Yau dom bangsa karei daok meng lavik rai di pak nan, boh  gùi di urang Giẻ - Triêng lac hình trụ tapak, sit, glong, dalam nan hu 3 binah lac takai, talei saong rup hu dom bingu la nduac taom dar ka nyu mekre.

Urang  Giẻ - Triêng hu  3 janih  gùi karei jang duk saong dom bangsa karei  dok dalam  tỉnh, nan lac gùi caik pandap  (Nơm), gùi cõng atau caik padai  (‘Kă) song gùi 3 ngăn piah nao glai, tagok puh (K’lek). Dalam 3 janih  gùi nan, ye gùi caik pandap (Nơm) lac janih karei jang di abih bo dom bangsa karei daok pak nan oh hu.

Gùi caik pandap  (Nơm): Lac  gùi hu tuk, pak tui  khối trụ tròn, tuk khum hình chóp cụt. Gùi hu thaik  bầu, pabah praong song rup sit di gah ala takai. Gùi hu pak 3 tal  (lac  2 tal nan song 1 tal hala). Gùi hu pak meng talei  havei ia atau  sâm lũ (lac janih phun pajaih havei ia min min hu darui  song nyuak jang ). Dut song kreim,  lò ô ye havei ia nyu kajap jang, tuk pak  mbuan mbeik song oh jaoh .  

Bhian di nyu hadei di tuk mek pandap piah pak mai urang tual tagok tabung sang  (gah dalam) atau angaok ging ka nyu thu, dahlau di tuk pak  ye ba tabiak tram ia dalam 3 harei ka nyu lamin bloh  vót jeng nan piah pak. Ni lac bruk ngak abih rilo tuk vak di abih.Ngan saong urang  Giẻ - Triêng,  pak  pandap  lac bruk ngak me-in nan ye tuk lahaiy urang bhian vót nan song hadei di nan caik angaok glaong di sang ging, tuk halei lahai urang meng pak. Tuk halei khin pandar urang meng caik tukvak piah pak

Hadei di tuk pak bloh  tal  nan camereip  ye urang pak  tal ka dua  meng ala takai tagok labaih 1/3 rup  gùi ye padeih veik  song tauk tal hala  (lac janih hala glai lamin, nyuak, song oh njom ia) pak  kreih  saong cakak  xén samu song tal pak camereip, hadei di nan urang pak tal tuk jeng baoh gùi.

Pabah cambuai hu ngak meng havei ia mbeik gul  bloh kak pagam hong rup  gùi meng dom talei  havei ia biak gheih, mekre. Tuk jeng hu pak yau  rup gùi, min hu ngak tui thaik thaot biak mekre meta. Labik pabah tuk hu pak meng dom  talei havei ia jaik gauk, biak samu song mekre, patui di nan lac ngak sa  thóp glong 5 – 7cm. Di binah  chóp nón cụt hu kak 3 vòng pambuak gauk piah ngak ka chóp hu kajap.

Ala takai hu ngak meng kayau glai  hanjuan, min hu độ nyuak  song oh njauk maok mbang, oh ra-ai talah.

Talei  gùi jeng hu pak  meng talei havei ia atau  sâm lũ biak mekre. Talei gùi hu luồn tame  2 gilaong ala takai gùi song vòng tui rup  gùi tapa talei  havei ia kua mek rup  gùi song ngak jeng 2 akaok  hu labik huan ginup piah bak tagok bara tuk  gùi. Angaok rup  gùi caik  saoh, oh hu  trang trí bingu ala hagait. Tong abih dom  binah hu pagam veik song gauk  meng đế gùi, jih cambuai  song 4 mbaik kayau sit hu pak gam taom dar rup gùi, , ngak jeng bộ khung piah pagam dom binah veik song gauk di boh gùi

Ni jeng lac janih  gùi biak karei dut song dom bangsa karei dok dalam  tỉnh, bhian hu pandar piah caik pandap dalam sang atau ba pandap tuk langik hajan, kayua hu tal hala pacang di kreik nan ye ia oh pasah tame. Daok pak labik halei, tuk mong tame boh  gùi yau khan bloh di angaok nan, khol drei meda thau ni lac boh   gùi di bangsa  Giẻ - Triêng./.

