Adat lakhah di urang bangsa Thái
Thứ bảy, 00:00, 14/03/2020 Aí Nghiêm Aí Nghiêm
Bhap bini bangsa Thái juk Tây Bắc sahaneng lac: anek bik praong tagok brei tok diuk tok pasang padang mbang ngui lac bruk praong dalam rai anek menuac. Kayua yau nan ye, dom adat cambat, pandap lakhah biak tani tanat, abih rilo prein yawa saong tukvak piah caga saong hu rilo siam gheih karei tok hu di bhap bini Thái. Lường Hạnh, urang vak di Rayo sap ndem Viet Nam daok ngak bruk di bhum Tây Bắc hu kadha vak ndem ka bruk nan:

Pandap sang likei alin ka sang gah kumei

 

  Hadei di tuk urang likei Thái juk duah thau cambaih ka urang kumei drei anit saong hu amaik ame gah kumei njauk hatai, gah likei brei amuk juk mai tangi. Muk juk (bhian lac urang hu angan je dalam bhap bini, diuk pasang anit ranam gauk, thau cambaih ka adat cambat bangsa) brei ba hala panieng, ahar keo, 2 tathi patei, 2 paok tabau tapa sang gah kumei. Hadei di nan palih harei, bilan siam, 2 gah brei urang lambaok taom gauk ndem meyai ka bruk lakhah di 2 dam dara, urang Thái ieu lac “Vay trai” hu sang gah likei dang tabiak ngak. Ong Lù Văn Hặc daok di palei Bó, Phường Chiềng an, ban sit Sơn La brei thau: Adat lakhah di urang Thái, gah kumei brei panuac ka gah likei brei ngak hadom ye gah likei brei srap gap. Yau ye sang likei ngak 8 adat cambat ye brei hu 8 drei manuk saong dom paok sara, laya, pakao lào saong dom yot ikan giảng, nding rilow mesram.

Sang gah likei jeng brei urang tapa tangi sang gah kumei ka dom bruk lakhah. Yau pandap panda lakhah, sang gah likei brei hu pandap canek mbuk, 2 dang mbuk, sa gu parik tòng teng, krah, dua kaong tangin meng pariak brei ka metau kumei, sa gu alin ka amaik kumei piah bayar dhar phol pajeng saong raong pato. Langiu di pandap angui cuk, daok hu paok hala panieng, laya, sara, pakao hu papaok saong kak meng la-nung. Tui but pajaih bo brei ngak lakhah praong atau sit. Meyah but pajaih rilo adei sa-ai brei ngak tui adat praong. Adat brei ngak takik di nyu meng 4, 6 atau 8, 10 tal 12 drei manuk, gam hu drei menuk, hu ikan pambu thu, nding rilow mesram. Pandap nan buh tame yot. Yot hu pak meng kreim la-ar laman, blah sit, hu labik daok sơn sambo mau jao, bhong meriek mboh mekre. Hadei di tuk caga blaoh pandap, mikva dak tame mbung saong clếp birau, ba nao sang kumei. Sang kumei da-a adei sa-ai gauk gar but pajaih, mikva palei pala mai tadhau ayuh ka diuk pasang birau. Dahlau di tuk tapa sang likei, metau kumei caga pandap piah alin ka gah sang likei yau aphui ka amaik ame pasang, kanjiak siuk piêu, patal ka anai, cei -cik, wa gah pasang…Kayua yau nan ye, kumei Thái  umo meng 12 tal 13 hu dom amaik, dom sa-ai kumei pato jhik pet siuk, menyim khan bai. Hadei di tuk ngak lakhah  blaoh gah sang kumei, 2 urang jeng diuk jeng pasang. Tui adat meng kan urang likei ngak anek metau gah sang kumei sa thun atau 2 thun mbiah tal tuk tabiak padang mbang ngui eng. Min urak ini urang Thái oh daok saong gah kumei, lakhak blaoh taduan kumei metau chip atau 10 harei hadei tadaun nao. Meng harei nan nao klintinh kumei jeng urang di sang likei, tame sang likei saong hu trach nhiem saong boah sang likei, gah sang likei jeng brei hu trach nhiem saong metau kumei.

Adat lakhah di urang bangsa Thái harei in hu mbuan mbiah jang, oh daok yau meng kan. Dom adat cambat oh daok lagaih saong raidiuk urak ini dak harei dak hu mikva klak nao, min daok khik veik dom adat njauk ngak saong khik patoa veik ka rairah hadei. Mikva sahaneng lac, anek kumei ndih tapui tabiak hu amaik ame raong pato praong tagok tal tuk tok pasang jeng urang gah pasang, metau likei brei hu trach nhiem, nghĩa vụ ngan saong sang kumei piah bayar dhar phol ka amaik ame. Tuk amaik ame di diuk mai rivang metau likei, anek kumei tuk halei jeng hu iek praong daok la mbang salao angaok saong caik anak mbaok 2 cavan alak pahe bingi, adat cambat nan hu meng kan daok khik veik mbiah tal harei ini. Ini lac ilamu siam ghieh karei, gam ndung bak makna pambuak meruai mera, gam iek praong gauk, pabak ka anek taco raidiuk ilamu siam gheih, baoh sang  haniem phol./.

Urang lang: A.Nghiêm -14/3

 

 

Aí Nghiêm
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)