Adat likhah caga di urang Thái trắng Mộc Châu
Thứ bảy, 00:00, 20/05/2017 hanipha hanipha
# Pathau mik va song tong abih gauk! Hu rilo bangsa dok, dalam nan bangsa Thái hu labaih 75%, rilo meng lac urang Thái Trắng, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La lac sa dalam dom labik dok khik hu rilo adat cambat, tanarakun ndung bak ilamu bangsa. Dalam dom adat cambat tanarakun nan, adat likhah caga di urang Thái trắng Mộc Châu hu hagait karei? Daa mik va song tong abih gauk gam song Lường Hạnh, urang vak di rayo sap ndom VN dok di bhum Tây bắc nao duah thau tapa kadha vak hadei ni.

 

     Ngan song urang Thái trắng daok di Mộc Châu, meng kan mai, dam dara likei kamei hu quyền duah thau gauk. Tuk hu urang kamei khin, ye urang likei mai sang khan ka amaik ame thau, bloh amaik ame nao duah ong maha atau muk maha (ieu lac Po sứ, me lam) nao kuhria brei. Urang ngak maha lac urang hu angan je dalam but pajaih, thau cambaih ka ilamu bangsa drei, abih di nyu nan lac urang hu raidiuk haniem phol, duik pasang  njauk gauk, piah pambuak talei rohim ka dua dam dara jeng duik jeng pasang.

 

         Tuk ruah hu harei siam, gah likei brei ong atau amuk maha song dom urang dalam sang nao tal sang gah kumei piah kuhria. Pandap ba tui bhian lac gu kon pariak, sa gu ciu bingu, sa blah aow  cóm, 1 blah khan ngui, 1 khan piêu, 4 sải tanyiak patih, hasit jien, tui panuac ndok di gah kamei, gu menuk tano, binai piah gah kamei pok paling muk kei, sa blah phui, sa patanh baharau piah chú rể ndih dalam tuk ngak  rể (bruk ngak rể karei jang bruk ở rể). Ong Lò Văn Thắng dok di palei  Nà Bó 1 xã Mường Sang, huyện Mộc Châu brei thau:“Harei nao rivang sang kamei, gah lakei hu panuac payua anek likei ka gah kamei pato padar dahlau di tuk jeng duik pasang. Hadei di sa tuk vak urang meng brei maha nao kuhria, klaoh panuac song peih likhah gah sang kamei, sang likei brei hu gu menuk, drei pabui, sang halei hu jien sik drei limo, min brei hu drei pabui piah paling ong kaok ong kei gah kamei. Urang likei brei ở rể sa tuk vak bloh meng hu raok dâu mai sang”

 

      Hadei di tuk gah likei ba pandap mai song likau ka anek di drei mai ngak rể, gah kamei brei urang umo taha dalam but pajaih mai  raok saong ngak drei menuk piah cúng. Hadei di tuk cúng bloh, urang likei hu sang kamei taduan mai ngak rể. Klaoh panuac bloh, gah likei caga pandap lakhah gah sang kamei. Tui adat cambat gah likei ba mai ka gah kamei sa drei pabui trak meng 90-100 kg, alak song brah iek tui hadom tuai song gauk gar gah kamei, takik di abih lac 2 gu menuk, atau 5,6 gu tui số bàn thờ di sang kamei song  5 atau 7 atau  9 gu nding mesam, yamen. Nding mesam meda lac  ikan mesam atau rilaow mesam, nding yamen lac mật mía atau saradang. Nding prong sit tui hatai gah sang kamei, min bhian di nyu yaok nding labaih 5 lạng. Gam song nan lac 5 atau 7 atau  9 yot baoh menuk. Min, dom yot ni  brei tui thứ tự: yot 1 hu 1 baoh, yaok 2 hu 2 baoh…bloh tal yaok 9 hu 9 baoh. Lingiu di nan, brei caga kaong takuai meng pariak, tanyiak patih, khan bai jhuk, khan bai bhong,  5-7 pok pakao, 5-7 pok hala saoh, 5-7 pok kanduh klaok atau baoh paneng caik tagok bàn thờ muk kei gah sang kamei. Jien caik di bàn thờ tui dua gah ginum gauk. Ong Lương Văn Hoạt daok di palei Nà Bó, xã Mường Sang, huyện Mộc Châu daok brei thau lac: Tuk likhah brei hu gu menuk, hu sang hu 2 atau 3 gu menuk, tui panuac caong di gah kumei. Anek menuk oh lac piah pok kakuh muk kei gah sang kamei, bo piah cúng thổ công, thổ địa. Dahlau di tuk raok dâu mai sang likei jeng brei hu sa gu menuk piah pok kakuh muk kei song khan ka muk kei gah sang kamei thau lac brei anek nao ngak  metau.

 

Gam song bruk caga ngak dom adat di gah sang kamei, ye di sang likei jeng caga ngak adat raok  dâu brei hu:  sa drei pabui trak meng 80 đến 100kg, pabui ni piah pok kakuh muk kei, sa drei menuk piah paling thổ công, 1 drei menuk  atau mek hasit rilaow takuai pabui piah cúng gah sang amaik di pasang cô dâu... Tuk kapul raok dâu tal, tamaha kumei tabiak pan tangin  cô dâu song anek likei tagok kanyang tame sang, brei cô dâu dok la angaok havei bloh rao takai ka cô dâu. Hadei di nan, ba cô dâu dok la di kreh ciu caik di kreh sang, cang  ong mo cúng thổ công, paling muk kei bloh meng hu tabiak labik karei. Hadei di nan,  ong mo ngak adat brei tame họ, meyah gah kamei brei cakak họ bloh. Cúng bloh, urang ba gauk mbang menyum tadhau ayuh ka 2 diuk pasang bahrau. Dom urang taha doh uan raok  dâu, jao dâu,  taduan dâu ...Dom likei dam, kamei dara doh giao duyên tal kreh melam.

        Adat likhah caga di urang Thái Mộc Châu urak ni oh dok  cầu kỳ yau dahlau deih, min jeng daok khik hu ilamu meng kan di bangsa, hu mik va di labik ni iek prong iek glong song khik ramik./.

                                                                                  
hanipha
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)