Pathau mik va song tong abih gauk!

Yaok thun, tal bilan 6 sa ka ia bilan, urang Mông di  Sa Pa, Lào Cai peih ngak adat “mbang cung” – sa adat prong di bhap bini bangsa daok pak labik ni. Kadha  “Dom bangsa adei saai” adit ni , khol hulin hu khan brei  mik va song tong abih gauk thau ka adat ni.

Tui  ong Giàng Seo Gà, Akaok pasak ilamu huyện Sa pa, adat “mbang  cung” hu mong yau sa adat pataom iek veik, tong yaom sa thun ngak bruk, pala drak di urang Mông. Dahlau deih, urang  Mông tok ngak padai sa vụ. Tal bilan yuak, bhian lac bilan 6 tui  lịch Mông, mik va ba gauk ngak adat mbang cung ni. Song ni lac sa adat prong di urang  Mông.

Mbang cung urang jak gauk rik pataom jien blei sa drei kubau  prong. Takik di abih sa drei kubau, 2 drei pabui, 2 drei menuk, 2 drei da. 2 drei menuk, da piah da-a yang ine girai song yang ia harei. Dok drei kubau piah da-a taong abih dom pô yang di puk palei, piah po yang brei hajan siam hangin lagaih, oh ngak bruk hagait suan, jhak tal pren yava, phun pala, athur rong song anek menuac. Saman dahlau urang hu sa boh sang, yau sang thờ, urang mai tal sang nan piah ngak. Bruk ni di tong abih bhap bini, urang nao tal sang nan peih ngak. Meyah urak ni njauk lac urang dang akaok huyện – chủ tịch huyện dang tabiak peih ngak .

Adat mbang cung, dok ieu lac “nào cung” hu  2 binah:  binah ka sa lac pataom iek veik sa thun bruk hit di tong abih bhap bini  . Di binah ni , urang ngak prong di abih , saman dahlau lac quan một châu, urak ni lac ong chủ tịch huyện dang tabiak pathau khan, tong yaom dom bruk ngak hu, oh ka ngak hu ka tong abih bhap bini thau. Hadei di nan, tal binah ka 2. Urang patui dom bruk dok klaak meteh dhi dalam thun klaak  , bloh ba tabiak piah ngak dalam thun hadei. Saong daok hu ba tabiak jalan ngak, bruk ngak bahrau. Hadei di binah ni, abih bhap bini ba gauk tame ngak adat   “xin thề”, khang hatai ngak salah abih bruk ni .

Hadei di tuk urang ngak adat “nào cung” bloh, iek tui bruk ngak di bilan 6 thun hadei ye urang thề. Ba tabiak panuac thề lac meng ni mbiah tal thun hadei labik glai ni khik ramik yau habar? chraoh ia ni khik ramik yau habar ? Brei chap ikan halei oh?Bloh urang hu  brei kaoh jnuk di labik lei halei oh.. Ăn thề lac binah ka 2 di nào cung ni.  Abih bhap bini dang di nan , ong chủ tịch puac panuac bloh, yaok urang ye tangin njauk hatai. Dahlau deih lac quan di sa châu.

Ong Giàng Seo Gà ndom lac, adat mbang cung nyu hu makna biak prong dalam rai duik di urang Mông.

Bruk ni dok prong jang adat palei. Oh hu bruk ni oh hu giá trị hagait. Panuac  thề lac  dok dalam adat palei. Njauk phạt trak nan. Dahlau deih biak catang. Pagap yau: urang tabiak bruk lac : sa kaok rabung urang nao kaoh njauk phạt jang 2 mbang. Drei kubau, drei limo nyu mbang tok  phạt 10.000 min. Urang nao kaoh rabung mai mbang njauk phat 20.000. Kayua lac drei kubau, drei limo nyu oh thau hagait, nyu gaok hagait nyu mbang ye. Drei oh iek glang tani tanat nyu tame nyu mbang ye tong phạt yaom nan , po di nyu njauk bayar. Urang halei bo cố tình kaoh rabung dalam dom glai cấm , thau labik ini lac labik cấm, caik ka mbaik rabung ini nyu jeng kreim, Drei nao kaoh, lac drei cố tình, njauk  phạt 20.000 .

Lâm Thanh/VOV4