Chế độ hôn nhân sa hadiuk sa pasang di urang Cam
Chủ nhật, 00:00, 30/07/2017 Jasi Jasi

Hôn nhân saong gia đình nan lac sa dalam dom asal kadha praong hu ndom dalam adat cambat  tanarakun urang Cam. Ini lac sa adat praong, siam mekre di abih dalam bhap bani urang Cam Chăm. Dalam hôn nhân, bruk likhah caga tui jalan tự nguyện. Tui nan, urang eng drei duah thau gauk, tal tuk hatai ranam biak biai ye amaik ame gah kumei nao taom gaok amaik ame gah likei. Hadei di tuk dua gah njauk hatai gauk saong brei ka urang likei saong kumei nan tok gauk ye gah kumei caga pandap piah ngak lakhah.

 

Urang Cam biak iek prong bruk sa diuk, sa pasang. Bruk ngoại hôn takik mboh rah tabiak. Meyah urang likei hu diuk sit, oh ka hu adat di diuk prong saong ngak suan haong dom adat cambat tanarakun di urang Cam ye urang pasang nan njauk diuk ba nao jao veik ka amaik ame, but pajaih gah likei.

 

Adat cambat tanarakun Cam hu ndom tal dom asal kadha praong yau ye: Kasa, diuk pasang abih hatai anit ranam gauk, sa hatung hatai haong gauk, daong gauk bruk sang saong klah rabha dom kan kandah haong gauk. Kayua yau nan ye, bruk ly hôn dalam bhap bhap bani urang Chăm takik hu mboh. Bruk ly hôn tok rah tabiak tuk  pasang menyum alak mebuk mai sang taong paoh hadiuk, tui diuk sit…
      

Kadua, bruk parabha drap ar, bruk anek bhik hadei di klaak gauk saong quyền tái giá. Sang di urang Cam urak ini bhian hu meng dua yau diuk pasang tagok  gam haong anek bhik daok haong gauk, hu bruk ngak mbang haong gauk. Langiu di bruk ngak mbang haong gauk, yaok yau diuk pasang meda hu ngak mbang karei yau ngak hamu, ngak apuh, raong glang piah patak pataom hasit drap ar, piah raong anek bhik.   

  Dalam sang urang Cam, urang kamei prong thun abih di rai glaong abih dalam baoh sang bhian hu mong yau po sang, njauk iek glang gah jien padai saong adat cambat tanarakun… Dalam baoh sang urang Cam, urang diuk hu labik dang praong, lac urang po dalam sang saong hu mbang varis drap ar di amaik ame. Min dalam rai diuk, diuk pasang jeng brei mboh bruk bình đẳng haong gauk, hu  ginum biai gauk bruk ngak mbang saong ba tabiak dom jalan ngak ka dom bruk prong dalam sang.

     

Bruk parabha bruk ngak ka yaok urang dalam sang biak cambaih laih. Pagap yau,   dalam bruk ngak nong, li-ua drak, dom bruk ngak trak karei jeng kayua urang likei  ngak, daok urang kamei tok ngak bruk meng kan yau menyim, ngak lan am, saong daong ka urang likei. Mai meng bruk bình đẳng saong parabha bruk ngak hợp lý, nan ye  bruk ngak mbang ngak huak di bhap bani urang Cam urak ini hu tani tanat.

           

Tapa duah thau bruk likhah caga saong baoh sang dalam adat cambat tanarakun Cam brei mboh dom siam mekre yau: Kasa, adat cambat Chăm brei khin likei khin kumei tui jalan tự nguyện, sa hadiuk sa pasang, oh hu bruk kateik geik dalam likhah caga meng amaik ame, but pajaih. Ini lac kadha siam njauk haong Hukum hôn nhân saong gia đình thun 2000.

 

Kadua, Adat cambat Cam brei mboh cambaih bruklikei kumei samu gauk dalam quan hệ diuk pasang jeng yau dom urang dalam sang. Diuk pasang bình đẳng dalam bruk raong glang, pato pakai anek bhik piah ka anek hu jeng urang anek  siam mekre dalam sang. Taphia di nan, adat cambat daok hu parabha bruk ngak dalam sang njauk laghaih haong pren di yaok urang dalam sang. 

 

Ka klau, Adat cambat Cam brei urang diuk (atau pasang) hadei di mãn tang hu quyền kết hôn.. Ini jeng lac bruk siam njauk haong Hukum hôn nhân saong gia đình.

     

Ka pak, adat cambat Cam biak iek prong bruk chung thuỷ di diuk-pasang, urang kamei oh khin klaah rabha tình cảm diuk pasang drei ka urang karei. Dalam adat cambat hu panuac lac:“Njauk sok lisei dalam gaok brei mbang, oh thei khin pasang drei hu diuk sit”.

 

  Ka lime, adat Cam oh hu bruk yau Yuan lac “nối dây” dalam hôn nhân. Ini lac kadha jang dut haong dom bangsa takik karei karei.

    Yau nan min, taphia dom siam lagaih, jeng daok hu dom kadha njauk ndom tal nan lac: umo likhah biar jang umo dalam Hukum hôn nhân saong gia đình thun 2000 ba tal bruk tảo hôn dalam bhap bani Chăm;  Pakuak khin urang langiu bangsa, agama. Dom adat cambat nan nyu cagar veik haong Hukum hôn nhân saong gia đình; Ndam lakhah biak rườm rà saong abih ralo jien padai di gah kumei; bruk parabha drap ar di diuk pasang hadei di tuk klaak gauk oh ka njauk haong Hukum hôn nhân saong gia đình.     

      Meng dom roh duah angaok nan, taphia dom siam mekre ye dom hạn chế dalam adat cambat tanarakun Cam njauk hu dom gah pathau khan, jak ba, pato pakai ý thức pháp luật piah ka dom halau janeng chức sắc dalam bhap bani urang Cam ramik veik adat cambat habar ka nyu gam khik hu ilamu Cam gam njauk tui hukum di Karja./.
Jasi
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)