Biak karei adat cấp sắc di urang Dao
Thứ bảy, 00:00, 07/10/2017 Jasi Jasi

 

Adat nan lac adat cambat biak prong dalam rai diuk tinh thần di urang Dao. Ngan haong urang likei Dao, meyah oh ka hu gru cúng cấp sắc nan lac oh ka hu yang mebhang chứng nhận ye oh mong lac urang prong. Daok diuk ye oh brei hu mbaok tame dom bruk ngak prong di puk palei, metai nao ye linh hồn oh nao tal ong akaok ong kei. Dalam harei nyaom ilamo bangsa Dao mbang ka sa pak Tuyên Quang, adat cấp sắc di urang Dao hu peih ngak gilac ngan haong dom adat cambat biak karei brei mboh ka vaktu jeng manuac jeng urang di urang likei Dao. Adat ndung bak makna ilamo, pato pakai jalan diuk rai siam gheih njauk khik ramik, patagok dalam rai diuk harei ini.

 

 

           Yaom lac jaik 20 thun tapa, min sa-ai Bàn Văn Can, urang Dao, tỉnh Tuyên Quang jeng kanar hadar tal adat Cấp sắc tuk umo 11 thun. Sa-ai khan lac, thun nan tuk sa-ai ginup thun ye sang sa-ai ba nao ngak adat Cấp sắc ka sa-ai gam haong dua sa-ai likei. Piah peih ngak hu adat, sang sa-ai njauk sap gap dom janih pandap yau alak, rilo, brah padai… meng dahlau di nan. Jaik tal harei ngak adat, amaik ame sa-ai ba pandap paling yang nao daa gru cúng, daok sa-ai saong dom sa-ai likei oh brei daoh tamia, methau gauk… Sa-ai Bàn Văn Can jeng daok kanar hadar van ngak adat rah tabiak dalam sa harei puac thun biak la-ar, harei nan meng page mesup, taong abih manuac urang dalam sang sa-ai jak gauk medheih piah ramik caga ngak adat: Urang bangsa Dao ngak adat cấp Sắc caik ka sa urang likei jeng dam, ngak adat cấp sắc blaoh ye meng hu mong yau urang bangsa Dao, trụ cột dalam sang. Drei biak caik hatai lac tuk hu dom gru ngak cấp sắc, ba caik ngọc ấn angaok akaok, pang hu dom panuac gru pato nan lac urang likei ngak cấp sắc blaoh njauk jeng manuac jeng urang, iek prong urang taha pok ba uranaih, iek prong ayut sahabat, thau ka amaik ame.

Urang Dao saneng lac, urang likei meyah oh ka tapa ngak adat cấp sắc yaom lac taha nao jeng mong yau uranaih kayua lac oh ka hu gru Cấp sắc, oh ka hu brei đạo sắc, oh ka hu angan âm. Urang hu ngak tapa Cấp sắc yaom lac umo daok sit jeng hu mong yau urang prong, hu mbaok tame dom bruk ngak di palei negar, hu brei daong bruk ka gru cúng, hu cúng bái. Urang Dao jeng saneng lac hu ngak tapa adat Cấp sắc meng thau njauk suan di angaok rai ini, meng njauk lac anek taco di Bàn Vương, tuk metai linh hồn meng hu pataom mbaok haong ong amuk ong akei. Piah ngak adat cambat saong sap gap kaya mbang piah payak mikva mai mong iek pataom bui, sang urang angak adat njauk caga rilo pabui, brah padai, alak tapai, khan ao bahrau ka gru cúng... Dahlau diah rai diuk biak kan kandah, piah ngak adat Cấp sắc ralo baoh sang njuak lahik ralo thun piah kuhria caga, min urak ini rai diuk trei sil, urang Dao jeng hu thau jalan peih ngak adat hu nyu siam gheih jang nan ye adat cấp sắc oh daok lac naong trak ka urang Dao. Gru cúng Triệu Tiến Vinh, urang Dao bhong lac: Urang Dao meng tuk menek tabiak saong prong tagok, yaom lac umo 80, 100 thun min oh ka ngak adat cấp sắc jeng daok lac urang ranaih tuk metai nao jeng daok lac uranaih njauk daok pak ala haluk min, daok tuk ngak adat cấp sắc blaoh ye tuk metai nao hu brei tagok langik, jeng urang prong. Meng kan njauk sap gap dalam 3 thun min urak ini tiện paje njauk raong dalam sa thun ye ginup paje.