Langyah tapa sap Viet:

Chiếc gùi của người dân tộc Giẻ - Triêng

               Trên vùng cực Bắc tỉnh Kon Tum, nơi núi rừng dày đặc, âm u và hiểm trở thuộc huyện Đắk Glei là nơi dân tộc Giẻ - Triêng sinh sống.  Người Giẻ - Triêng rất giỏi nghề đan lát đồ gia dụng bằng các vật liệu có sẵn ở địa phương như: Song mây, mây, lồ ô, nứa và các loại dây rừng… Trong sản phẩm đan lát của mình, thứ đặc biệt nhất của  người Giẻ - triêng là chiếc gùi.Chiếc gùi không chỉ là đồ đựng thuần túy mà còn là đồ trang trí thể hiện óc thẩm mỹ và bàn tay khéo léo của người đan. TM CDTAE hôm nay, chúng ta cùng tìm hiểu về chiếc gùi-1  sản phẩm thủ công độc đáo của dân tộc Giẻ - triêng:
  Cũng như các dân tộc bản địa khác, hình dáng chiếc gùi của người Giẻ - Triêng về cơ bản là hình trụ đứng, thon, cao, bao gồm ba bộ phận là đế gùi (pang), quai (lây) và thân gùi (ania) với các hoa văn trang trí theo dải ngang chạy vòng quanh thân.

  Người Giẻ - Triêng có ba loại gùi đặc trưng và có sự khác biệt hẳn so với các dân tộc bản địa khác trên địa bàn tỉnh, đó là gùi đựng đồ (Nơm), gùi cõng hay đựng lúa (‘Kă) và gùi ba ngăn dùng đi rừng, đi rẫy (K’lek). Trong ba loại gùi nói trên, thì gùi đựng đồ (Nơm) là loại đặc trưng và khác biệt hơn cả mà các dân tộc bản địa khác không có.

  Gùi đựng đồ (Nơm): Là loại gùi có nắp, đan theo khối trụ tròn, nắp khum hình chóp cụt. Gùi có dáng bầu, phần miệng loe và thân hơi thon về dưới đế. Gùi được đan ba lớp (với 2 lớp nan và 1 lớp lá). Gùi được đan chủ yếu bằng dây mây hoặc sâm lũ (là loại cây họ mây nhưng có gai và dai hơn). So với nứa và lò ô thì loại nguyên liệu này dẻo, dai và chắc hơn, khi đan cũng dễ uốn cong và không bị gãy.  
  Thường sau khi lấy nguyên liệu về người ta gác lên mái nhà (bên trong) hoặc trên gian bếp để cho khô, trước khi đan thì đem ra ngâm nước khoảng 3 ngày cho mềm rồi mới vót thành nan để đan. Đây là giai đoạn công phu và mất nhiều thời gian nhất. Với người Giẻ - Triêng thì đan lát là nghề phụ nên họ thường tranh thủ lúc thời gian rãnh để vót nan và sau đó để lên gác bếp, lúc nào rãnh thì họ mới đan. Chỉ khi nào cần thiết thì họ mới tập trung thời gian cho việc đan lát.
  Sau khi đan xong lớp nan thứ nhất thì người ta tiến hành đan lớp thứ hai từ dưới đế lên khoảng một phần ba thân gùi thì dừng lại và lót lớp lá (là loại lá rừng có độ mềm, dai và không bị ngấm nước) ở giữa và cắt xén bằng với lớp đan thứ nhất, sau đó tiếp tục đan cho đến khi hoàn chỉnh.
  Miệng được làm bằng song mây uốn vòng tròn và cạp với thân gùi bằng những nức dây mây hết sức khéo léo và tinh tế. Nắp cũng được đan như thân gùi, những lại có kiểu cách và hình dáng rất đẹp mắt. Phần miệng nắp được bện bởi các đai dây mây sát nhau, rất đều và đẹp, tiếp đến tạo một phần thóp vào cao khoảng 5 – 7cm. Ở phần chóp hình nón cụt được bện ba vòng nội tiếp để làm cho phần chóp được chắc chắn.
  Đế gùi được làm bằng loại gỗ rừng có độ xốp, nhẹ, nhưng có độ dai và không bị mối mọt, không bị nứt.

  Dây gùi cũng được đan bằng dây mây hoặc sâm lũ rất công phu và đẹp. Dây gùi được luồn vào hai lỗ dưới đế gùi và vòng theo thân gùi qua đai dây mây ôm lấy thân gùi và tạo hai đầu với khoảng trống đủ để quàng lên vai mỗi khi gùi. Trên thân gùi để trơn, không có trang trí hoa văn. Toàn bộ các bộ phận được kết cấu lại với nhau bởi đế gùi, vành miệng và 4 thanh gỗ nhỏ được bố trí xung quanh thân gùi, tạo thành bộ khung nhằm kết nối các bộ phận lại với nhau  của chiếc gùi.
  Đây là loại gùi khác biệt hẳn so với các dân tộc bản địa khác trên địa bàn tỉnh, thường được dùng để đựng đồ ở trong nhà hoặc vận chuyển đồ khi trời mưa vì có lớp lá lót ở giữa nên không bị nước ngấm vào. Ở bất cứ đâu, khi nhìn vào chiếc gùi như mô tả trên  là chúng ta có thể khẳng định đây là gùi của dân tộc Giẻ - Triêng./.