Adat ngak yang kubao di urang bangsa M'nong
Thứ bảy, 00:00, 30/09/2017 Bhumi Bhumi
Ngan saong bhap bini M’nông daok di Tây Nguyên ye drei kubao lac athur raong hu labik dang biak praong. Kubao hu daong pren dalam ngak mbang, pala drak, patagok kinh tế sang, lac pandap paling yang dalam dom adat cambat praong di baoh sang, di bhap bini urang M’Nông. Kayua yau nan ye, urang M’nông hu adat cúng kubao.

 

Tui hatai sahneng di urang M’nông ye adat cúng kubao lac biak praong saong oh kurang hu dalam dom baoh sang tuk raong kubao. Kayua kubao lingiu di daong pren dalam ngak mbang, pala drak, lac pandap piah paling yang, bo raong hu rilo kubao daok brei mboh bruk kaya meda di baoh sang. Adat cúng kubao brei ngak tuk biar harei sup, tuk kubao hu ba tame var ro bloh.  Ong Ama Nchrim, daok di xã Ea Huar, huyện Buôn Đôn, tỉnh Dak Lak, brei thau: “Adat cúng kubao meng kan mai hu panuac lac “mesup cúng padai, biar harei cúng kubao”. Meyah sang oh hu jien ndo ye cúng ché alak saong drei menuk.  Meyah drei oh cúng kubao ye oh hu, nyu ruak kik, oh caih meneh hu. Cúng kubao piah plaih ruak kik, tapon kubao dak harei dak rilo”.

 

Dahlau di tuk cúng kubao, pô sang caga dom janih yau bầu ia, lisei bahrau tahanek, menuk atau pabui (tui kubao di sang rilo atau takik bo pilih ruah pandap paling yang ka nyu njauk), sa  ché alak cần, sa panyin brah, din.  Tuk lingik laik sup, tuk tapon kubao hu ba tame var ro, kak tame dom gheng, pô sang peih bruk ngak adat.  Sang halei hu kubao, rilo atau takik, jeng brei ngak adat cúng kubao, saong pô sang lac menuac dang tabiak ngak adat. Amuk Me Njran, daok di xã Ea Huar, huyện Buôn Đôn, brei thau: “Sang dahlak ye dahak lac urang dang tabiak ngak adat ini, nyu hu meng saman dahlau mai, saman ong muk dahlak ye hu mboh yau nan. Ngak adat piah caong ka tapon kubao sang drei plaih hu jit ruak, dak harei dak hu ilo jang”.

 

         Adat cúng kubao hu 2 binah. Camereip abih lac cúng dalam sang.  Tuk ché alak hu tuh bak ia, pô sang (lac likei atau kumei jeng hu) tuh alak bak baoh kadaoh thu, hadei di nan tuh tame panyin ban sit.  Urang dang tabiak ngak adat mek darah athur paling yang, lac menuk atau pabui, lai tame panyin alak, bloh meroi. Adat cúng dalam sang piah khan brei dom pô yang thau lac sang ngak adat cúng kubao, caong dom po yang sraong daong.

Cúng dalam sang bloh, po sang tabak lingiu var ro piah cúng. Dom pandap cúng hu caik di pabah mbang var kubao.  Urang mek hasit lisei saong hasit rilo caik tagok ka-ing dom drei kubao. Patui di nan lac tuh ia dalam baoh kadaoh tagok taong abih dom drei kubao.  Hadei di nan, po sang dang tapen drei kubao praong abih bloh pok panuac meroi, likau.  

Panuac meroi nan hu asal kadha lac likau ka yang mebhang sraong daong ka tapon kubao di sang drei plaih hu jit ruak, nao mbang atah oh njauk ula kaik, oh juak njauk darui, pasei, oh paoh tame gha kayau, oh laik tame bẫy tame chông…, jit ruak plaih atah, caih menek dak harei dak rilo…  ini lac panuac meroi kubao di ong Ma Chrim: “caong dom pô yang sraong daong ka sang kol dahak. Kol dahlak tok hu drei kubao ini nan ye nyu hu yaom biak praong ngan saong sang kol dahlak. Caong dom pô yang daong brei kubao di kol dahlak plaih hu abih dom ruak kik, oh juak njauk bẫy, oh paoh tame phun kayau, oh laik trun ia, pacang nyu mbang padai mbang tangei di urang, plaih juak phun pala di urang”..

 

Tuk meroi likau bloh, po sang yar bầu alak ka urang glang iek kubao yaok harei , da-a urang ini menyum dahlau. Urang glang kubao mbang trei, menyum abih alak ye tapon kubao di sang jeng hu trei tian, hu khang kadang. Paui di nan po sang tame ging, tuh panyin alak lai drah athur paling yang saong hasit lisei di tapen ging pui piah cúng. Mikva sahneng lac, ging lac labik khik pui ka baoh sang, nan ye ngak adat cúng hagait urang jeng khan brei thau saong dhar phor ging pui.   

Tuk ngak adat bloh, abih gauk tame mbang menyum.  Camereip abih lac po sang, jeng lac urang dang tabiak ngak adat menyum alak dahlau, patui di nan, lac urang glang kubao, urang kumei praong thun abih dalam sang, tuai da-a saong taong abih menuac hu mbaok. Urang ba gauk mbang menyum, ndom klao bui sambai mbiah tal kreh melam joa./.

 

 

Bhumi
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)