        Dalam bhap bani urang Dao, adat Cấp sắc bhian hu peih ngak dalam bilan 11, bilan 12 atau bilan Tha yaok thun, kayua ini lac tukvak laneg lanoi. Harei peih ngak adat hu palih ruah biak tanat, urang Dao Bhong, Dao Tiền bhian ngak adat cấp sắc meng umo 12 tal 30 thun, gaok mai tal taha. Dalam tuk nan, urang Dao ao atah gilac ngak adat meng umo 11 tal 19 thun. Yaom kapul nyaom Dao hu sa cấp bậc cấp sắc: Urang Dao Bhong saong Dao Ao atah cấp 7 baoh menyek, Dao Tiền cấp 3 baoh menyek. Yaok adat cấp sắc njauk hu 6 gru cúng dang ngak dom adat cambat prong sit karei di gauk. Dom gruk cúng dahlau di tuk ngak adat njauk cúng di bàn thờ ong akaok ong akei dalam sang drei piah likau hu phù hộ saong nao tui daong ba. Di labik ngak adat, hu mboh tuan blah cih ong Ngọc Hoàng saong dom vị thần di urang Dao, padang bàn thờ ong akaok ong kei urang ngak adat saong bàn thờ dom yang. Tuk peih ngak adat, dom gru cúng njauk peih ngak biak ralo kadha cúng, tamia, điệu bộ phép thuật tui tapuk cấp sắc; urang ngak adat njauk peih ngak ralo động tác adat cambat tui bruk tacei pato di dom gru. Yaom lac sa kapul nyaom Dao gilac hu dom adat brei thau karei dalam adat cấp sắc min pataom veik jeng pamong tal bruk ngak pah hala, oh brei ngak kadha ác. Nan lac bruk iek prong urang ngak gru, thau tal amaik ame, sa hatung sa hatai saong ayut sahabat, thau njauk thau suan, daok dang gheih ghang, thau ala thau ngaok, oh phản bội, ndom luan ndom cagat, oh dâm đãng…

Tui amuk Triệu Mùi Say, urang dahlau diah Phó vụ trưởng Vụ sarak bangsa, Uỷ ban Bangsa, adat Cấp sắc hu tính pato pakai biak prong. Dom kadha pato tacei hu peih ngak meng panuac thề anak bruk mong iek di ong akaok ong kei saong dom but kamot nan ye asal kadha pato pakai biak hu yaom. Dom kadha pato pakai ini daok hu cih vak tame dalam harak ba-ar, sa blah hu ba am cuh pak di van ngak adat cấp sắc, sa blah hu jao brei ka urang hu ngak cấp sắc piah ba khik luac rai. Amuk Triệu Mùi Say brei thau: Urang Dao biak iek prong adat Cấp sắc ini piah hu công nhận drei lac urang prong, drei lac urang hu angan je, hu labik dang angaok dunya ini saong di a lot diah.  Hadei ini tuk drei lahik nao jeng hu iek prong. Adat pato biak cambaih laih lac tuk tabiak jalan mboh urang kathaot juai klao ka urang, hu thau halei hadei harei ini drei kathaot jang, melam mai manuac urang pok sap iew drei daong drei hu nao daong halei oh, nao min, drei oh nao daong manuac urang hadei harei ini thei daong drei.

Ngan haong urang Dao, yaok mbang peih ngak adat cấp sắc lac sa tukvak piah ka bhap bani hu pang gilac asal kadha halau agha di bangsa drei, pachreih tagok hatai iek prong bangsa, kanar hadar tal công lao prong glaong di ong akaok akei, meng nan bo yaok urang njauk thau daok dang ka nyu habar piah ka nyu njauk haong adat cambat tanarakun meng kan di baoh sang, talei but pajaih, oh ngak kadha kanjah jhak, kadha ác, diuk rai ka nyu siam jang, ngak urang siam gheih dalam bhap bani./.

Jasi
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)