Biak karei adat Sen Đôn Ta di bhap bani Khmer
Thứ bảy, 00:00, 28/09/2019 Mộng Trang Mộng Trang
Sen Đôn Ta lac sa dalam dom adat cambat tanarakun meng kan mai di urang Khmer, nyu hu makna yau harei Vu lan di urang Yuan, harei Kate di urang Cam khaol drei. Ini lac adat cambat hu khik ramik meng kan mai, ndung bak ilamo di bhap bani Khmer Nam Bộ. Sen Đôn Ta di urang Khmer thun ini meng harei 27 tal harei 28/9 saka aia harei ngan haong rilo bruk ngak pablak tame gauk, brei mboh bruk thau dhal thau phol muk kei, ong muk, amaik ame, dom urang palang lahik; taphia di nan, likau siam mekre salamat ka rup drei, ka gauk gar dalam sang saong manuac urang daok diuk di dunya. Kadha dom bangsa adei sa-ai adit ini, khaol drei pang kadha vak brei thau ka Sen Đôn Ta:

Tui adat cambat meng kan mai, bhap bani Khmer Nam Bộ bhian peih ngak Sen Đôn Ta di sang saong di baha dalam dua harei nan lac 14, 15 bilan 10  tui saka di urang Khmer.

Sen Đôn Ta hu tabiak meng adat cambat meng kan mai di bhap bani daok di phum sóc Khmer dahlau di tuk Phật giáo Nam tông hu ba tame gah meraong Việt Nam. Nam Bộ lac bhum taneh duak aia, bhap bani bhian nao mai meng ghe gilai saong diuk rai meng bruk ngak nong, pala padai aia. Dalam bruk ngak padai mùa dahlau daih, mikva trun pajaih meng akaok thun, tuk tame bilan hajan tui saka di urang Khmer tal tuk tame bilan Đôn Ta mai tal jeng lac tuk ngak salah blaoh bruk pala drak. Oh daok jan van haong bruk ngak hamu apuh, bhap bani Khmer bhian nao taom gaok, nao rivang ong amuk, amaik ame daok atah saong pok brei dom pok pandap drei pala, ngak hu yau baoh karaoh, bingu hala... 

Sen Đôn Ta tal mai jeng lac tuk dom pakat, dom ngành, karja palei nao rivang bhap bani saong dom ong bhik di dom baoh baha. Kayua yau nan ye, Sen Đôn Ta oh lac tuk piah ba-yar dhal phol bo daok lac harei bak bui sambai, gul pataom, ndung bak makna biak siam. 

Tui adat cambat meng kan mai, Sen Đôn Ta bhian hu peih ngak dalam 16 harei ngan haong 4 adat praong nan lac: adat đặt cơm vắt (Bos Bai Ben), adat cúng ong muk (Sen Đôn Ta), adat raok ong amuk (Phchum Ben) saong adat palao ong amuk (chun Đôn Ta). Yau nan min, panuac iew Sen Đôn Ta di urang Khmer Nam Bộ ngan haong adat cambat ini rilo meng lac pataom tame dua adat praong nan lac cúng ong amuk di sang saong đặt cơm vắt (Bos bai ben) di baha, iew lac Sen Đôn Ta.

Urang Khmer saneng lac langiu di dunya ini daok hu lot daih saong tukvak rah tabiak Đôn Ta jeng lac tukvak duy nhất dalam thun dom urang palang lahik meda mai veik dunya meng panuac iew daa di guak gar dalam sang. Kayua yau nan ye, adat “sen” (cúng) jeng daok hu ngak saong lac bruk oh kurang hu dalam rai diuk di urang Khmer Nam Bộ piah hadar dhal phol di muk akei, ong amuk, amaik ame saong dom urang buh pren yava ka taneh aia... 

Dalam tuk rah tabiak Đôn Ta, urang Khmer bhian medeih biak avar, kuhria caga pandap panda kaya mbang piah ba tame baha, pok tagok ka dom ong bhik  saong  daa ong bhik mai sang drei iew Yang tụng kinh cầu siêu ba công quả tal guak gar dalam sang palang lahik blaoh. Pandap piah ngak adat bhian lac dom janih pandap panda kaya mbang bo urang palang lahik tuk daok diuk takre, dom janih har, baoh kayau, aia jamen... Abih di nyu nan lac, oh kurang hu dalam harei ngak adat praong nan lac cơm vắt (lisei  tapat, daok iew lac Bay-ben) saong lisei tapat hu hình haluAk yau baoh nduan hala (Bay bat-bor).

Tamat adat cúng Đôn Ta nan lac adat palao ong muk. Kayua rai diuk kak kajap haong kraong ribaong nan ye urang Khmer bhian ngak tabiak ghe gilai ba palao ong muk meng hala patei saong hu hình nộm dua urang vah ghe; dalam glai ghe hu rilo janih pandap yau jien padai, baoh karaoh, aia menyum, khan ao hu ngak meng ba-ar...

Meyah urang Yuan hu harei Vu Lan ba-yar dhar phol, urang Cam hu harei Ka Tê ye urang Khmer hu Sen Đôn Ta – sa dalam dom adat cambat tanarakun ndung bak rilo makna siam gheih, brei mboh hatai thau dhal phol, hadar pren rik daong di muk akei, ong amuk saong dom urang palang lahik bloh, lakau brei ka rai diuk di manuac sia hu trei sil, jap karo salamat./.

 

Mộng Trang
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)