Pathau mik va song tong abih gauk!

Dalam ilamu dom bangsa, Adat likhah ndung mbak rilo ilamu karei di nyu. Yau nan adat likhah di urang  Thái đen Sơn La hu hagait gheih mekre? Daa mik va song tong abih gauk duah thau tapa kadha vak di Lường Huyền, urang vak di rayo sap ndom VN dok di bhum Tây Bắc.

Likei dam, kamei dara bangsa Thái đen Sơn La tuk prong tagok, khin tok duik tok pasang jeng hu eng drei duah thau, takik hu bruk kateik greik di amaik ame. Mik va sahaneng lac, anek likei khin tok duik ye tari taring ngak bruk, abih di nyu nan lac pak yot. Anek kamei brei thau pet khan piêu, thau menyim khan bai. Tuk dua urang likei kamei anit ranam gauk, khin jeng duik pasang, gah likei brei muk maha song sa urang dalam but pajaih ba pandap mai dalam nan hu patei song tabau tapa sang gah kamei, likau ka anek likei di drei hu nao mai sang gah kamei piah duah thau gauk.

Tapa tuk vak thử thách, meyah njauk hatai ye gah kamei payau panuac khan ka gah likei thau lac njauk hatai ye song brei ngak likhah. Gah likei palih ruah harei siam brei ka ong maha , muk maha song dom urang lambaok gah likei tapa sang gah kamei ngak adat kuhria. Pandap ngak adat lac sa drei pabui 20 kg, 1 gu menuk tano, binai piah gah kamei paling ong muk ong kei, 10 lít alak, 10 kg brah nduik piah ngak pandap mbang daa gauk gar gah kamei. Maha di 2 gah ginum biai palih ruah harei bilan siam piah ngak likhah.

       Tui adat cambat tanarakun, tuk ngak likhah, gah likei ba tal sang gah kamei sa gru menuk, sa gru mbuk độn, 1 gru kon, 1 gai klauk mbuk meng pariak, 4 sải tanyiak (lac khan bai menyim meng tangin). Dom janih ni hu 2 urang kamei hu rai duik haneim phol gah likei ba mai dahlau harei likhah ngak lễ khửn cảu ka anek metau kumei (lac ngak adat cauk mbuk di kreh akaok). Canauk mbuk di kreik akaok lac brei thau  urang kamei nan hu pasang. Harei hadei gah likei ba sa drei pabui trak meng 70 đến 80 kg,  alak 70 lít, brah 70 kg  tui tuai da-a di sang gah kamei meyah rilo atau takik. Langiu di nan, oh kurang hu 2 gru menuk, song dom pandap ngak adat karei ieu lac  (tánh hắp hó), dalam nan hu  1 pok menuk, anek tầm 4, 5 lạng, sa pok sara, sa pok liya, sa pok hala paneing, sa pok pakao lào, sa pok ikan ( 2 drei). Dom pandap piah ngak adat tánh hắp hó rilo atau takik lac tui panuac ndok di gah kamei. Langiu di nan dok hu jien công rong anek kamei, gah likei brei bayar ka gah kamei. Yaom jien ni tui 2 boh sang ginum biai gauk. Hu dom labik jien rong anek meda lac 5 đồng 2 jien pariak patih. Tong abih dom pandap nan jeng hu jao ka gah kamei song hu caik anak papar kakuh piah ong maha pathau khan tagok muk kei. Ong Lường Văn Muôn, daok di palei Lầu, phường Chiềng Lề, ban sit Sơn La brei thau: "Pandap hắp hó gah likei njauk ba mai jao ka gah kamei. Tuk adei saai gauk gar gah kamei mai mbang likhah tuk tabiak nao sang, gah kamei njauk parabha ka adei saai. Urang talei praong ye hu sa drei menuk, atau meteh drei menuk, dok urang talei sit ye hu sa candiah rilaow pabui. Tuk urang kamei nao tui pasang, dom urang taduan  pandap hắp hó njauk ba chậu, gaok glah mai alin brei kamuan kamei ba nao sang pasang likei”.  

Hadei di likhah bloh, urang likei dok  rể (tuk vak tui boh sang), hadei di nan gah likei meng ba pabui, alak, brah piah ngak adat likau taduan metau kumei nao sang drei. Tuk nan, amaik ame gah kumei caga ginup dom pandap pandar dalam sang ka anek kamei yau: to, phao, ninh, phui, khan piêu, dom anek pajaih , asar pajaih, gaok glak, panyim jam...Dom pandap ni hu jao ka gah likei cakaong ba mai ngak adat tame sang ka metau kumei. Gah likei peih bruk main sambai daa mik va 2 gah, ayuh sahabah mai tadhau yhut ka dua diuk pasang bahrau.

Diukrai tui ilamu bahrau, urak ni adat likhah di urang Thái đen Sơn La hu patrun patakik rilo adat cambat, abih rilo jien ndua yau oh thách cưới,  oh brei dok rể....Dom adat cambat dalam bruk likhah caga jeng hu dom boh sang ngak takik veik ka nyu lagaih, min jeng dok khik hu ilamu di bangsa./