Đing năm - Alat raham oh kurang hu tuk daoh Eirei di urang bangsa Ê đê
Thứ bảy, 00:00, 04/01/2020 Ái Nghiêm Ái Nghiêm
Pathau mikva saong grauk ayut! Urang Ê Đê hu biak rilo alat ragam di mukkei hu ngak meng kreim la-ar, dalam nan hu talak rakle Đing năm. Ragam nan kak kajap haong dalikan biak gheih ka hatai anit ranam amaik ame di 6 urang hia ka amaik, ame plang lahik. Hadei di nan, urang Ê Đê pandar piah yuh tui ragam daoh Eirei, tuk ngak dom adat yau: paling Yang tapen ia, adat likau hajan, adat uan padai birau, tame sang birau, ndam padhi…

  Đing năm lac ragam yuh meng prein di urang Ê đê. “Năm” sap Ê đê lac 6, “đinh” lac brong. Đing năm hu 6 tuk kreim katut panak, atah panak karei di gauk, dak jeng 2 gah, yaok sa gah 3 mbiak krem. Angaok 6 tuk krem la-a pluh dom gilong biar glong piah hu jeng yawa. Sa akok kreim brei mbat sir, akaok daok veik klauk tapa baoh kadaoh thu, dom tuk kreim pagam tame baoh kadaoh meng ralinh danko, blo 6 akaok kreim tabiak. Rup dom mbaik kreim hu gilong tathuak sap saong gilong piah pasiam yawa , tuk yuh, urang paih meng anek tangin, gam yuh jeng sap tui not ragam yau: đồ - rê – mi- fa- sol - la…

  Rakle đing năm di urang Ê Đê hu yuk tui ragam ragu atau urang likei yuh ka urang kumei daoh Eirei. Nyu bhian pandar dalam tuk taduan tuai damuai di dom le hoi atau ndam padhi. Tuk talak rakle yuh tagok jeng lac ragam đing năm brei mboh akaok sahaneng, hatai di urang yuh tuk nan, oh tui kadha halei hu dahlau. Nghệ nhân Ama Wôn daok puk Kmrơng A, xã Ea Tu, ban Buôn Ama Thuột, tỉnh Dak Lak lac, đing năm hu pandar dalam rilo rija roya karei di gauk, min meyah daoh Eirei bo oh hu thei yuh đing năm ye oh gheih, oh dui pachreih menuac urang: Bruk tabiak rai  Đing năm di urang bangsa Ê Đê lac biak chreih chrai.  Mikva khan veik, meng kan hu diuk pasang suai hu anek. Sa mbang nao apuh, urang diuk menyum ia di kluc patau. Tal bilan apuh thun hadei sa-ai ndih tapui 6 urang anek lac 3 likei, 3  kumei biak siam likei, siam binai. Dak praong, khol nyu dak yau gauk kan si thau lac thei. Urang ame tame glai kaoh 6 mbaik kreim, atah - katut karei di gauk blaoh jao ka yaok urang anak  piah thau lac anek halei. Anek likei taluac biak jak saong gheih tangin. Nyu mek 6 mbaik kreim pluh gilong ngak jeng 6 baoh talak, yuh biak bingi pang. Blaoh tal sa harei, amaik ame palng lahik nao, 6 adei sa-ai ba dom talak tabaik yuk piah brei mboh hatai uan amaik ame. Mboh yaok urang yuh sa mbaik oh lagiah, anek likei taluac mek sa baoh kadaoh thu saong pagam 6 mbaik kreim tame, yuh tagok mboh druat druai,ba palao amaik ame nao taom muk kei lot diah. Meng nan, rakle hu urang pandar saong pambak bak dom mbon palei Ê đê, iew lac Đing năm.  

  Aê Đức ở Buôn Ako Tam, xã Ea Tu, thành phố Buôn Ama Thuột, tỉnh Dak Lak brei thau, đing năm di urang Ê Đê meng kan bhian pandar dalam ndam metai, baoh sang hu bruk haduh hatai. Tuk tagok apuh, meyah yuh đing năm brei mboh hatai di urang nan oh sambai. Min nan lac kadha meng kan, daok harei ini urang bangsa Ê Đê daok peih tivi gam yuh đing năm, daoh eirei, oh daok pakauk.

  Đing năm lac alat ragam biak ghieh karei di urang Ê Đê min daok dang anak bruk mbuan lahik, kayua dom urang thau ngak  saong yuh đing năm dak harei dak takik. Gam saong bruk khik ramik drap ar ilamu cong chieng ye bruk padang ngak veik dom rija roya, adat cambat meng kan di bhap bini Tây Nguyên nan lac bruk njuak ngak. Tapa nan, peih tabiak jalan  ka dom alat ragam meng kan di urang Ê Đê hu parang tabiak, abih di nyu lac daoh eirei oh kurang hu sap rakle đing năm./.

Urang lang: Aí Nghiêm -4/1

 

Ái Nghiêm
Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

ĐƯỢM TÌNH DUYÊN QUÊ
KADHA DAOH: NGÀY VỀ KATÊ
13/10/2023
KADHA DAOH " LANG CHAM ON BAC"
10/08/2023
ROYA YEU THUONG
17/03/2023
KADHA DAOH “DHAR  PHOL AMAIK”

KADHA DAOH “DHAR PHOL AMAIK”

CHAM.VOV.VN - Kadha daoh “Dhar phol amaik” kayua Aruah rapaneh Đàng Năng Quạ paneh tabiak, tui sap daoh di Thập Ariya hu ngak brei druat druai baoh hatai rilo menuac saong thaot binguk amaik rambap rambeip, tuk pasang plang lahik, sa drei raong anek praong jeng menuac jeng urang.

20/10/2024

URANG PANG DANAK DAK (THÍNH GIẢ VỚI CHƯƠNG TRÌNH)