruak ngak kan kandah ka gah rong glang. Urang vak Xuân Lượng, dok di ban raya Hồ Chí Minh hu kadha vak ndom ka bruk ni.: 

Meng akaok thun tal ni, gah chức năng di tỉnh Đồng Nai hu Chi cục rong glang– Thú y (Sở ngak nong song patagok palei pala) song Chi cục khik ramik darak pasa cap hu  41 bruk ngak suan adat gah sik ngak ralo. dalam nan rilo meng lac oh hu adat sik ngak ralo, sik ngak oh khik hu vệ sinh thú y, bơm ia tame pabui dahlau di tuk sik song hu sa mbang sik ngak pabui ruak laka cambuai tapaok kakau.

Di palei 3 xã Lộ 25 (huyện Thống Nhất), bhap bini di labik ni rilo mbang brei thau bruk ong Mai Ngọc Ánh bhian blei pabui metai mai sik ngak di sang ngak nerak môi trường, ngak jhak tal dom boh sang jiak tapen. Yaom lac sang ni hu pasang iek tong phạt rilo mbang, min bruk pajeng ba, sik ngak pabui metai jeng dok rah tabiak.. Sa urang dalam palei brei thau:

" Meng dahlau mai yaok harei ong nan ba pabui di dom trang trại mai,pabui metai. Ong nan mek  radeih dui mai tapak  labik ni sik ngak. Khol hulin ngak harak pathau tagok  huyện bloh ye min oh mbohthei langyah hagait. Harei deih mboh di huyện mai,  ieu phone ka xã khan lac ong nan dok sik ngak pabui metai,  huyện xã ngak  biên bản bloh jeng oh mboh hagait. 

 Ni lac sa dalam rilo labik sik ngak pabui metai di bhum raong pabui prong abih di Đồng Nai – huyện Thống Nhất. Di labik ni, oh kan piah duah mboh dom biển báo blei pabui metai tual di tapen jalan. Po sa  trang trại brei thau, pabui metai hu 2 janih: ka sa kayua pabui njauk rambuac ( bhian lac kayua kaik gauk), ka 2 lac pabui njauk ruak. Tui quy định thú y, pabui ruak, pabui metai njauk ba nao dar klaak, khử trùng meng chu tabung v.v.. min oh mboh thei ngak yau nan, tok ieu phone ye hu menuac mai mek. Meyah pabui metai kayua ruak bhian brei saoh, kayua oh abih pren, abih jien raok lubang dar klaak, min pabui hadei di tuk ba tabiak truh trang trại, nao halei, ngak hagait oh thei thau. Bhian di nyu, urang likau pabui metai lac ba nao rong ikan, min oh thau nyu hu chế biến ka … menuac. Po trang trại ni dok hu panuac kakei lac: jhui  mbang rilaow pabui  quay pablei di darak pasa.

Di Thống Nhất urang mbuan si mboh bruk pajeng ba dom drei pabui trak yaok rituh kilogram ruak metai meng radeih mac di langiu jalan. Min takik mboh mbaok gah thú y, nan ye biak mbuan si pambak jit ruak meng dom drei pabui metai.

Phường Long Bình, ban  Biên Hòa hu mong lac labik pandiak ka brku sik ngak lậu. Dom labik sik ngak bhian loa ngak dalam kanduak, kan mboh hu. Karja labik ni song jabat  thú y tok thau song cap hu meng hu bhap bini khan brei thau. MIN kayua laba, pô dom labik ni yaom lac njauk taong phạt rilo mbang, min oh huac bo daok ngak. Bruk jhak jang nan lac, ini jeng lac dom labik sik ngak, pablei salih gam pabui ruak, yau ye bruk sik pabui laka cambuai tapaok kakau harei 21/9 meng bloh di cơ sở amuk Trịnh Thị Thơm. Tui ong Trịnh Quốc Thịnh, urang jakar phường Long Bình, duh hatai di abih lac rilaow pabui ruak ni hu ba tame dom kuan lisei yaom lap atau dom labik tahanek lisei công nghiệp ka urang ngak. Ong Thịnh lac:

Bruk  njauk sangka di abih di phường, urak ni huac di abih lac bruk urang ba pabui ruak mai, urang oh pablei di cửa hàng, min huac  lac urang ba tame dom labik ngak lisei công nghiệp, jhak tal pren yava urang ngak..

Dom tiểu thương pablei rai rilaow pabui brei thau, di pasa đầu mối oh hu urang halei sangka tal bruk pabui hu mbaoh tara, hu harak dut iek ruak halei oh, bo rilo meng meriak gauk gah yaom kaom, chất lượng rilaow pabui ye mong iek meng meta. Pabui ruak, pabui metai meda lac oh tabiak pasa hu kayua nyu biak mbuan thau, min pabui sik ngak lậu atau pabui sik ngak di  labik sik hu adat ye yau habar jeng hu, tok caong tame yaom kaom piah pablei hu laba. Tiểu tương Nguyễn Thị Hương lac

Yau drei pablei ye drei daok thau hu, urang blei mbang ngak habar thau hu. Urang pablei  ndom lac drei sik ngak di labik sik siam mekre. Yau di pasa di adei hu biak rilo, rilo urang oh sik ngak di lò sik ngak di labik karei kayua yaom nyu lap jang .

“Tabiak tal pasa đầu mối, pabui  lậu atau pabui meng labik sik ngak hu adat lac yau gauk” sa po sik ngak hu adat di ban Biên Hòa ndom lac yau nan song mboh lac ini makna ngak ka labik sik ngak pabui lậu dok ngak mbang hu. Urang ni brei thau, meyah sik ngak tapa lò, po pabui abih takik di abih  30.000 đồng ka yaok drei pabui, dalam nan hu jien pah labik sik, pah menuac sik song urang jakar tui iek, mbaoh tara dut iek jit ruak dahlau di tuk pajeng tal pasa  đầu mối. Meyah yaok harei po pabui tok sik ngak 10 drei, ye sa bilan abih jiak 10 triệu đồng jien lò, dalam tuk sik lậu, sik di sang oh abih jien hagait. Song jeng lac tok sik ngak lậu, ngak di sang jeng  sik ngak pabui ruak, pabui metai. 

Langyah ka bruk kan si palahik abih labik sik lậu, ong Trần Văn Quang, akaok Chi cục Thú y – rong glang (Sở ngak nong song patagok palei pala tỉnh Đồng Nai) brei thau, sik ngak pabui lậu, abih di nyu nan lac pabui ruak, chế tài urak ni jeng dok di bruk lac am cuh song tong phạt hành chính, dalam tuk bruk ni ba mai kein laba glong nan ye po labik sik ngak pabui  lậu oh huac ngak suan:

Sik ngak suan adat song abih di nyu nan lac sik ngak pabui ruak ye liba biak rilo nan ye dom labik urang dok loa ngak . Ngak catang urak ni ye drei jeng ngak tui adat hukum,oh ngak karei hu. Dom bruk halei brei ba nao dar klaak ye dar klaak, dom bruk halei tong phạt ye tong phạt.

Jeng tui ong Trần Văn Quang, urak ni bruk khik iek dom labik sik ngak hu jao ka karja palei, min rilo labik bruk khik iek nan daok cadu, nan ye dom labik sik ngak pabui  lậu jeng dok  hu mbaok, oh siam ka pren yava urang blei mbang, oh hacih saat pandap mbang song ngak kan kandah tal bruk quy hoạch rong glang - sik ngak  ralo pataom tame sa labik praong di tỉnh Đồng Nai./.