-Urang Dao khâu pak Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu sahaneng lac: sang klau gian dua trái, ging klau baoh. Dalam baoh sang trình tường di urang Dao Khâu, klau baoh ging hu caik di dom libik karei di gauk dalam sang ngan saong dom adat cambat biak catang. Baoh ging praong hu caik di gah hanuk sang lac ging akaok mereip mong meng gah lingiu pambang tame. Ging ini tui angan ieu di urang Dao lac “ Tồm dố”. Nan lac sa baoh ging praong hu ngak meng haluk lan, bhian caik baoh gaok praong piah tanek haleik pabui, ngak alak, ngak ahan, riak ia menaiy. Baoh ging ka dua hu caik gah ia dalam sang, jeng hu ngak haluk jeng ging saong sit jang, hu ieu lac “ Dồ ton”. Ging ini hu pandar piah ngak mbang huak yaok harei. Baoh ging ka klau daok di gah iu sang gah hanuk, ging hu ngak jeng khuôn hình vil mbuan si cuh nyuh. Ging ini lac piahriak ia, ngak ging pandao bhian ieu lac “ Dồ lao”

-Dalam klau baoh ging, ging ka đưa hư makna praong đi abih, hủ maong lạc ging gireih. Dalam tapuk paling ging di urang Đạo Khâu, ging ini iều lạc patao ging, daok dalam raidiuk yaok harei đi urang Đạo Khâu sahaneng lạc libik daok đi pô ging. Kayua yau nan ye đi ging apui ini oh brei đang, daok tok atau puac, ndom jhak ging. Amuk Tẩn Coai Loàng daok đi bản Hoàng Hồ, xã Phăng Xô Lin, huyện Sìn Hồ, brei thầu:  “Ging apui ini lac libik daok di po ging, kayua yau nan ye ngak mbang njauk khik haci hacih, urang Dao Khâu biak kiêng kị, oh brei ba tã di anek kamal mai jaik ging pakhang, urang kumei oh brei daok tapak pabah ging. Urang praong dalam sang njauk pato ka anek taco piah harei hadei thau hu ilimo di bangsa drei.

-Piah ngak ging apui baoh ka dua biak kheih, oh ngak gaok po yang, urang Dao Khâu njauk pilih ruah harei bilan siam. Bhian lac dom harei 9,19,29 saka ia bilan yaok bilan atau meng bilan 12 nao tal abih bilan dua saka ia bilan lac dom harei meda apdang ngak ging, ngak barau kayua mikva ndom lac, dom harei nan po ging nao tagok pathau pô lingik. Tuk ngak ging, njauk pilih ruahhaluk siam saong caga dahlau 4 blah kayau atah 1m, praong 60cm piah ngak jeng khuôn. Ging hình chữ nhật glaong 50 phân hu jeng ging tuk hu chao dua gilaong caik gaok ngak mbang saong dua pambang ging hu chao gap, sir angin tuk pandar meng abih takik nyuh. Ging lò di urang Dao Khâu meda pandar hu 15 tal 20 thun.

Saai Chẻo Nái Mềnh daok di bản Tả Phìn, xã Tả Phìn, huyện Sìn Hồ, brei thau: "Ngak ging lò, sang dahlak njauk pilih ruah harei siam piah ngak. Ngak ging njauk pilih ruah haluk lan sambo màu kanyik mịn, oh meluk randaih patau piah ngak ging  meng pandar hu suai livik, haluk bo meluk randaih lac tuk cuh apui bhian gaok neraiyc ging kayua patau patuh. Hu ngak yau nan ging meng takik abih nyuh saong pandar hu suai livik, meng caong hu yang ging daong sang, anek taco khang tangin kajap takai, trei sir.

-Dalam ngak mbang ngak huak yaok harei di urang Dao Khâu, dom bruk praong di sang jeng hu peih ngak di gian ging ka dua ini. Urang Dao Khâu ndom lac, meyah oh kiêng kị siam ye sang mbuan gaok dom bruk oh patoah jamo. Abih di nyu nan lac, dalam tuk tet, ging ini njauk tuk halei jeng bhong pui, tapa bruk apui khuah saong dang bhong yau brei mboh baoh meta amuk kei gam gam daong ka sang. Kayua yau nan ye, njauk page harei sa bingun tết, yaok sang urang Dao cuh gilau, taok ba ar paling dar phuan yang ging di pambang baoh ging ini.

-Ndom ka bruk kheih mekre di ging apui di urang Dao Khâu, ông Tẩn Kim Phu, nghệ nhân roh duah ilimo Dao di huyện Sìn Hồ brei thau:“ Di Sìn HỒ, jalan ngak ging lò ini tok hu bangsa Dao Khâu, janih ging ini oh lac mbuan ka bruk ngak mbang ngak huak bo nyu daok hu makna tâm linh praong glaong dalam bhapbini. Nan lac ilimo karei di bhapbini Dao Khâu hu meng livik rai. Yaom lac harei ini hu ging ga, ging điện lagaih jang rilo. Min, mikva jeng takre saong randap pandar ging lò di bangsa drei”

Bruk Sahanneg lac sang klau gian, dua trái, ging klau baoh jeng daok hu urang Dao Khâu di huyen Sìn Hồ, tỉnh Lai Châu khik ramik mbiah tal harei ini. Yaok libik ging jeng hu dom adat cambat brei mboh ilimo biak karei oh meluk hu haong bangsa halei. Tal yaok tuk têt mai, sang urang Dao Khâu pataom gauk tapeng ging apui. Tabhia dom dalikan tapeng ging apui, biak rilo áng sử thi, dom dalikan klak, dom ragu daoh bhapbini di urang Dao Khâu hu dom urang nan pato veik meng rai ini tapa rai dhiah./.        

Thúy Linh